خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ- حمید بوالی 

اتفاق بی‌نظیر، حماسه‌ساز و بی شک اعجاب‌برانگیز راهپیمایی میلیونی اربعین که در سالهای اخیر با شکوه بیشتری در حال انجام است؛ تاریخ‌سازی بزرگ در دوران معاصر ماست. یک حماسه تاریخی و بزرگ که در درون خود، نشانه‌های روشنی از آرزوی بلند و شیرین همبستگی امت واحده بزرگ را پرورش می‌دهد.

میلیون‌ها زائر عراقی، ایرانی، افغانستانی، پاکستانی، اروپایی، آفریقایی، آمریکایی و... در یک بازه زمانی یک ماهه با عشق به آرمانی بزرگ که صدها سال قبل حسین(ع) و یارانش برای اقامه و پاسداشت آن بلند ایستادند به صورت نمادین مسیری پیاده را طی می‌کنند تا به سرزمینی مقدس راه یابند که میعادگاه آرمانگرایان و حماسه سازان بزرگ تاریخ است.

این اتفاق در سالهای اخیر در سرزمین ایران، سرزمین آرمانگرایان قرن بیستمی با شور و شوق بیشتری انجام می‌شود. چیزی در حدود سه میلیون زائر به شیوه‌های مختلف راهی سرزمین عراق می‌شوند و عشق و ارادات خود به خاندان عصمت و طهارت را نشان می‌دهد. امسال گمان می‌شد که با توجه به گرانی‌های بیش از حد و فراتر رفتن نرخ ارز از میزان تصور، از میزان کسانی که می‌توانند رنج سفر به تن بخرند و راهی عراق شوند کاسته شود؛ اما تعداد زائران بیشمار ایرانی در سال جاری نشان داد که پیوند ایرانی‌ها با این خاندان با وجود همه مشقت‌ها ناگسستنی است.

در میان این رویداد پرحماسه، تعامل و برخورد میزبانان عراقی با زائران ایرانی؛ یکی از نمونه‌های درخشان و ناتوان از وصفِ شکل‌دهنده پیوندهای اولیه امت واحده است. پیش از شروع مراسم از هفته ها پیش، وقتی خبر گرانی ها در ایران به عراقی ها رسیده بودند آنها به هر شیوه ای که امکان داشت از نصب بنر و پلاکارد و رسانه‌ای کردن آن تا ارسال پیام به دوستان ایرانی سال‌های قبل اعلام می‌کردند که نگران گرانی نباشید از لب مرز  دنبال شما می‌آییم و همه نیازهای شما در طول سفر با ما. این ادعایی گزاف نبود. در تمام این سالها میزبانان عراقی نشان داده بودند که  از هیچ چیز دریغ نخواهند کرد.  هزاران هزار خاطره روشن و شیرین در اذهان ایرانی‌هایی باقی مانده است که میهمان خانه عراقی‌ها شده‌اند و تمام این خاطره ها در یک نقطه مشترکند که میزبانان عراقی با وجود معیشت نامناسب و نابرخوردار از هر چه داشتند برای میهمانان ایرانی دریغ نمی‌کردند و تمام هستی و وجود خود را وقف پذیرایی محترمانه و دلپذیر از زائران اباعبدالله(ع) می‌کردند.

خاطرات پیوند ایرانی‌ها و عراقی‌ها در این بازه زمانی تقریبا یک ماهه به تاریخ بلندی می‌ماند که در رسانه‌ها و کتاب‌ها و تصاویر جایی برایش نیست.  آن‌قدر عمیق و تاثربرانگیز که جایی برای وصف نمی‌ماند و جز با تجربه حضوری منتقل نخواهد شد.

اما در لابه لای این حماسه بی‌نظیر در تاریخ معاصر ما که روز به روز بر شدت شور و شوق سازندگان آن افزوده می‌شود؛ اتفاقاتی بعضا ناخوشایند روی می‌دهند که اگرچه در مقایسه با این حماسه بزرگ اساسا هیچ هم به حساب نمی آید اما به نظر می‌رسد که با کمی توقف و دقت بر روی آن بتوان رویداد حماسی و عاشقانه اربعین را از وجود این آسیب‌های کوچک نیز پاک کرد. چه آنکه ترس این نیز می‌رود که گفتگو نکردن و پنهان نگه داشتن آن سبب افزایش و نهایتا ضربه ای به این رویداد نیز شود.

