صاحب‌خبر -

خبرگزاری شبستان؛ گذری بر زندگی امام زمان(عج)

معتمد عباسی، امام حسن عسکری(ع) را در هشتم ربیع الاول سال ۲۶۰ ه. ق، به شهادت رساند و امامت مهدی موعود که رهبری و ولایتش را پیامبر اکرم(ص) و معصومین پس از ایشان وعده داده بودند، آغاز شد. امامت حضرت مهدی(عج) در شرایطی روی داد که امام یازدهم نیز مانند دیگر ائمه، زمینه ولایت را برای فرزند خود آماده کرده بود.

 

شب پیش از شهادت، ایشان به‌دور از چشم مأموران خلیفه، نامه‌های بسیاری درباره این مسأله مهم به شهرهای گوناگون فرستاد. حکومت عباسی از مدت‌ها پیش، بر اساس سخن رسول خدا(ص) و امامان معصوم(ع) مبنی بر این‌که مهدی فرزند امام حسن عسکری(ع) است، امام یازدهم شیعیان را زیر نظر داشتند و مراقب بودند فرزندی از ایشان باقی نماند.

 

با تولد حضرت مهدی(عج) در ۱۵ شعبان سال ۲۵۵ ه ق در سامرا، امام حسن عسکری(ع) با پنهان نگاه داشتن خبر ولادت فرزند خویش، این نقشه را باطل کرد. پس از شهادت امام حسن عسکری(ع)، خبر شهادت ایشان در سراسر سامرا پیچید و مردم در سوگ آن امام همام، عزاداری کردند و حضرت مهدی(عج) بر پیکر مطهر پدر بزرگوارشان نماز خواندند.

 

پس از شهادت امام، حضرت حجت(عج) که در آن زمان ۵ سال داشتند، به امامت رسید و کم‌کم خبر وجود فرزندی از سلاله پاک امامت پخش شد که تلاش خلیفه عباسی برای یافتن ایشان‌ بی‌فایده بود. امامت حضرت حجت(عج) در این دوران را غیبت صغرا می‌خواندند.

 

 این غیبت از زمان شهادت پدر بزرگوارشان در سال ۲۶۰ ه ق، شروع و تا سال ۳۲۹ ه ق به طول انجامید. چهار نایب خاص، امر وساطت میان امام(عج) و شیعیان را به‌عهده داشتند و احکام دین را از ایشان دریافت و در اختیار شیعیان قرار می‌دادند.

 

 این چهار نفر، عثمان‌بن سعید، محمدبن عثمان، حسین‌بن روح و علی‌بن محمد سمری بودند. این غیبت، ۶۹ سال به طول انجامید و پس از غیبت صغرا، غیبت کبرا آغاز شد. از امامت ایشان تاکنون ۱۱۸۰ سال می‌گذرد.

 

آغاز امامت امام زمان(عج) و وظیفه منتظران 

بر اساس تعالیم اسلامى یكى از وظایف مهم هر مسلمان، انتظار ظهور حضرت قائم(عج) است؛ انتظار تحقق وعده الهى بر حاكمیت صالحان و تشكیل دولت اهل بیت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) است.

 

*شناخت امام

اهمیت شناخت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به گونه ای است که در برخی روایات، کسب نکردن معرفت لازم درباره امام، مساوی با کفر و بی ایمانی است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این زمینه می فرماید: «کسی که بمیرد و امام زمان خودش را نشناسد، به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است».

 

*پیروی از نائب امام

در دوره غیبت کبرا، فقهای جامع الشرایط مسئولیت نمایندگی عام امام را پاسداری از احکام و مقررات اسلامی برعهده دارند. امام صادق علیه السلام می فرماید: «صاحب الامر عجل الله تعالی فرجه الشریف غیبتی خواهد داشت، اگر کسی در آن دوره ـ آخرالزمان ـ بخواهد دین دار بماند، سخت در مشقت خواهد بود. بنده خالص خدا در آن شرایط باید تقوای الهی پیشه کند و دو دستی به دین خود بچسبد».

