صاحب‌خبر - سیزده آبان ماه دور دوم و تکمیلی تحریم های آمریکا علیه ایران که با خروج این کشور از برجام در روز 18 اردیبهشت ماه کلید خورده بوده، آغاز شد.این تحریم ها شامل صنعت نفت و گاز و پتروشیمی، کشتیرانی و نظام بانکی ایران می شود. در این باره کاخ سفید ادعا کرده که دارو، غذا، محصولات کشاورزی و تجهیزات پزشکی همچنان از تحریم معاف هستند و تجارت آن ها مانند گذشته ادامه خواهد داشت که البته در این باره شبهه وجود داشته و محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران با اسناد و مدارکی که ارائه داد، دروغ بودن این ادعا را اثبات کرد.اصلی ترین صادرات ایران به کشورهای مختلف نفت و گاز و پتروشیمی است و در این باره برخی کشورها همچون هند، چین، کره، ژاپن و ترکیه و برخی کشورهای دیگر متعهد شدند با کم کردن سهم واردات خود از انرژی ایران برای مدت شش ماه شامل معافیت شوند.هر چند این تحریم های یک طرفه بر خلاف تحریم های گذشته از منظر جامعه جهانی هیچ پشتوانه قانونی و حقوقی نداشته و قطعنامه های سازمان ملل و نیز همراهی اتحادیه اروپا را نیز به همراه ندارد اما نگرانی های شرکت های بزرگ ازتبعات این تحریم ها باعث شده تا آن ها با احتیاط بالا به تجارت با ایران بپردازند.در این خصوص برخی کشورهای همسایه همانند ترکیه، افغانستان و عراق به دلیل میزان بالای تجارت با ایران و مرزهای طولانی خاکی، به نوعی گلوگاه های تنفسی کشور در شرایط فعلی به شمار می روند.در بین این کشورها عراق به دلیل پیشینه مذهبی مشترک، نزدیکی دو ملت، روابط قوی سیاستمداران و حاکمان بغداد با تهران و نیز نیازمندی های متنوع و بسیار بالا، بازاری است که با برنامه ریزی صحیح و همه جانبه می تواند راه خوبی برای پشت سر گذاشتن چالش کنونی ما در حوزه تجارت باشد.این مهم وقتی بارزتر می شود که بدانیم موضع قاطع رهبران، سیاستمداران و مردم عراق در قبال تحریم ایران، محکومیت آن و لزوم بی توجهی به آن است که نشان می دهد زمینه لازم و مناسبی در این کشور برای تجارت وجود دارد.اگرچه آمریکا به عراق یک معافیت موقت از تحریم‌ها به مدت 45 روز برای تداوم خرید گاز مایع و برق از ایران داده و اعلام کرده که، این معافیت به عراق مجال می‌دهد تا اقداماتی را برای استقلال [بخش] انرژی در پیش گیرد؛ اما مقامات بانک مرکزی عراق گفته بودند که اقتصاد این کشور، چنان با ایران ارتباط نزدیکی دارد که بغداد از واشنگتن برای مستثنا ‌شدن از برخی تحریم‌ها درخواست خواهد کرد.صنعت نفت و گاز و نیز برق عراق و هیچ کشوری توانایی تغییر سیستم خود در 45 روز و حتی چند ماه را نیز ندارد و این موضوعی است که همه طرف ها از جمله آمریکا، عراق و ایران به آن آگاهی کاملی دارند.در بخش های دیگر نیز کم و بیش وضع به همین گونه است و عراق نمی تواند به راحتی تغییر مسیر دهد و مایحتاج خود را از کشوری دیگر تامین کند.این در حالی است که اصولاً انگیزه و اراده ای نیز برای این موضوع نزد مقامات عراقی وجود ندارد چرا که می دانند این وضعیت موقتی(ولو چند سال) بوده و ایران و عراق دو همسایه بزرگ هستند که ارتباطات عمیق سیاسی، فرهنگی و اقتصادی با یکدیگر دارند.