شناسهٔ خبر: 29393815 - سرویس اجتماعی
نسخه قابل چاپ منبع: ایکنا | لینک خبر

رئیس هیئت امنای بنیاد پژوهش های وقفی تبیین کرد:

تبعات خودسانسوری در وقف/ موقوفه کم نیست، مدیریت شایسته کم است

گروه جامعه ــ رئیس هیئت امنای بنیاد پژوهش های وقفی لازمه تنوع بخشیدن به نیت وقف را کنار گذاشتن تنگ نظری ها و معرفی افراد نوآور در این زمینه دانست و گفت: نوعی خودسانسوری در زمینه وقف وجود دارد.

صاحب‌خبر -

خسرویحجت الاسلام والمسلمین محمدعلی خسروی، مدیرکل برنامه ریزی و آموزش معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت وگو با ایکنا؛ وقف را از مباحث بسیار مهمی دانست که در بعد اجتماعی می تواند عامل پیشرفت و تعالی جامعه اسلامی و رفع بسیاری از تنگناها باشد. او در ادامه گفت: در روایات آمده است که هیچ یک از صحابه پیامبر(ص) نبودند مگر آنکه سعی می کردند بخشی از مال خود را ولو اندک به صدقات جاریه اختصاص دهند.

وی با بیان این مطلب که کلمه وقف با این معنای مصطلح در قرآن به کار گرفته نشده است، گفت: در قرآن کریم برای بیان این عمل خیر با عناوین دیگری مانند انفاق، احسان، باقیات صالحات، صدقات آمده از جمله آیه شریفه: «الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ أَمَلًا؛ مال و فرزندان زيور زندگى دنيايند و نيكی هاى ماندگار از نظر پاداش نزد پروردگارت بهتر و از نظر اميد [نيز] بهتر است.» انفاق بخشی از مال به نیازمندان و یا هر کار خیر دیگری در اسلام مورد تأکید قرار گرفته است و تاریخ درخشان مسلمین که شاهد ده ها هزار رقبه وقف در موضوعات مختلف در حوزه های اقتصادی، علمی و معنوی و رفاهی است، نشان از این اهتمام ویژه اسلام و بزرگان دین به این موضوع دارد.

خسروی هر کار خیری که در راه معروف اعمال شده باشد را مورد تأکید تعالیم اسلامی خواند و ادامه داد: وقف از ظرفیت بسیار گسترده ای برای خدمت رسانی به همنوعان برخوردار است و برای این امر قالب های مختلفی در نظر گرفته شده که به تدریج توسط فقهای اسلام نظام مند شده است، اما اصول آن در کلام پیامبر خدا(ص) نمایان است که می فرمایند: «حَبِّسِ الأَصْلَ وَسَبِّلِ الثَّمَرَةَ؛ اصل مال را نگهدار و نتیجه آن را در راه خدا انفاق کن». بنابراین بهترین شیوه آن است که اصل مال باقی بماند و دچار تغییراتی همچون نقل و انتقالات و ارث و خرید و فروش نشود.

وی با اشاره به این مطلب که خود واقف و متولی هم نمی توانند آنچه که وقف کرده است را به خرید و فروش گذارند و تبدیل به کار خیر دیگری کنند، اظهار کرد: این اصل، تضمینی برای کسانی است که قصد وقف اموال خود را دارند تا مطمئن شوند که نیت آنان تغییر نمی کند و از عواید موقوفه آنان جز برای نیت مورد نظرشان هزینه نمی شود.

چرایی وقف گریزی

حجت الاسلام خسروی با  بیان اینکه در طول تاریخ کسانی بوده اند که با بی توجهی به این اصل اساسی فقهی و حقوقی، اموال وقف را چپاول کرده و یا نیت آن را تغییر داده اند، تصریح کرد: همین موضوع باعث بی اعتمادی خیران می شود و روحیه وقف گریزی را در افراد به وجود می آورد، به نحوی که برخی افراد حاضرند اموالشان را برای امور خیر اهدا کنند اما تمایلی ندارند آن را وقف کنند.

رئیس هیئت امنای بنیاد پژوهش های وقفی به گستردگی موقوفه خواری در پیش از وقوع انقلاب اسلامی ایران اشاره و اظهار کرد: پس از انقلاب اصلاح خوبی در این زمینه صورت گرفت و با وجود اینکه تغییر نیات واقف چندان مشاهده نمی شود، اما به دلیل ارائه نکردن آمار، زمینه برای شایعه سازی به وجود آمده است. مسئولان وقف نتوانستند با بیان شفاف موضوع و ارائه آمار این ذهنیت غلط را تصحیح کنند، لذا یکی از وظایف مسئولان امر، اعتمادسازی و ارائه آمار در زمینه میزان درآمدهای وقفی و تنوع مصارف است.

ناتوانی کارشناسان در بیان جذابیت های وقف

حجت الاسلام خسروی ترویج فرهنگ وقف را بر عهده رسانه ملی دانست و اظهار کرد: باید نسبت به مسائل وقف آگاهی درستی به جامعه ارائه شود، اما این ظرفیت در کارشناسانی که به ارائه مطالب مرتبط با وقف می پردازند نیز به خوبی وجود ندارد و نمی توانند حقیقت این سنت حسنه را به همان شکل جذابی که هست بیان کنند.