 

در این باره وقتی از حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف سؤال کردند، در دوران غیبت کبرا که به شما دسترسی نداریم، پاسخ احکام و مسائلی را که با آنها مواجه می شویم، چگونه به دست آوریم؟ حضرت فرمود: «در پیش آمدها و حوادثی که رخ می دهد، به آشنایان با احادیث ما (مجتهدان جامع الشرایط که متخصصان متون دینی و احادیث اهل بیت علیهم السلام هستند) مراجعه کنید. آنها حجت من برای شما و من حجت خدا بر آنان هستم».

 

*خودسازی

بنابراین، یکی از وظایف منتظران، تلاش در راه خودسازی و تهذیب نفس است. بر این اساس، امام صادق علیه السلام می فرماید: «هر کس دوست دارد از یاران حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف باشد، باید در انتظار ظهور آن حضرت باشد و در این حال، به پرهیزکاری و اخلاق نیکو رفتار کند».

 

حتی در توقیعی که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف آن را برای شیخ مفید نوشته، چنین آمده است که اعمال ناشایست و گناهانی که از شیعیان سر می زند، یکی از عوامل طولانی شدن دوره غیبت و محرومیت آنها از دیدار امام است.

 

*جامعه سازی

یکی از شرایط مهم رشد ارزش های الهی، مبارزه با نارسایی های اجتماعی از طریق امر به معروف و نهی از منکر است، به گونه ای که در روایات اهل بیت علیهم السلام آمده که تا آمادگی های لازم فکری و فرهنگی در جامعه برای پذیرش و یاری امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف پدید نیاید، ظهور حضرت محقق نخواهد شد.

 

 از سوی دیگر، آمادگی های لازم نیازمند بسترسازی است که افراد به دست آوردن مهارت ها و کمالات لازم، در پاک سازی فضای عمومی جامعه بیشتر بکوشند تا شرایط لازم برای ظهور آن حضرت فراهم شود.

 

* دعا برای تعجیل فرج

با توجه به نقش و جایگاه مهمی که دعا در تفکر اسلامی دارد، اگر دعا با شرایط لازم انجام گیرد، همچون دیگر علل و عوامل مؤثر در نظام هستی، می تواند امور تکوینی را تغییر دهد. در بخشی از روایات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام سفارش شده است که برای فرج امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف زیاد دعا کنید.

 

حقیقت فلسفه غيبت امام زمان(عج) و چرایی آن

امام صادق(ع) فرمود: "موضوع غيبت سرّي است از اسرار خداوند و غيبي است از غيوب الهي، چون خدا را حکيم مي دانيم بايد اعتراف کنيم که کارهايش از روي حکمت صادر مي شود؛ گرچه تفصيلش براي ما مجهول باشد."از اين حديث به خوبي آشکار مي شود که علت و فلسفه اصلي غيبت، جزء اسرار الهي است و جز ائمه اطهار(ع) کسي نمي داند؛ آنها هم مأذون به بازگو کردن آن نبودند.

 

حکمت هاي غيبت و سرّي از اسرار الهي

غيبت امام مهدي(عج) سري از اسرار الهي است که فلسفه اصلي آن بر بندگان مخفي و پوشيده است و تنها بعد از ظهور حضرت روشن خواهد شد.

 

آزمايش و غربال انسانهاي صالح

گروهي که ايمان محکمي ندارند باطنشان ظاهر مي شود و کسانيکه ايمان در اعماق دلشان ريشه کرده به واسطه انتظار فرج، صبر بر شدايد و ايمان به غيبت، ارزششان معلوم مي گردد. امام موسي بن جعفر(ع) مي فرمايد: "براي صاحب الامر ناچار غيبتي خواهد بود، به طوري که گروهي از مومنين از عقيده برمي گردند. خدا به وسيله غيبت، بندگانش را امتحان مي کند."

 

اساساً مساله غيبت در گفتار معصومين(ع) به عنوان يک سنت الهي مطرح شده است که در ميان انبياء پيشين و اوصياي آنها معمول بوده است. بنابر روايات، صالح پيامبر در سن پيري از ميان قومش غايب شد و غيبت او مدتي به طول انجاميد به طوريکه چون به ميان قومش بازگشت وي را نشناختند.

