تغییر و تحول در علوم پزشکی عالمان داروسازی را متوجه این موضوع کرده که به‌ منظور پیشگیری از خطاها و بالا بردن میزان سلامت و امنیت بیمار، لازم است حیطه داروسازی به بالین بیمار یعنی جایی که دارودرمانی صورت می‌گیرد، گسترده شود.
با نگاهی به تاریخچه تغییر رویکرد داروسازی از داروسازی صرف به داروسازی بالینی می‌بینیم که این تغییر از سال ۱۹۶۰ در آمریکا شروع شده و در کشور ما هم از حدود ۲۰ سال پیش با ورود اساتید داروسازی بالینی آغاز گردیده و خوشبختانه امروز با حضور این گروه از متخصصین در مراکز علمی کشور خدمات داروسازان در فرآیند درمان پررنگ‌تر شده است.
امروزه نگاه نظام‌های سلامت دنیا بیمارمحور شده و در همین راستا خدمات و مراقبت‌های دارویی در بیمارستان‌ها دچار تحولات چشمگیری شده است. ازاین‌رو این تحولات، نقش و وظایف داروساز را از وضعیت سنتی خارج نموده و انتظارات بیماران و پرسنل درمانی را تغییر داده است. لذا خدمات این متخصصین در بالین بیمار شامل محورهای اصلی خدمات و مراقبت‌ها، مدیریت، آموزش و پژوهش شده است.
خوشبختانه با اجرای طرح تحول در نظام سلامت، اهمیت و نقش دارو و تجهیزات پزشکی در فرآیند درمان بیماران بستری و به‌تبع آن نقش تاثیرگذار داروسازان بیمارستانی در ارتقا بهره‌وری، امنیت و ایمنی دارویی، ایمنی بیمار، کاهش خطاها و عوارض دارویی و کاهش هدر رفت منابع بیش‌ازپیش تبیین شد و همین امر به ارتقاء جایگاه این گروه از درمانگران منجر گردید.
در حال حاضر با توجه به این تغییر رویکرد مهم‌ترین چالش‌های موجود بر سر راه این گروه عبارت است از تبیین شرح وظایف داروسازان بیمارستانی، تدوین نیازهای آموزشی، تدوین و بازنگری تعرفه و استاندارد خدمات داروسازان در مراکز درمانی. همچنین مشکلات موجود در مسیر اعتباربخشی و ارزیابی بخش مراقبت‌های دارویی، راهکارهای رونق بخشی به اقتصاد داروخانه‌های بیمارستانی، آموزش در حوزه بیمارستانی، مسائل حقوقی و اخلاق حرفه‌ای و... نیز از مهم‌ترین موضوعاتی است که باید به‌طور عاجل به آنها پرداخته شود.
عنایت به سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه سلامت نیز نشان می‌دهد که تقویت جایگاه داروسازی بالینی و بیمارستانی یکی از راهبردهای عملیاتی ارتقا کیفیت و کمیت خدمات و اصلاح الگوی مصرف دارو، ملزومات و تجهیزات پزشکی و کنترل هزینه‌های درمانی است و در نهایت بار بیماری را بر نظام سلامت کاهش می‌دهد.
به عبارت دیگر یکی از راهکارهای استقرار اقتصاد مقاومتی در حوزه سلامت، توانمندسازی و فعال نمودن و افزایش بهره‌وری اعضای تیم درمانی، به‌ویژه داروسازان بالینی و بیمارستانی با حمایت و همکاری انجمن محترم متخصصین داروسازی بالینی کشور است.
امروزه و بر اساس یک غلط مصطلح چرخه درمان را عبارت از تشخیص توسط پزشک تا تامین دارو برای بیمار در نظر می‌گیرند که این باور خطرناک می‌تواند کل روند درمان را تحت تاثیر قرار داده و همه تلاش‌های سیستم بهداشت و درمان را هدر دهد. مطمئناً هر عقل و منطق سلیمی می‌پذیرد که در صورتی داروی مناسب، با دوز مناسب، در زمان مناسب، با شکل دارویی مناسب، به بیمار مناسب تجویز نشود و پایش اثربخشی دارو و کنترل عوارض آن صورت نگیرد، چرخه درمان بیمار نقص داشته و نتایج مطلوب حاصل نمی‌شود.
پس باید بپذیریم هر چقدر به تشخیص صحیح، تامین دارو و مصرف دارو اهمیت دهیم همان‌قدر باید به مصرف درست دارو هم اهمیت دهیم، چراکه اگر این سیکل قطع شود نتیجه مورد نظر به دست نمی‌آید، البته مهم نیست این قطعی در کجای سیکل اتفاق افتاده باشد. مشکلی که امروز وجود دارد این است که بخش‌های کاربردی و فعالیت‌های عملی داروسازی آنگونه که باید به دانشجویان داروسازی آموزش داده نمی‌شود و بین دانش اندوخته شده در دوره داروسازی عمومی در مورد مباحث داروسازی بیمارستانی و انجام آن فعالیت‌ها در عرصه واقعی فاصله وجود دارد.
ازاین‌رو لزوم تغییر و تحول در زیرساخت‌ها و امکانات به‌منظور آموزش و گنجاندن تعداد بیشتری از واحدهای کاربردی و بالینی و جهت‌دهی به فارغ‌التحصیلان این مقطع احساس می‌شود.
همچنین نباید فراموش کنیم که سپری کردن دوره داروسازی بالینی و بیمارستانی مستلزم فراگیری طیف وسیعی از آموزش‌های تخصصی و کسب مهارت‌های عملی در این زمینه است؛ بنابراین این دوره می‌تواند به‌عنوان یکی از راهکارهای علمی ارائه شده در این خصوص تاثیر بسزایی در ارتقاء خدمات دارو درمانی و کاهش بروز خطاهای دارویی داشته باشد.
امیدوارم توسعه داروسازی بیمارستانی با حمایت متخصصین محترم داروسازی بالینی، با سرعت و شتاب قابل قبولی اتفاق بیفتد و به‌زودی شاهد ارتقا توانمندی و دانش و مهارت داروسازان در بیمارستان‌ها باشیم. البته در چند سال اخیر کارهای بسیاری خوبی انجام شده است که یکی از این اقدامات آموزش داروسازان بالینی و بیمارستانی است که در پروتکل‌های آموزشی دانشگاه‌های علوم پزشکی و داروسازی کشور قرار گرفته است.
همچنین داروسازانی در این رشته فارغ‌التحصیل شده و جذب بیمارستان‌ها شده‌اند و در حال حاضر پروتکل‌های دارویی و درمانی خیلی از بیمارستان‌ها بر اساس جذب داروساز بیمارستانی و بالینی شکل گرفته و خیلی از کارها انجام شده و به سمتی می‌رویم که به استانداردهای جهانی در این زمینه نزدیک شویم.
فاطمه ایزدپناه، داروساز