حسین فرختار، معاون فرهنگی جهاددانشگاهی استان گیلان در گفت وگو با ایکنا از گیلان، پیشرفت جوامع را وابسته به ارزش ها و هنجارهای حاکم بر آن جامعه دانست و اظهار کرد: از آنجایی که ادیان مهمترین عنصر شکل دهی نظام ارزشی هر جامعه هستند، همواره روند تکاملی جوامع را در طول تاریخ ترسیم می کنند.

وی با بیان اینکه انسان به دنبال الگویی قابل اعتماد است تا جامعه ای همراه با صلح و عدالت برای دستیابی به رفاه و سعادت به دست آورد، گفت: اگر ذهن تربیت نظری یا تئوریک نداشته باشد، نمی تواند جامعه را به صورت یک هویت تاریخی و جمعی در نظر بگیرد. آن چیزی که نظم نظری به اندیشه می دهد «نظریه» است و ما باید نظام سازه های ذهنی خود را به یک نظریه مجهز کنیم. در واقع داشتن فهم نظری روشمند به ما کمک می کند مسیری را که جامعه تاکنون طی کرده بشناسیم.

مدرس دانشگاه ادامه داد: اگر به نظریه مسلح شویم می توانیم نقاط قوت و ضعف را به دست آوریم و آنگاه به نتایج کاری نداریم، بلکه به فرایندها توجه می کنیم.

قلب پیامبر آیات خداوند را حفظ کرد

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی گیلان، با اشاره به فرمایش امام خمینی(ره) مبنی بر اینکه «قانون» صرفا برای اصلاح کافی نیست، تصریح کرد: برای اینکه قانون به اصلاح و سعادت بشر منجر شود، باید قوه اجراییه وجود داشته باشد لذا خداوند متعال ضمن فرستادن مجموعه قوانین تحت عنوان «شریعت» یک حکومت و دستگاه جهت اداره جامعه مستقر کرده است. از بین پیامبران الهی و صاحب شریعت، پیامبر اسلام(ص) تنها پیامبری بود که هم مقام نبوت داشت و هم حکومت تاسیس کرد و خودش در راس تشکیلات اجرایی و اداری جامعه قرار گرفت؛ البته این حکومت منحصر به پیامبر و ائمه اطهار(ع) نیست و در تمام اعصار نیاز به آن وجود دارد.

وی با بیان اینکه خداوند حیات دنیوی را با واژه هایی نظیر «لهو»، «لعب»، «تفاخر بینکم»، «تکاثر فی اموال و اولاد»، «غرور»، «حب الشهوات» و... معرفی کرده است، یادآور شد: علامه مطهری نیز تضاد بین دنیا و آخرت را از نظر هدف و برخورداری، از نوع تضاد بین ناقص و کامل می داند لذا دنیا و آخرت تابع و متبوع هستند و دنیاگرایی تابع گرایی می آورد و مستلزم محرومیت از آخرت است، اما آخرت گرایی متبوع گرایی است و خود به خود دنیا را به دنبال می کشد.

فرختار، «مفهوم سازی»، «معقول سازی» و «تعلیم و تربیت» را سه نقش در نظام الهی دانست و عنوان کرد: انسان باید داده ها و آموزه های اصلی را بفهمد و با یک ساز و کار معقول و درک پذیر ارائه دهد. در واقع انسان دین ورز که صاحب نوعی تجربه معنوی، ایمانی و عرفانی است، این تجربه را در قالب یک نظام از باورها و عقاید دینی بیان و تبیین می کند. این نظام به اعمال و عقاید فرد شکل می دهد و در رفتار اخلاقی و حقوقی او تبلور می یابد و لذا تفاوت باور ذهنی در اعمال انسان متجلی و به تفاوت در نحوه زندگی و زیست وی منجر می شود.

این مسئول فرهنگی، با اشاره به نزول حقیقت قرآن بر قلب مبارک پیامبر اسلام(ص)، اضافه کرد: قلب پیامبر آیات خداوند را حفظ کرد و لذا عظمت پیامبر نیز در نحوه دریافت وحی است. این در حالی است که قرآن درباره حضرت موسی(ع) فرموده «فَلَمَّا تَجَلَّى رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَخَرَّ مُوسَى صَعِقًا...» خدا به کوه جلوه کرد و حضرت موسی بی هوش شد. در واقع یک جلوه برای کوه و نه برای موسی. امام صادق(ع) نیز هر آیه از آیات قرآن را تجلی خداوند می داند لذا 6 هزار و 236 جلوه به قلب پیامبر وارد شده و تنها حالتی که به ایشان عارض شد، تب بوده است.