حضرت موسي(ع) نيز مدتي غايب بود و در طي اين مدت بني اسراييل در حيرت و سرگرداني و رنج بسيار به سر مي بردند تا بار ديگر حضرت موسي(ع) به نزد آنها بازگشت. چنين غيبتهايي درباره حضرت يونس، يوسف و برخي ديگر از پيامبران نيز ذکر شده است. بنابراين مساله به مانند سنت جاريه اي تلقي شده است که در باره امام زمان(عج) در امت خاتم الانبيا نيز مصداق پيدا مي کند.

در آخر، ذکر يک نکته ضروري است و آن اينکه دانش بشري براي کشف بسياري از امور يارا نيست و توان فهم آنها را ندارد.

بسياري از اسرار نظام خلقت هنوز براي ما مجهول است و خداوند متعال که در گفتارش جاي هيچ شک و ترديدي نيست در کتاب خود از اين موضوع اينچنين خبر داده است : " و از دانش تنها مقدار بسيار کمي به شما داده شده است."

 

آمادگي پذيرش جهاني

براي ظهور امام مهدي(عج) به عنوان خاتم الاوصيا و منجي بشريت و تحقق يک انقلاب همه جانبه در سطح جهان، علاوه بر وجود رهبري شايسته، قطعاً زمينه و آمادگي جهاني نيز لازم است؛ بنابراين مي توان فقدان آمادگي جهان را يکي از فلسفه ها و حکمتهاي غيبت امام مهدي(عج) برشمرد.

 

 حفظ جان امام مهدي (عج(

پيغمبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) بارها به مردم گوشزد کرده بودند که دستگاه ظلم و ستم عاقبت به دست مهدي موعود(عج) برچيده مي شود و کاخهاي بيدادگري را واژگون خواهد کرد وجود مقدس امام زمان(عج) همواره مورد توجه دو گروه قرار مي گرفت.

يکي مظلومان و ستمديدگان که متاسفانه هميشه عده آنان زياد بوده و هست. آنان به قصد تظلم و اميد حمايت و دفاع دور وجود امام زمان(عج) جمع شده تقاضاي نهضت و دفاع مي کردند و هميشه عده زيادي اطراف امام(ع) را احاطه کرده و انقلاب و غوغايي برپا بود.

گروه دوم زورگويان و ستمکاران خونخوار که بر ملت محروم تسلط يافته و در راه رسيدن به منافع شخصي و حفظ مقام خويش از هيچ عمل زشتي پروا ندارند و حاضرند تمام ملت را فداي مقام خود کنند. اين گروه چون وجود مقدس امام مهدي(عج) را سد راه منافع و مقاصد شوم خود مي ديدند ناچار بودند وجود مقدس آن جناب را از ميان بردارند و خودشان را از اين خطر بزرگ برهانند. در اين تصميم اساسي با هم متحد شده تا قطع ريشه عدالت و دادخواهي هرگز از پاي نمي نشستند و خداوند حكيم به وسيله غيبت امام دوازدهم(عج) جانش را از شر دشمنان حفظ نموده است.

 

سیره حکومت مهدوی به چه نحوی است؟

ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، شکوفاترین فصل تاریخ انسانیت است؛ دورانی که وعده های خداوند درباره خلافت مؤمنان و امامت مستضعفان و وارثت صالحان تحقق می یابد و جهان با قدرت الهی آخرین پرچمدار عدالت و توحید، صحنه شکوه مندترین جلوه های عبادت پروردگار می شود. در احادیث گوناگون، گوشه هایی از عظمت آن دوران به تصویر کشیده شده است.

 

پس از ظهور امام زمان علیه السلام گروهی بر ضد حضرت وارد جنگ می شوند و می کوشند از تشکیل حکومت عدل الهی بر روی زمین ـ که وعده آن، از سوی انبیا و امامان علیهم السلام داده شده است ـ جلوگیری کنند. امام علیه السلام ابتدا آنان را به راه حق دعوت می کند و اگر قبول نکردند، با آنان وارد کارزار می شود و هرگونه فساد و کژی را نابود می کند.

