دانش؛ يگانه راه براي نگاه به آينده

نگاهي به چالش‎هاي پژوهش در ايران

منصور يحيوي فركوش

Yahyavi.ir@gmail.com

قسمت دوم: آشنايي با منابع ديجيتالي

(Digital Sources)

ديجيتال‌ سازي منابع علمي رويکرد نويني است كه با هدف دسترسي آسان کاربران به منابع اطلاعاتي صورت گرفته شده‏است. در اين ميان بعيد به نظر مي‏رسد پژوهشگران بدون آشنايي با تكنيك‏هاي جستجوي اطلاعات از منابع ديجيتالي از جمله كار با موتورهاي جستجو، وب سايت‏ها، كتابخانه‏هاي ديجيتالي و... ،در امر پژوهش به هدف خود برسند. از اين رو عدم آشنايي با اين ابزارهاي مهم مي‎تواند مشكلات زيادي را براي پژوهشگران بويژه دانشجويان ايجاد نمايد.

بسياري از پژوهشگران به دليل راحتي روش جستجو، از موتور جستجويGoogle) ) استفاده مي‏كنند. بر اساس آمار ميانگين درصد استفاده كنندگان از موتور جستجوي گوگل به مراتب بيشتر است و همچنان اين روند حالت رشد را نشان مي‏دهد. پس در اين ميان لازم است روش كار با اين ابزارها را به صورت حرفه‎اي ياد بگيريم. به عنوان مثال، قرار دادن علامت نقل قول در عبارت‏هاي مورد جستجو، موتور جستجوي گوگل را مجبور مي‏کند تنها نتايجي را در صفحه جستجو ليست نمايد که در آن، عبارت مورد جستجو موجود باشد.

در مثال ديگر، اگر عبارت Business* را جستجو کنيم، با نتايجي مواجه مي‎شويم که گوگل آن‌ها را با موضوع مرتبط مي‌داند. با اين وجود تمامي نكات بيان شده و هم‎چنين نكات تكميلي جستجوي حرفه‎اي، بصورت صفحه گرافيكي در صفحه تخصصي Google Advanced Search قرار داده شده است، بهتر است از آن استفاده شود.

چالش مهم ديگر امنيت و حفاظت منابع و محتوا در سايت‏ها و کتابخانه‎هاي ديجيتال است. با توجه به اينكه مجموعه‏هاي ديجيتال بصورت گسترده و ناهمگون در حال رشد هستند، اعتماد و اطمينان به اعتبار مطالب موجود برخي از اين وب سايت‏ها، بسيار مشكل به نظر مي‏رسد. بطور نمونه جمع‏آوري اطلاعات از هر سايت يا وبلاگي براي پژوهش، صحت و اعتبار نتيجه آن را با ترديد مواجه مي‎كند. بر اين اساس برخي از دانشجويان به دليل عدم توجه به اين مهم با مشكلاتي در انجام تحقيقات خود روبرو مي‏شوند.

مسئله فيلترينگ نيز در بسياري از کشورها رايج است، زيرا در بسياري از موارد، فيلترينگ با استفاده از علايم بدل و كليد واژه‎ها صورت مي‏گيرد از اينرو برخي از سايت‌هاي معمولي نيز به دليل تشابه، فيلتر مي‌‌شوند. به طور مثال با جستجوي كلمه Clips با بسياري از سايت هاي فيلتر شده مواجه مي شويم. اما اين كلمه اسم يك نرم افزار مهمي است كه در طراحي سيستم هاي خبره (ٍExpert System) كاربرد دارد.

در ادامه با يكي از مهمترين پايگاه علمي جهاني آشنا مي شويم. پايگاه علمي ساينس دايرکت (Science Direct) يکي از محصولات انتشارات الزيور (Elsevier) مي‎باشد. که شرکت الزيور در اختيار پژوهشگران، دانشجويان، اساتيد و کليه علاقه مندان به علم و دانش قرار داده است. اين مجموعه حدود 4 ميليون مقاله علمي با موضوعات بسيار متنوع از سال 1995 تاکنون فراهم کرده است. بنابر اين اغلب مقالات دانلود شده که از اين پايگاه، جزو مقالات (ISI) محسوب مي شوند.