«سیدهادی سید افقهی» تحلیلگر مسائل منطقه در تشریح دلایل و آثار رزمایش ناتوی عربی در مصر در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: ناتوی عربی که قبلاً با عنوان «ناتوی اسلامی» مطرح بود، چندین سال است که نتوانسته آن‌طور که مد نظر عربستان و آمریکا است، فعالیت خود را گسترش دهد. سابقه ناتوی عربی به سفر ترامپ به عربستان برمی‌گردد؛ در آن‌موقع رئیس‌جمهوری آمریکا جلسه‌ای را با حضور چندین نفر از رهبران کشورهای عربی در ریاض برگزار کرد که سه محور مورد بحث و بررسی قرار گرفت. نخست، معامله قرن بود که در وضعیت فعلی و باتوجه به اتفاق‌هایی که اخیراً در تل‌آویو رخ داده است این پرونده تا حد زیادی به حاشیه رفته که دلیل آن اقدام تلافی‌جویانه حماس و مقاومت فلسطین علیه رژیم صهیونیستی بود.

وی ادامه داد: محور دوم جلسه ریاض، تصویب کمک عربستان به آمریکا بود که مبلغ ۴۷۰ میلیارد دلار کل این تعهد بود و ۱۱۰ میلیارد آن در قالب قرارداد تسلیحاتی مورد تایید دو طرف قرار گرفت؛ ریاض متعهد شد تا این مبالغ را در زمان ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ پرداخت کند. اما محور سوم، تشکیل ناتوی عربی – اسلامی بود که سعودی‌ها نمایندگان ۴۵ کشور را برای این موضوع به ریاض دعوت کردند و قرار بر این بود تا عربستان محوریت رهبری را به عهده داشته باشد تا بتواند در دنیا اینگونه به افکار عمومی تحمیل کند که ریاض به دنبال مبارزه با تروریسم است. این در حالی بود که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در این جلسه یکی از اهداف خود را مبارزه با حماس و حزب‌الله اعلام کردند اما واقعیت این است که هدف اصلی این ناتو مبارزه با ایران و کنترل نفوذ این کشور بود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه ناتوی عربی عقیم به دنیا آمده است، گفت: از روز اول که بحث تشکیل ناتوی عربی به میان آمد، اختلاف‌های زیادی در این راستا وجود داشت و حتی شرکای ریاض در حاشیه خلیج‌فارس هم با سعودی‌ها همراه نبودند. به عنوان مثال، قطر هم اکنون با عربستان به صلح نرسیده و دو کشور، یکدیگر را خطاب قرار می‌دهند. پرسش این است که آیا ناتوی عربی با این اختلاف‌ها و عدم هماهنگی‌ها می‌تواند به حیات خود ادامه دهد؟ پاسخ قطعا منفی است؛ چراکه عربستان در یک پرونده کوچک به نام «یمن» که زمین و دریا را مورد هدف قرار داده، نزدیک به چهار سال است که فقط هزینه می‌دهد اما هیچ محصولی به دست نمی‌آورد. لذا این روند نمی‌تواند در مورد تشکیل ناتوی عربی کار به جایی ببرد.

وی افزود: هدف سعودی‌ها از طرح ناتوی عربی بزرگ‌نمایی رسانه‌ای و هراس افکار عمومی منطقه خصوصاً ایران است. آنها به دنبال این هستند که سایه آمریکا را هر طور که شده بر سر این ائتلاف عربی نگه دارند تا ترس بر منطقه با رهبری ریاض حکمفرما باشد. مساله دیگر این است که نه ترامپ توانایی حمایت این ناتو و عملیاتی شدن آن در منطقه را دارد نه منطقه می‌تواند حضور آمریکایی‌ها یا تشکیل ائتلاف عربی این‌چنینی را تحمل کند. بنابراین بسیاری بر این عقیده هستند که امکان دارد جنگ نیابتی به راه بیافتد اما باز هم به سوال اول بازمی‌گردیم که آیا کشورهای عربی می‌توانند در وضعیت سیاسی، امنیتی و اقتصادی فعلی چنین سناریویی را در قالب ناتوی عربی پیاده کنند؟ پاسخ مجدداً منفی است؛ اگر به داده‌های گذشته رجوع کنیم، می‌بینیم که مانورهای این‌چنینی در صحرای سینا و بیابان‌های عربستان برگزار شده اما خروجی خاصی نداشته است.

افقهی در پایان اظهار کرد: در این بین اسرائیل در حال نظاره کردن این وضعیت و ناتوی عربی است اما به خوبی می‌داند که هزینه سیاسی، نظامی و اقتصادی تشکیل این ائتلاف غیر قابل باور است. ممکن است عده‌ای بگویند که تل‌آویو در حال حمایت این ناتو است اما باید بدانیم که رژیم صهیونیستی هم اکنون (به خصوص با رخ دادن زلزله سیاسی اخیر در کابینه نتانیاهو) به دنبال تثبیت وضعیت و جایگاه خود است تا اینکه بخواهد سناریوی دیگری را کلید بزند. درست است که اسرائیل اقدام به عادی‌سازی روابط با اعراب کرده است اما باید بدانید که این رژیم به دلیل مسائل داخلی کشورهای عربی قادر به تاسیس یک پایگاه نظامی در کشورهای مذکور نیست.