وی با بیان اینکه قرآن رسالت انبیاء را در دو مرحله «توحید» و «برقراری قسط» خلاصه کرده است، متذکر شد: براساس آیات قرآن، جامعه پیشرفته جامعه ای است که با سرمایه ایمان و عمل صالح ارتباط با خداوند(عبادت)، ارتباط با خویش(تقوی)، ارتباط با همنوع(احسان) و ارتباط با طبیعت(عمران) را شکل دهد و با حرکت در صراط مستقیم و با استفاده از شاخص های علم، عدالت، وفای به عهد، انفاق، امر به معروف و نهی از منکر، «فطرت» خویش را شکوفا سازد.

آینده ما بر شالوده های گذشته استوار است

مدرس دانسگاه، اعضای چنین جامعه ای را مصداق «خَيْرُ الْبَرِيَّةِ» دانست که در دنیا دارای حیات طیبه و در آخرت صاحب مساکن طیبه خواهند شد و خاطرنشان کرد: انسان ها آنگونه که زیست می کنند، می اندیشند لذا اگر قلمرو جغرافیایی مسلمانان در سده های نخست هجری گسترش نمی یافت و اگر مسلمانان با فرهنگ های شرق آسیا، ایران و یونان آشنا نمی شدند و اگر باورهای دینی و اعتقادی آنان محل جر و بحث قرار نمی گرفت، الهیات معتزل، کندی، فارابی، ابن سینا و ابن رشد به وجود نمی آمدند.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی گیلان، با اشاره به تغییر و تحولات دو دهه اخیر در حوزه ارتباطات و اطلاعات و مسائل حکومت دینی در ایران، عنوان کرد: این بدان معنا نیست که عوامل ذهنی به نفع عوامل عینی از اهمیت اندکی برخوردارند، اما تفکر راهبردی این است که با شناخت واقعیت های محیطی و آرمان ها و با تدوین استراتژی و برنامه ریزی مناسب، گام به گام به سمت هدف نزدیک شویم.

وی با بیان اینکه نظریه پردازان اجتماعی عمدتا در دو شاخه مختلف از وضعیت «متعارف اجتماعی» دفاع می کنند، گفت: کارکردگرایان وضعیت متعارف را وجود تعادل اجتماعی در جوامع با کمترین هزینه می دانند، اما نظریه پردازان معطوف به قدرت، وضعیت متعارف را در تنش می بینند. در واقع جامعه برای اینکه باقی بماند، دائما انگیزش هایی همچون رقابت، مبارزه، مقاومت و تنش بین کنشگران خود ایجاد می کند و این عوامل اگرچه برای جامعه هزینه دارد، اما برای بقای جامعه لازم است.

فرختار، با اشاره به وجه مشترک دو نظریه مذکور، ادامه داد: جامعه ای زنده تلقی می شود که نه تنها کنشگران آن با یکدیگر مبادلات گوناگون دارند، بلکه می توانند با سایر جوامع نیز وارد مبادلات شوند. در واقع جوامعی که بتوانند محیط مناسب تری در مبادلات درونی و بیرونی در قالب افزایش قانون گرایی، توجه به رویکردهای عدالت محورانه و نگاه خردمندانه نسبت به موضوعات داشته باشند و از تبدیل اختلافات به تضادهای تعامل ناپذیر و آنتاگونیستی که تهدیدی برای همبستگی ملی و مشوقی برای فروپاشی سرمایه های اجتماعی است، بپرهیزند، به صورت نسبی در کاهش اختلافات موفق خواهند شد.

وی سرنوشت را مبتنی بر سرگذشت دانست و بیان کرد: اگر سرگذشت مان را نشناسیم، سرنوشت خودمان را نمی توانیم به درستی پایه ریزی کنیم. دگرگونی و تحول یک شبه پدید نمی آید و باید گام به گام و آگاهانه به اصلاح امور بپردازیم و بپذیریم که آینده ما بر شالوده های گذشته استوار است و مردمی که گذشته ندارند، آینده ای نخواهند داشت.

داعش به تکنیک راه اندازی یک انقلاب با استفاده از رسانه مسلط است

این مقام مسئول، در ادامه به حوادث به وقوع پیوسته در جهان اسلام با شکل گیری داعش اشاره کرد و با طرح این سوال که «چگونه مسلمانان در قالب ایدئولوژی و سازمان داعش به فاجعه بارترین خشونت ها دست می زنند؟»، گفت: اعتقادات مذهبی در درون یک سازمان اجتماعی مانند فرقه، حلقه، گروه و... قرار می گیرند و روح آزاد مذهب محدود می شود و بسته به تعصبی که ایجاد می کنند، خشونت آفرین می شوند.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی گیلان، با تصریح بر اینکه ایده ها و علایق نه به طور فی نفسه، بلکه با میانجی گری سازمان های اجتماعی اثرگذارند، اظهار کرد: سازمان ها یک قالب زندگی اجتماعی در درون اردوگاه خود ابداع می کنند و افراد متاثر از فضا و مقتضیات آن فقط به دو چیز می اندیشند؛ «اطاعت» و «آمادگی برای خشونت ورزی». در واقع سازمان فرد را از خود تهی و او را دچار ناامنی می کند و سرانجام با وساطت خود از طریق غیر تاریخی کردن اندیشه و غیر اجتماعی کردن فرد به او شخصیت و معنا می دهد.

