مشکلات بر سر اجرای سازوکار بسیار زیاد و قدرتمند است
همچنین امیرعلی ابوالفتح دیگر تحلیلگر مسائل بین‌الملل طی گفتگو با فرارو عنوان کرد: «به نظر می‌رسد ماجرای ایران و اروپا و سازوکارشان برای حفظ برجام وارد یک روند فرسایشی شده است. زیرا مدت‌هاست که قرار بر این است که طرح اجرایی شود حتی مدتی صحبت این بود که قبل از آغاز دور دوم تحریم‌ها سازوکار مربوطه اجرایی شود. در این مدت هم هیچ اطلاعات خاصی از این ماجرا منتشر نشده است و صرفا مدتی مقامات ابراز ناامیدی کردند و بعد از مدتی مجددا اعلام کردند که شرایط بهتر شده و قدم‌هایی برداشته اند. این ماجرا هم چندین بار طی این مدت تکرار شده و الان واقعا نمی‌توان تحلیل مشخصی از این ماجرا ارائه کرد.»

وی درخصوص اینکه آیا مشکلات داخلی کشور‌های مهم اروپا مانند فرانسه و انگلیس و آلمان می‌تواند مانعی بر سر راه اجرای سازوکار اروپا باشد، گفت: «ما با یک سری کشور‌ها و سیستم‌های توسعه نیافته مواجه نیستیم که فکر کنیم با بروز این مشکلات تمام سیستم توجه و تمرکز خود را معطوف به آن‌ها کرده اند و باقی مسائل را نادیده می‌گیرند. الان مثلا در این شرایط می‌بینیم که مقامات این کشور‌ها به صورت صریح و مشخص درخصوص تحولات مختلف مثل اوکراین و یمن و عربستان اظهار نظر می‌کنند و پیگیر هستند. درباره ما هم به همین شکل است و دیدیم که طی این مدت در کنار تمام مشکلاتشان، حواسشان به مسائل موشکی ایران هم بوده؛ لذا در خصوص سازوکار تجاری و مالی برای حفظ برجام هم شرایط همین است.»

او تاکید کرد: «به نظر من اگر سازوکار اروپایی‌ها اجرایی نشود نباید دلیلش را مشکلات داخلی این کشور‌ها دانست. زیرا آن‌ها با موانع متعددی مواجه هستند که یکی از آن‌ها فشار‌های تمام عیار ایالات متحده است. علاوه بر این باید در نظر داشت که این سازوکار یک طرح جدید و بی‌سابقه است و قاعدتا مسائل فنی و ایجاد زیرساخت‌های ان زمان بر خواهد بود. این‌ها می‌توانند عامل بازدارنده باشند، اما من فکر نمی‌کنم که اروپا صرفا به دلیل مسائل و مشکلات داخلی، پیگیری و اجرای سازوکار مورد بحث را نادیده بگیرند.»

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ادامه داد: «آمریکایی‌ها این بار به دنبال آن هستند که اگر برنامه‌هایشان علیه ایران نتیجه مطلوب ندهند، فشار را افزایش دهند که ممکن است به عنوان مثال همین معافیت‌هایی که داده اند را لغو کنند. اما اگر این بحث تقابل میان ایران و آمریکا را کنار بگذاریم همچنان یک موضوع خیلی مهم وجود دارد که باعث شده اروپایی‌ها تمایل بسیاری برای اجرای این سازوکار داشته باشند و این است که ماجرایی که در جریان است یک جدال میان دو بازیگر بزرگ در عرصه بین‌المللی یعنی اروپا و آمریکا است. اروپایی‌ها به خوبی می‌دانند که اگر قرار باشد در این ماجرت کوتاه بیایند و به نوعی شکست بخورند، استقلال مالی خود را از دست خواهد داد. از طرف دیگر آمریکا هم به دنبال حفظ استقلال عمل و افزایش نفوذ در حوزه اقتصادی و تجارت است.»

ابوالفتح در پایان گفت: «اروپایی‌ها به خوبی می‌دانند که اگر الان شکست بخورند تا سال‌ها باید تحت فرامین رئیس جمهور ایالات متحده و مصوبه‌های کنگره و سنا باشند؛ لذا اصلا علاقه‌ای ندارند سازوکارشان با شکست مواجه شود یا اجرایی نشود. البته در این بین باید در نظر داشت که آن‌ها خیلی هم در خصوص شرکت‌ها آزادی عمل ندارند. یعنی لزوما این سازوکار به معنی آن نیست که همه شرکت‌ها حاضر باشند با ایران وارد روابط تجاری شوند. یعنی درست است که برای اروپا اجرای این طرح بسیار مهم و حیاتی است، اما مشکلاتی که بر سرراهشان وجود دارد هم کم و یا کوچک نیستند.»

