صاحب‌خبر - جواد سعيد تهراني يکي از ويژگي هاي اسلام که نقش موثري در رشد و توسعه آن داشته،پاسخگو بودن به نياز هاي مادي ومعنوي بشر است.واين بدان جهت است که شريعت اسلام در يک سلسله اعتقادات و عبادات محدود نمي شود،اگر چه اعتقادات وعبادات دو شاخه بزرگ از تعاليم حياتبخش اسلام است،اما مکتب جهاني اسلام ،در همه شئون زندگي بشر،قوانين ومقررات حکيمانه اي دارد وهمين جامعيت است که هر سال از سراسر جهان مشتاقان فراواني را به آغوش گرم خود مي پذيرد.موضوع بحث اين مقاله، به مناسبت هفته وحدت و ميلاد با سعادت حضرت ختمي مرتبت محمد مصطفي(ص)دو محور پرجاذبه اسلام يعني احترام به علم ودانش وتکريم اخلاق انتخاب شده که پاسخگوي دو نياز اساسي هرانسان مي باشد. 1-نگاه اسلام به علم ودانش: در فرهنگ اسلامي براي چند گروه از جامعه جايگاه ويژه اي منظور شده است که از جمله آنان،پيامبران،مجاهدان،مومنان نيکوکار و دانشمندان مي باشند.خداوند در قرآن مي فرمايد: يرفع الله الذين آمنوامنکم والذين اوتواالعلم درجات (سوره مجادله آيه 11) خداوند مومنان را رفعت مقام بخشيده ومومنان صاحب علم و انديشه درجات برتري دارند.اين آيه شريفه مقدمه اي دارد درآنجا خداوند خطاب به مومنان مي فرمايد:هرگاه از شما خواسته شودکه از جايتان برخيزيد،برخيزيد،که احتمال دارد يک پيام آيه شريفه اين باشد،هر گاه دانشمندي به جمع شما وارد شد به احترام او قيام کنيد. علم نور است: علم هديه وتفضل الهي است که در قرآن با کلمه اوتو العلم آمده است ولذا صاحبان علم در جامعه اسلامي ،همواره از جايگاه رفيعي برخوردار بوده و مي باشد. امام صادق(ع)مي‌فرمايد:العلم نور يقذفه الله في قلب من يشاءعلم نوري است که خداوند از روي عنايت در قلب هر كسي كه بخواهد مي تاباند و حتي خشيتي كه در ارتباط با خدا جايگاه بلندي دارد، ثمره علمو دانش معرفي شده است. انما يخشي الله من عباده العلما ...ازبين بندگان خدا منحصرا اهل دانش وخرد خداترس هستند (فاطر-28) اگر چه در اسلام ،دانش به صورت مطلق، فضيلت به حساب مي آيد اما به لحاظ کاربردي، دانشي توصيه شده ومورد تاييد است که در مسير صلاح وسعادت جامعه از آن استفاده شود. بهره مندي از علم: درخصوص چگونگي بهره مندي از علم، پيامبر اسلام مي فرمايد: ان من تعلم العلم ليماري به السفهاء او يباهي العلما او يصرف وجوه الناس اليه ليعظموه فليتبوء مقعده من النار(تحف العقول ص 74) کسي که دانشي فرا گيرد تا به وسيله آن با بي خردان ستيزه کند يا بر دانشمندان مباهات نمايد يا توجه مردم رابه خود جلب کند تا او را احترام نمايند جايگاه خود را از آتش بر گزيند. امام علي(ع) مي فرمايد:«ايهاالناس اعلمواان کمال الدين طلب العلم والعمل.» اي مردم،اگر مي خواهيد دينتان کامل شود دنبال علم برويد و به آن عمل کنيد. (نهج البلاغه) هدف از بعثت پيامبر اسلام: از نگاه پيامبر اسلام (ص)آموزش و رشد فکري فرد وجامعه از عوامل بعثت ايشان مي باشد.درخبرها آمده ، زماني پيامبر اسلام وارد مسجد شدند، چشم‌شان به دو گروه افتاد، يک گروه در حال عبادت بودند وگروه ديگر سرگرم ياد دادن و ياد گرفتن، پيامبر هر دو گروه را از نظر گذراندند و از مشاهده آنان شادمان شدند سپس به اطرافيان فرمودند: اين دو گروه سرگرم کار نيک هستندوبرخير وسعادتند لاکن من براي تعليم وتعلم فرستاده شده ام، سپس خودشان به سوي گروه دوم رفتند ودر حلقه آنان نشستند. صاحبدلي به مدرسه آمد ز خانقاه بشکست عهد صحبت اهل طريق را گفتم ميان عالم وعابد چه فرق بود تا اختيار کردي از آن اين طرق را گفت آن گليم خويش برون مي برد زموج وين سعي مي کند که بگيرد غريق را سعدي بصيرت دردين: خداوند درقرآن کريم خطاب به پيامبرش مي فرمايد: قل هذه سبيلي ادعوا الي الله علي بصيره انا و من اتبعني(يوسف-108) اي پيامبربه مردم بگو، اينست راه من که مردم را بسوي خدا مي خوانم، دعوت من با بينش وبصيرت همراه است، پيروان من نيز دعوتشان به سوي من آگاهانه وبابصيرت خواهد بود. مسئوليت پذيري: در قرآن مجيد مي خوانيم: ولا تقف ما ليس لک به علم ان السمع والبصروالفواد کل اولئک کان عنه مسئولا(بني اسرائيل-36) اي پيامبرهر گز از پي آنچه علم نداري مرو، آگاهانه قدم بردار زيرا،چشم وگوش ودل آدمي در پيشگاه الهي مواخذه خواهد شد وبايد پاسخگو باشد. عدم انتشار دانش هاي کاربردي: پيامبر اعظم (ص)در مورد عدم انتشار علم وپنهان کردن دانش وتکنولوژي مورد نياز جامعه فرموده است : کسي که دانش سودمندي را پنهان کند خداوند در قيامت او را با لجامي از آتش همنشين خواهد ساخت .ونيز پيامبر اسلام در ارتباط با تحصيل مستمر دانش مي‌فرمايد: اگر روزي بر من بگذرد ودر آن روز دانشي نياموزم که مرا به خدا نزديک کند ،طلوع آفتاب آن روز بر من مبارک مباد. نهج الفصاحه تجليل از دانشمندان : در ارتباط با تجليل از دانشمندان مي‌فرمايد: وقتي خداوند براي امتي نيکي بخواهد ،خرد مندانشان را بر آنان فرمانروا مي سازد ودانشمندان ميانشان داوري مي کنند ومال را بدست بخشندگان آنان مي دهد. نهج الفصاحه وسخن آخر اين که در ارتباط با عمل کردن به علم مي فرمايد : کل علم وبال يوم القيامه الا من عمل به . همه علم ها روز قيامت وبال انسانست (انسان بايد پاسخگو باشد) مگر علمي که بدان عمل کنند. نهج الفصاحه∎​