در این باره می توان به مواضع عادل عبدالمهدی، برهم صالح و حلبوسی در سطح مقامات مسئول و نیز سید عمار حکیم، هادی عامری، نوری مالکی و ایاد علاوی در سطح رهبران سیاسی اشاره کرد که این تحریم‌ها را ناعادلانه، یک جانبه و غیر قانونی خوانده‌اند که از آن تبعیت نخواهند کرد.ایران در سال 96 بیش از 6.5 میلیارد دلار صادرات به عراق داشته و به همین اندازه نیز واردات داشته که رقمی 13 میلیارد دلاری را شامل می شود که طی سه سال گذشته دنبال شده و بیش از دو میلیارد دلار بیشتر از تجارت ما با همسایه شمالی یعنی ترکیه است.در همین خصوص جعفر الحمدانی رئیس اتحادیه اتاق های بازرگانی عراق اعلام کرد که در 6 ماه اول سال جاری میلادی میزان مبادلات نسبت به شش ماهه مشابه سال 2017 از چهار میلیارد دلار به 6.4 میلیارد دلار رسید.وی گفت: همچنین تعداد زائران و گردشگران عراقی به ایران طی شش ماه اول سال جاری میلادی حدود 17 درصد افزایش یافته است. به گفته وی، میزان صدور گاز و برق ایران به عراق نیز در این مدت حدود 40 درصد افزایش یافته است که این ارقام نشان می دهد، به رغم وجود مشکلات، اراده دو کشور بر افزایش همکاری ها و روابط اقتصادی استوار است.این در حالی است که کلیه محصولات و خدمات مورد نیاز عراق در حوزه های مختلف از سوی ایران قابل تامین است و تنها نیازمند شناخت دقیق این بازار هستیم؛ محصولاتی از قبیل ماشین آلات صنعتی، مواد معدنی، پلاستیک، محصولات آهن و فولاد و محصولات خوراکی همه جزو محصولاتی هستند که از ایران قابل تامین است.تجارت عراق در سال گذشته بیش از 190 میلیارد دلار بوده که 13 میلیارد دلار تجارت با ایران کمتر از هفت درصد را شامل می شود که می توان این رقم را بسیار بالاتر از حد کنونی برد و به بیش از 20 میلیارد دلار رساند.تجارت با ارزهای ملی و همچنین ارزهایی به جز دلار نیز عاملی خواهد بود که بدون دغدغه تجار و بانک های عراقی بتوان ارزش مراودات را افزایش داد.سفر اتباع عراقی به ایران به عنوان توریست نیز یکی از راه های افزایش درآمد ارزی و ایجاد اشتغال است. در پنج ماه نخست امسال بیش از 1.3 میلیون نفر از اتباع عراقی به کشورمان آمدند که حدود 40 درصد از ورود کل گردشگران خارجی(3.1) به ایران را شامل می شود. نکته مهم تر این که آن ها بیش از متوسط خرج گردشگران در جنوب غرب آسیا که 1340 دلار است هزینه می کنند زیرا به صورت خانوادگی سفر کرده و برای مدتی طولانی می مانند و بیشتر نیز با انگیزه پزشکی و درمانی به ایران سفر می کنند.تسهیل خدمات دهی به این طیف و فراهم کردن شرایط لازم برای گذران دوران نقاهت به همراه خانواده نیز می تواند درآمد ارزی بسیاری برای کشور ایجاد کند.عراق، افغانستان و ترکیه کشورهایی هستند که می توانند در شرایط فعلی و تحت تحریم های یک جانبه آمریکا علیه ایران بخش زیادی از بازار صادراتی کشور را به خود جذب کنند، گردشگران زیادی برای کشور فراهم کنند و علاوه بر ارز آوری برای کشور، باعث ایجاد رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال در کشور باشند.شاید بتوان گفت تحریم هایی که برای همه کشورها و در شرایط عمومی باعث فرسایش و تضعیف کشورها می شوند می توانند برای شناخت بهتر ظرفیت های اقتصادی و تجاری در محیط خارجی همچون شناخت بازار همسایگان و ارز آوری در این حوزه موثر و مفید واقع شوند؛ به ویژه کشورهایی که از نظر تاریخی، فرهنگی و دینی اشتراکات زیادی با ما دارند.∎​