 

امام باقر علیه السلام در تفسیر آیه «وَ قاتِلُوهُمْ حتی لا تَکونَ فِتْنَهٌ وَ یکونَ الدِّینُ کلُّهُ لِلّهِ». (انفال:۳۹) می فرماید: «تأویل این آیه هنوز نیامده است. پس زمانی که تأویل آن فرا رسد، مشرکان کشته می شوند، مگر موحّد شوند و شرکی باقی نماند»

 

احیای قرآن

قرآن، محور حرکت جنبش جهانی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است و آن حضرت با آموزش قرآن، آن را سرمشق زندگی انسان ها قرار خواهند داد. حضرت علی علیه السلام در این باره می فرماید: «کأَنّی أنْظُرُ اِلی شِیعَتُنَا بِمَسْجِدَ الْکوفَةِ وَ قَدْ ضَرَبُوا اَلْفساطِیطِ یعَلِّمُونَ النََّاسَ اَلْقُرآنَ کمَا اُنْزِلَ; گویا شیعیان ما اهل بیت علیهم السلام را می بینم که در مسجد کوفه گرد آمده اند و خیمه هایی برافراشته اند و در آنها قرآن را آن چنان که نازل شده است، به مردم یاد می دهند»

 

حضرت علی علیه السلام درباره بیان احوال زمان ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف می فرماید: «(امام مهدی) هوای نفس را به هدایت و رستگاری برمی گرداند، زمانی که مردم هدایت را به هوای نفس تبدیل کرده باشند و رأی را به قرآن برمی گردانند، زمانی که مردم قرآن را به رأی و اندیشه بدل کرده باشند»

 

گسترش عدالت

مهم ترین شاخص قیام امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، ریشه کن ساختن ستم و فراگیر کردن عدل و قسط در سراسر گیتی است، به گونه ای که می توان ادعا کرد، جمله «یمْلَأُ الْأَرْضََ قِسْطاً وَ عَدْلاً کمٰا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً» که در بیشتر احادیث ذکر شده، تواتر لفظی دارد.

 

پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید: «قیامت بر پا نمی شود، مگر اینکه مردی از اهل بیت من که اسمش شبیه اسم من است، حاکم شود و زمین را پر از عدل و قسط کند، همان گونه که پر از ظلم و جور شده بود»

 

گرایش مجدد به اسلام

با درگذشت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله، خلفا کوشیدند از روشن شدن جایگاه اهل بیت علیهم السلام در مقام مفسران دین اسلام که هدایت جامعه را عهده دار بوده اند، جلوگیری کنند که این امر سبب شد گمراهی ها در میان مسلمانان گسترش یابد و برخی عناصر یهودی و مسیحی، با کمک دستگاه خلافت، اسلام را مطابق سلیقه شان و مناسب با منافع حاکمان، توجیه و تفسیر کنند و مردم، از اهل بیت علیهم السلام جدا کنند.

 

افرادی مانند تمیم داری، وهب بن منبه، کعب الاحبار، ابوهریره، عروه بن زبیر و عبدالله بن عمر، با تفسیرهایی که بیش تر با هواهای نفسانی و خواسته های حاکمان مطابقت داشت، از همان آغاز، موجب بروز برخی انحراف ها و ایجاد فرقه های کلامی در زمان های بعد شدند. به همین دلیل، آن گاه که امام زمان علیه السلام قیام می کند، به پیراستن دین اسلام از انحراف ها و پیرایه هایی می پردازد که از سوی منحرفان بر دین اسلام تحمیل شده است و مردم را به اسلامی که پیامبر آن را ابلاغ کرده بود، دعوت می کنند. امام صادق علیه السلام در این باره می فرماید: «زمانی که حضرت قائم علیه السلام قیام می کند، مردم را مجدداً به اسلام فرا می خواند و به امری هدایت می کند که فراموش شد و جمهور از آن منحرف شده اند».

 

 

∎​