وی قدرت داعش را در قوه نرم افزاری آن و توانایی استفاده از شبکه های مجازی و اجتماعی دانست و متذکر شد: داعش به تکنیک راه اندازی یک انقلاب با استفاده از رسانه مسلط است. اعضای این گروه تروریستی عمدتا تکنیکال غیر مذهبی بوده و به دنبال انتقام گیری از نیروهای مخالف خود با اتکا به روش های خشن هستند.

فرختار، با بیان اینکه داعش نقطه تقاطع اطلاعاتی سازمان های امنیتی کل دنیاست، خاطرنشان کرد: سازمان های امنیتی سهامدار بازار اطلاعاتی هستند و کسانی که این سهام را راه انداخته اند، تئوریسین های بعثی محسوب می شوند لذا سیاست آمریکا حذف یا پذیرش داعش نیست، بلکه می خواهد با داعش بازی کند که در این صورت داعش از بین نخواهد رفت، اما تضعیف و مهار می شود.

مدرس دانشگاه، با بیان اینکه پدیده داعش با ساختن یک ژئوکالچر(جهان وطنی) حس همزادی را زنده کرد، یادآور شد: این جهان وطنی باعث شده که افرادی در کانادا و استرالیا هم با داعش همراهی کنند. در واقع مبنای فکری داعش بر مسئله «خلافت» استوار است و خلافت را پل عبور از زمان و نیل به آرمان های سرکوب شده می داند. همین وجه تمایز باعث شد که گروه هایی همچون «القاعده» و «اخوان» نتوانستند چنین گستردگی پیدا کنند، زیرا این گروه ها به دنبال اتحاد قلمرو نبودند و زمین برایشان اهمیت نداشت، اما داعش توانست برای مبنای فکری خودش قلمرو و دولت تعریف کند.

منطقه ما در حال تحول سیستماتیک است

وی خلافت را به مثابه تبعیت از یک خلیفه دانست و خاطرنشان کرد: خلیفه در یک جاست و همه تابع او هستند، اما این تابعیت به معنی یکپارچه شدن در قلمرو یک کشور نیست. در زمان خلیفه عباسی، امیر غزنوی و امیر سامانی منشور را از خلیفه می گرفتند، اما با هم می جنگیدند.

فرختار، با بیان اینکه غرب با توجه به مصالح و منافع خودش به گروه های تروریستی مانند داعش کمک های مالی یا نظامی می کند، افزود: غرب همچون هر بازیگر هوشیاری به فکر استفاده از این پدیده شوم به نفع خود است، اما وجود داعش، تنش، به هم ریزی، کشتار و نابودی آثار تاریخی و فرهنگی تمدن اسلامی را به دنبال دارد.

وی با اشاره به فرصت ها و چالش های عمده این تغییر و تحول و نامشخص بودن و غیر قابل پیش بینی بودن شرایط در روابط بین المللی، تاکید کرد: اکنون منظومه فکری دو قطبی در جهان فرو ریخته است و کنشگران در معادله جدید با قواعد جدید باید به شدت محاسبه گر باشند. امروزه روابط و قالب ها سیال شده اند و باید فعالانه موقعیت سنجی کرد و نمی توان کنار ایستاد و نظاره گر اوضاع بود.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی گیلان، اشتباه محاسباتی و سرسپردگی برخی از افراد در منطقه را عامل سقوط آنان در تغییر و تحولات دانست و یادآور شد: در این فرایند زمین بازی عوض شده و کنشگران جدیدی وارد عرصه شده اند. در این شرایط گرچه با نفوذ قدرت های بزرگ مواجه هستیم، اما کنترل و توان تحمیل اراده خودشان را ندارند که نشان می دهد دوران هژمونی به سر رسیده و باید بپذیریم در دنیا همه چیز در حال تحول است لذا باید آماده فکر کردن به معادله ها و نسخه های جدید باشیم.

مدرس دانشگاه اضافه کرد: منطقه ما در حال تحول سیستماتیک است و «در حال شدن» همواره با چالش و درگیری و تنش همراه خواهد بود، اما نکته مهم این است که ما موضوع روابط بین المللی نیستیم، بلکه ایجادکننده آن هستیم و در دنیا تک کنشگری دو کنشگری به پایان رسیده است.

انتهای پیام