ماجرا چیست؟

متاسفانه در برخورد و رفتار برخی از زائران ایرانی در سفر به کربلا و راهپیمایی اربعین، نشانه‌هایی از فرهنگ عمومی ناپسندی که در برخی از مواقع در ایران جریان پیدا می‌کند و تسلط پیدا می‌کند یافت می‌شود که تاثربرانگیز و تاسف برانگیز است.  احتمالا بسیاری از زائران ایرانی در گوشه ذهن‌شان گوشه ای از رفتارهای ناپسند هم‌وطنان با میزبانان عراقی به جای مانده است. از برخوردهای کاملا متوقع و فرصت طلب از مهربانی میزبان عراقی که بوی سوءاستفاده از رفتار خوش آنها را می‌دهد تا درگیری‌هایی زبانی و فیزیکی که زائران بر سر جزئیاتی بیهوده مثل از صف غذا جلو زدن و عقب ماندن یا پیدا کردن یک جای خواب بهتر در یک موکب به وجود می آورند همه و همه لکه‌هایی از دلخوری و تاسف نه تنها در دل‌های میزبانان عراقی بلکه تمام زائرانی که از سرزمین‌های مختلف به آنجا آمده‌اند به وجود می آورد. حوادثی که اگر چه ممکن است در یک رویداد بزرگ مردمی تا اندازه ای طبیعی هم به حساب آید؛ اما با توجه به شرایط مقدس شرکت در این رویداد و سرزمین مقدسی که زائران در آن راه می‌پیمایند و مهمتر از آن در این تعامل مقدس و برجسته‌ای که بعد از صدها سال میان مردمان آرمانگرای ده ها سرزمین مختلف به وجود آمده است و نشانه ای از آرزوی بزرگ یکی شدن و وحدت است قابل غفلت نیست.  به نظر می‌رسد که یکی از دلایل به وجود آمدن و افزایش این رفتارها در سالهای اخیر، نادیده گرفتن آن از سوی هم مردم شرکت کننده در این اتفاق و هم رسانه‌ها و متولین و کمک‌کنندگان به مراسم است و به این ترتیب خیال می‌کنم که  به وجود آوردن فضایی برای بحث و گفتگو پیرامون رفتار برخی از ایرانی‌ها در راهپیمایی اربعین بعید نیست که بتواند پیشگیری مناسبی از توسعه این رفتارها و حتی محدود کردن آنها در این فضا به وجود آورد.

واقعا قابل نادیده‌ گرفتن نیست که همچنان از زبان برخی از زائران ایرانی که برای حضور در راهپیمایی اربعین اینگونه مشتاقانه تمام سال را انتظار می‌کشند؛ توصیف‌هایی درباره اعراب و عراقی‌ها بشنویم که حتی با قابل اغماض ترین نگاه‌ها هم نتوان برچسبی جز نژادپرستی به آنها زد. بسیار حائز تاسف است اما کاملا واقعی است که ایرانیانی در این راهپیمایی شرکت می‌کنند که  کماکان به شیوه‌ای جاهلی معتقدند اعراب از آنها پایین‌تر هستند و شایسته رفتاری تحقیرآمیز. ایرانیانی هستند که فکر می‌کنند این وظیفه عراقی‌هاست که از آنها پذیرایی کنند و تا سر حد جان هر آنچه دارند در طبق اخلاص بگذارند و تقدیم کنند. ایرانیانی هستند که تصور می‌کنند عراقی‌ها هم اکنون در حال جبران الطافی هستند که پیش از این ایران به عراق داشته است و خلاصه تلویحا مخالفت می ‌کنند با همه آنچه در آن اتفاق تاریخی و عبرت بار قرن ۶۱ هجری رخ داد که اکنون صدها سال پس از آن همه برای بزرگداشت آن جمع شده ایم.

مسیر تاریخی کربلا با وجود همه انحرافات و تمام تلاش‌هایی که در تمام این سالها برای خاموش کردن چراغ آن رخ داده است ادامه پیدا خواهد کرد. اما چه شایسته است که اکنون که بخشی از آن میراث گرانبها به دست ایرانیان افتاده است و همه اذعان دارند که شور و شوق ایرانی‌ها در مراسم اربعین آتشین و شعله ور است؛ از مردمان سرزمین ایران ندای نژادپرستی و تحقیر دیگری و تفرقه به گوش نرسد.

در این باره کمی بیشتر صحبت خواهیم کرد.