بهم ریختگی اروپا، اولویت‌هایشان را تغییر داده است
در همین خصوص علی بیگدلی مدرس روابط بین‌الملل طی گفتگو با فرارو اظهار کرد: «واقعیت این است که اگر مقامات ایرانی عنوان می‌کنند که شرایط بهتر شده و اروپایی‌ها اقداماتی انجام داده‌اند اصلا عجیب نیست. زیرا باید هم چنین اظهاراتی از سوی مقامات کشور مثل رئیس جمهور و وزیر امور خارجه و معاونانشان عنوان شود تا به نوعی بتوانند جو روانی در کشور حتی در عرصه بین‌الملل مدیریت کنند. ولی از سوی دیگر ما تا امروز هیچ اقدام عملی از طرف کشور‌های اروپایی ندیدیم و هیچ مصداقی برای تائید صحبت‌های مقامات کشورمان وجود ندارد.»

وی ادامه داد: «اگر شما الان شرایط کشور‌های اروپایی را به خوبی ارزیابی کنید، می‌بینید الان وضعیت آن‌ها به گونه‌ای نیست که بتوان انتظار خاصی داشته باشیم. الان فرانسه درگیر این تظاهرات و اعتراضات است که، چون من در آنجا تحصیل کرده ام به خوبی می‌دانم که این شرایط کاملا بی سابقه و ناشی از مشکلات اقتصادی در این کشور است، زیرا حدود ۱۵ هزار میلیارد دلار خسارت دیده اند و با وجودی که الان زمان مناسبی برای ورود توریست به این کشور است، اما قطعا میزان درآمد گردشگری این کشور هم با وجود وضعیت به هم ریخته در داخل این کشور، کاهش پیدا خواهد کرد.»

او افزود: «از سوی دیگر وضعیت آلمان و بریتانیا هم مناسب نیست. الان خانم ترزا می‌درگیر مسئله برگزیت است و خانم مرکل هم احتمالا تا دوسال دیگر بیشتر به عنوان صدراعظم حضور نخواهند داشت و افزایش قدرت و نفوذ جریان راست افراطی در این کشور هم از نگرانی‌های دیگر است. این‌ها کشور‌های مهم و تاثیرگذار در اروپا است و با توجه به این مسائل من همچنان معتقد هستم که خیلی توانایی اجرای این سازوکار را ندارند. ضمن اینکه قبل از آن هم این توانایی را نداشتند و الان به مراتب توانشان کمتر شده است.»

این استاد دانشگاه عنوان کرد: «از سوی دیگر باید به تحرکات اسرائیل و آمریکا هم توجه داشته باشیم. به عنوان مثال رفتن آقای نتانیاهو به بلژیک برای جلسه ناتو و مذاکراتش با مقامات اروپایی از جمله مواردی است که نباید نادیده بگیریم. یا مثلا الان آقای برایان هوک هم به بلژیک رفتن تا با مقامات اروپایی مذاکره کنند. مجموع این‌ها باعث شده که سازوکار اروپایی‌ها برای حفظ برجام خیلی چشم انداز روشن و واضحی نداشته باشند و الان واقعا مشخص نیست که آن‌ها بتوانند این طرح را اجرایی کنند. اگر صحبت‌های آقای ظریف هم مجددا بخوانید می‌بینید که توضیحات واضح و مصداقی داده نشد.»

این تحلیلگر مسائل بین‌المللی با اشاره به اظهارات برخی نمایندگان مجلس مبنی بر خروج از برجام گفت: «اینکه در چنین شرایطی هم برخی از مقامات درجه دو و سه عنوان می‌کنند که ایران از برجام خارج شود هم اصلا منطقی و معقول نیست. سوال مهم این است که ما الان از برجام خارج شویم، چه سودی برای ما دارد؟ زیرا ما اگر فرض را بر این بگذاریم که از برجام خارج شویم و غنی‌سازی را بیشتر از ۲۰ درصد انجام دهیم، باعث خواهیم شد که دوباره یک اجماع جهانی علیه ما شکل بگیرد و تحریم‌های اتحادیه اروپا نیز به تحریم‌های آمریکا اضافه شود. این هم مسئله‌ای نیست که مقامات ایرانی از ان خبر نداشته باشند. اظهاراتی از این دست که مثلا آقای صالحی هم مطرح کرده بودند آمادگی خروج از برجام را داریم، صرفا خوراک داخلی دارد و اصلا اقدام مثبت و مفیدی برای ایران نخواهد بود.»

بیگدلی در پایان تاکید کرد: «ما زمانی می‌توانیم نگاه خوشبینانه و امیدوار به اروپا داشته باشیم که اولا هر طرحی اجرایی می‌شود به تصویب پارلمان اروپا یا پارلمان‌های کشور‌های اروپایی برسد. ما نباید اشتباه برجام را که در کنگره به تصویب نرسید را مجددا تکرار کنیم. علاوه بر این باید مقر این نهاد مشخص شود. درست است که آلمان و فرانسه اعلام آمادگی کردند، اما دیگر هیچ صحبتی درباره آن نشد و به نظر می‌رسد مسکوت مانده است. ضمن اینکه ما باید تاثیرات عملی این سازوکار را ببینیم. یعنی به هرحال حتی اگر قرار است شرکت‌های درجه دو سه به ایران بیایند یا با ایران وارد رابطه تجاری شوند، باید اجرا شود تا ما هم کمی امیدوار شویم.»