مؤلف کتاب «موسوعه الوقف فی الفقه الاسلامی» از تصور غلطی که در مورد وقف کردن در جامعه ما شکل گرفته و محدود به نیات مذهبی شده است، سخن گفت و افزود: برخی گمان می کنند برای دستیابی به ثواب وقف باید نیت دینی و مذهبی داشت، در حالی که علما فتاوایی داشته اند که غیر از این مسیر را بیان می کند و حتی بزرگانی همچون؛ صاحب عروه الوثقی، امام خمینی(ره) و محقق حلی صراحتا فتوا دادند که یک مسلمان می تواند بخشی از اموال خود را در راه رفع نیازهای کفار و کسانی که هم کیش او نیستند، وقف کنند. این امر نشان از ظرفیت وقف برای هم گرایی و نوع دوستی و خدمت به تمام انسان ها دارد.

وقف را همان گونه که هست تبلیغ کنیم

رئیس هیئت امنای بنیاد پژوهش های وقفی بیان چنین مطالب و فتاوایی را سبب جذب بیشتر عموم مردم دانست و با تأکید بر اینکه رسانه ها باید وقف را همان گونه که هست، تبلیغ کنند، تصریح کرد: موقوفات گذشته نشان از رشد فکری بسیار عالی در نیاکان ما دارد، به طور مثال در تبریز موقوفه ای بوده است که طبق نیت واقف باید درآمد آن صرف خرید گندم در فصل زمستان شده و بین مردم توزیع شود تا صرف ‌‌‌پرندگان آزادی گردد که به علت بارش برف دسترسی به دانه ندارند، شاید این نیت در نگاه اول ظاهر مذهبی نداشته باشد، اما در چهارچوب دین اسلام قابل تعریف است. در بیمارستان خلیلی شیراز گلخانه ای ساخته و وقف شده است تا دائما گل تازه در اتاق بیماران گذاشته شود. این نوآوری ها در هر زمانی می تواند وجود داشته باشد و صرفا به مسائل مذهبی محدود نشود.

موقوفه کم نیست، مدیریت شایسته کم است

وی از کارکردهای وقف را ایجاد محبت و وحدت در جامعه دانست و بیان کرد: این ظرفیت وسیع می تواند اعتماد تضعیف شده بین مردم و حاکمیت را قوت بخشد و بین ادیان آسمانی و مذاهب الفت و ارتباط وسیع ایجاد کند. همچنین رفع فقر با اشتغال زایی از طریق وقف میسر می شود. اموال موقوفه در ایران کم نیستند بلکه نیاز به مدیریت صحیح و منطبق با اصول شرعی دارد تا بهره کافی از آن برده شود.

حجت الاسلام خسروی بیان کرد: طبق نتایح مقالات ‌پژوهشی، وقف می تواند بین ادیان و مکاتب بشری ارتباط ایجاد کند چرا که بانی وقف دین و مکتب خاصی نیست و از حس نوع دوستی و ابدیت خواهی انسان سرچشمه می گیرد. وقف موضوعی انسانی بوده که اسلام نیز آن را تأیید و بدان جهت داده است.

تبلیغ وقف با تنگ نظری موفقیت آمیز نیست

مولف ده ها مقاله و کتاب در زمینه وقف، لازمه شکل گیری چنین بینشی در تنوع دادن به نیت وقف را کنار گذاشتن تنگ نظری ها و معرفی افراد نوآور در این زمینه دانست و گفت: نوعی خودسانسوری در زمینه وقف وجود دارد و برخی واقفان بنا به شرایط فرهنگی و یا سیاسی که دارند معرفی نمی شوند. همچنین این نیات به روز و جدید وقفی باید در قالب فیلم ارائه شود تا عموم مردم با آن آشنا شوند. این مهم در حال حاضر بسیار به ندرت و ‌محدود صورت می گیرد و گستره وسیعی ندارد.

وی توجه خیران را به صفت ماندگاری در وقف جلب کرد و افزود: خیران نیز اگر اموالشان را در قالب وقف ارائه دهند به مراتب ماندگارتر از هدیه و خیرات است. کسی که ساختمانی را به آموزش و پرورش به عنوان مدرسه هدیه می کند ممکن است در شرایط فعلی از آن به عنوان مدرسه استفاده شود، اما این امکان نیز وجود دارد که در آینده آموزش و پرورش تصمیم دیگری برای آن بگیرد، اما این تغییر در صورت در وقف وجود نخواهد داشت.

وی که معاون فرهنگی اسبق سازمان اوقاف و سردبیر مجله تخصصی وقف در ایران با عنوان «میراث جاویدان» بوده است گفت: فعالیت های خوبی در زمینه معرفی وقف می توان با تشویق و انتشار پایان نامه ها و مقالات علمی صورت داد، البته این امر در دهه اخیر بسیار محدود شده است و دلیل آن نیز تنگ نظری ها است. امیدواریم با تغییر مدیریتی صورت گرفته در سازمان اوقاف شاهد تحولی در این زمینه باشیم.

انتهای پیام

نظر شما