شناسهٔ خبر: 29512958 - سرویس اجتماعی
نسخه قابل چاپ منبع: فرارو | لینک خبر

کودکان و خشونت خانگی

صاحب‌خبر -
فرارو- مهدی لطفی پناه*؛  مشاهده گزارش اخیر اورژانس اجتماعی شهرستان مهاباد در تاریخ ۳۰ آبان ماه سال جاری، درباره ضرب و شتم عجیب یک کودک شش ساله، نگارنده این مطلب را بر آن داشت تا تحقیقاتی هر چند اندک در مورد خشنونت‌های خانوادگی که یکی از انواع آسیب اجتماعی پر خطر در جامعه محسوب می‌شود انجام دهد.

این موارد در شرایطی در جامعه ما به وقوع می‌پیوندد که در برخی کشور‌های توسعه یافته، کوچکترین اعمال فشار بر هر یک از اعضای خانواده خشونت به حساب می‌آید.

کودکانی که در خانواده‌هایی زندگی می‌کنند که در آنجا خشونت وجود دارد می‌توانند از طریق مستقیم یا غیرمستقیم شاهد وقایع تلخ و تجربه‌های مرتبط با خشونت خانگی باشند که این موضوع آن‌ها را در معرض آسیب‌های جسمی، روحی و احساسی قرار خواهد داد.

رفتار خشونت آمیز یا تهاجمی در خانه معمولاً شامل سوء استفاده‌های خشونت آمیز از همسر یا فرزندان می‌شود. این به گونه‌ای است که در یکی از صفحات سایت «پریونشن پلتفرم» موضوع مبارزه با خشونت و سوء استفاده از کودکان، به وضوح تشریح شده است و پیشنهاداتی در این باره ارائه شده است.

در همین باره، تعریف آسیب قابل توجه به کودکان در سال ۲۰۰۲ برای اذعان به اینکه خشونت‌های خانگی چه تأثیرات مخربی بر ذهن و جسم کودکان می‌گذارد مطرح و حتی قوانینی برای آن پس از قوانین سال ۱۹۸۹ طرح و تمدید شد و مفهوم «آسیب‌های قابل توجه اجتماعی برای کودکان» عبارت است از: سوء استفاده‌ها و بد رفتاری‌های غیر انسانی که کودکان از طریق دیدن و شنیدن آن‌ها رنج می‌برند.

بر اساس اطلاعات مندرج در سایت مذکور، حداقل ۷۵۰ هزار کودک در سال یک بار شاهد خشونت خانگی هستند و از این تعداد تقریباً سه چهارم کودکان «در معرض خطر» هستند و در خانواده‌هایی زندگی می‌کنند که در آن خشونت مکرراً رخ می‌دهد.

همچنین از تعداد هر ۲۰ کودک، یک کودک همواره شاهد خشونت فیزیکی مکرر بین والدین است. در ادامه خشونت فیزیکی اینگونه تعریف شده است: هر گونه اتفاق یا حادثه یا الگوی رفتاری که منجر به اعمال فشار، کنترل اجباری، رفتار‌های تهدید آمیز، رفتار‌های خشنونت بار و سوء استفاده در بین اعضای خانواده و والدین شود را خشونت فیزیکی گویند. این موضوع می‌تواند شامل موارد زیر می‌باشد، ولی محدود به این موارد نیست.
  • خشونت‌های روانی
  • خشونت‌های فیزیکی
  • خشونت‌های جنسی
  • خشونت‌های مالی
  •  خشونت‌های عاطفی

این رفتار‌های کنترل کننده شامل: طیف وسیعی از اقداماتی است که یک فرد برای وابسته کردن و تابع کردن دیگر افراد و یا زیر دستان، طراحی، پیاده سازی و اجرا می‌کند تا افراد را از منابع حمایتی به انزوا بکشاند و خود بتواند از این منابع و ظرفیت‌های موجود برای کسب دستاورد‌های شخصی بهره برداری کند و دیگران را از ابزار‌ها و امکانات مورد نیازشان برای کسب استقلال و هویت محروم سازد و بتواند رفتار‌های روزمره آن‌ها را تنظیم کند.

مفهوم رفتار اجباری اینگونه بیان شده است: یک عمل یا یک الگوی رفتاری شامل: حمله، تهدید، تحقیر، ارعاب یا دیگر سوء استفاده‌هایی که برای آسیب رساندن، تنبیه، مجازات و یا ترسانیدن قربانیان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تعریف نوعی از خشونت همراه با افتخار کردن توسط اعمال کننده خشونت است و می‌تواند حتّی شامل ازدواج اجباری نیز باشد؛ بنابراین، این نوع خشونت‌ها محدود به یک قوم یا جنسیت نمی‌شوند.

ولی کودکان چگونه در معرض خشونت‌های خانگی قرار می‌گیرند؟
مشاهده هر گونه حمله، تجاوز و تحقیر مادر

شنیدن درگیری‌های شدید و خشونت آمیز

مشاهده عواقب پس از هر درگیری مانند جراحت‌های پس از خشونت و احساس هر نوع تنش در خانواده

هر نوع اطلاع از اینکه چه اتفاق ناگواری بر سر مادرشان افتاده است

هر گونه سوء استفاده از سوی والدینِ سوء استفاده کننده و به عنوان بخشی از آن بودن

و اینکه والدین حمایت‌های خود را از فرزند تکذیب و یا او را محروم کنند.

در ادامه راه‌هایی که یک کودک می‌تواند خشونت‌های خانگی را تجربه کند ارائه می‌شوند:
شاهد هر گونه خشونت بودن

شاهد هر گونه پنهان کاری و در انزوا قرار دادن یا قرار گرفتن

تهدید

هرگونه سرزنش (خود یا دیگران و حتی از سوی دیگران)

هرگونه مسامحه و محروم سازی

هرگونه دخالت مستقیم در امور دیگران

و هر گونه صدمه و جراحت.


مثال: شوهر من در خانه فرد بسیار خشنی است و او هر روز من را آزار می‌دهد؛ از همین طریق است که فرزندم هیچ گاه خوشحال نیست و تمرکز و انرژی لازم برای مطالعه را ندارد. او حتی از ادامه تحصیل دادن خسته شده است؛ بنابراین بهتر است کودکان برای در امان ماندن از این آسیب اجتماعی هر روز و همواره تحت پوشش قانون حفاظت از کودکان قرار بگیرند و این قانون پس از ورود به کلاس اول به آن‌ها مکرراً آموزش داده شود تا آن‌ها از حقوق خود مطلع باشند.

این وظیفه آموزش و پرورش و همه مسئولین است تا به ترویج این قانون برای حفظ سلامت کودکان آینده کشورمان ایران بپردازند؛ چرا که رفاه و آسایش کودکان، سلامت روانی جامعه‌ای بزرگ را رقم می‌زند؛ بنابراین اگر چنین قانونی وجود داشته باشد، هر متخصص بهداشت، یا هر معلّم پرورشی، یا هر پزشکی و هر فردی که احساس کند کودکی در معرض این خطرات قابل ملاحظه قرار دارد، می‌تواند به سرعت به مرکز سرویس دهنده خدمات به کودکان مراجعه و آنان را از این آسیب اجتماعی مطلع سازد.

تحقیقات در مورد نیاز‌های اولیه کودکان نشان می‌دهد که آن‌ها در این برهه از زندگی به دو چیز نیاز دارند: ۱. ایمنی ۲. صحبت کردن با کسی که قابل اطمینان باشد.

علائم هشدار دهنده درباره کودکان در معرض خطر:

 

1 تا 6 سال

  6تا 11 سال

12تا 18 سال

شب ادراری

شب ادراری

عقب کشیدن و صرف نظر از موقعیت یا مکان خاصی / انزوا

گریه بیش از حد

کابوس های شبانه / از خواب پریدن

دل درد/ شکم درد

بی حرکتی و کم تحرکی

مشکلات خواب

افسردگی و غم و اندوه

بیش از اندازه به کسی یا جایی چسبیدن

ترس های غیر منطقی

داشتن افکار مربوط به خودکشی

مکیدن و جویدن انگشت کوچک

کج خلقی

داشتن حالت های تهاجمی

ناتوانی در دفع ادرار

بیش از اندازه به کسی یا جایی چسبیدن

افزایش میزان خواب

ترس از تنهایی

نافرمانی های مکرر و سرکشی

کابوس های شبانه و از خواب پریدن

درخواست برای غذا دادن و لباس پوشاندن

آسیب زدن به بدن

مشکلات درسی و مربوط به مدرسه

داشتن الگوی خواب اخم آلود

امتناع از رفتن به مدرسه

از دست دادن حالت های کودکی و طفولیت

کج خلقی و زود رنجی

مشکلات شنوایی و بینایی

کودک کامل و مراقب

گیجی

خروج از منافع

عصبانی از والدین

اختلالات گفتاری

از دست دادن توانایی و تمرکز

تمیز دادن و شناسایی هویت افراد مهاجم

بیماری های مکرر

بیماری های مکرر

ترس از آوردن دوستان به خانه

دارا بودن زخم، جوش و بثورات پوشکی

اختلال در اشتها

مصرف مواد مخدر و الکل

بیزاری از لمس شدن

اختلالات عصبی، لکنت زبان و غیره

انجام امور مربوط به مسائل جنسی

پرخاشگری، ضربه زدن و به اشتراک نگذاشتن امکانات

داشتن دانش بسیار از رابطه جنسی

 

وسواس بیش از حد در هنگام بازی کردن

وابسته به حفظ و حراست از مادر

 

وسواس خلاص شدن از چیزی زودتر

خود آزاری

 

 

رفتارهای مراقبتی نامناسب

 

باید توجه داشت که بسیاری از این علائم هشدار دهنده ممکن است نشان دهنده تعدادی از مسائل و مشکلات مربوط به آسیب‌های اجتماعی باشد که آسیب‌های اجتماعی موجود در خانواده یکی از آنهاست و همواره سوء استفاده باید به عنوان یک علّت احتمالی در نظر گرفته شود. هر اتفاق مربوط به احساس خود کشی باید بلافاصله مورد رسیدگی قرار گیرد.


*نویسنده و مترجم: مهدی لطفی پناه. کارشناس ارشد علوم کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران. پژوهشگاه رویان.

نظر شما