به گزارش ایرنا، به تاکید این کارشناسان باید بحران ها را به گونه ای پوشش داد که کمترین خسران و بیشترین بازتاب را برای کشور داشته باشد این در حالی است که این مهم در کشور ما مورد توجه قرار نگرفته است.
نداشتن راهبرد مشخص از سوی نهادهای مربوط و گسیختگی رشته ارتباطات باعث مشکلات زیادی در این بخش شده است و این چالشی است که باید با تدوین برنامه های اصولی رفع شود.
یکی از فرایند مدیریت بجران ، اطلاع رسانی صریح، سریع و شفاف است که نتایج این بخش در حوادث گوناگون به تاکید به تاکید صاحبنظران امر بر آسیب شناسی نظام اطلاع رسانی در این زمان تاکید دارند.
کشورمان جزو 10 کشور زلزله خیز دنیا و همچنین جز 6 کشور بلاخیز دنیاست و در یک قرن اخیر 140 هزار نفر تلفات داشتیم به همین منظور باید چالش های اطلاع رسانی در زمان بحران برطرف شود.
اطلاع رسانی منسجم و شفاف در هنگام وقوع حوادث طبیعی و غیر طبیعی مانع از بروز اختلال در روند ارائه اطلاعات به آسیب دیدگان و مردم خواهد شد.
برخی از کارشناسان می گویند بجای ترساندن مردم از حوادث و بلایای طبیعی باید اطلاع رسانی هدفمندی را برای مشارکت و نقش پذیری مردم و مسئولان در مسیر مقابله با بحرانها انجام داد.
'اطلاع‌ رسانی' ازجمله عناصر و اجزای تاثیرگذار و تعیین‌کننده در فرآیند مدیریت بحران یک رخداد است به طوری که توجه نکردن به آن یا اطلاع ‌رسانی نادرست و ناقص، می‌تواند فرآیند مدیریت بحران و تصمیم‌گیری مسئولان و مدیران این بخش را متاثر و دچار اختلال کند.
زلزله خیزترین کشور دنیا ژاپن است به همین منظور رسانه های آن کشور در این راستا به خوبی آموزش داده شدند و در آن زمان کار رسانه ای قوی انجام می دهند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) مرکز اصفهان در همین ارتباط میزگردی با عنوان 'چالش های اطلاع رسانی در زمان بحران' با حضور محسن مومنی مدیر عامل جمعیت هلال احمر استان اصفهان، منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، محسن گلابی مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان، علیرضا کیخواهی معاون امداد و نجات مرکز فوریت های پزشکی اصفهان، محمدرضا شکرالهی روزنامه نگار و نویسنده کتاب غم بم و عباس عابدی مدیر روابط عمومی مرکز فوریت های پزشکی اصفهان برگزار کرد.

**اطلاع رسانی در زمان بحران بازنگری شود
مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان اصفهان دراین زمینه گفت : در زمان بحران دچار چالش های بسیاری در این ارتباط هستیم.
محسن مومنی افزود: سال گذشته 2 حادثه بزرگ از جمله زلزله کرمانشاه و سقوط هواپیمای تهران - یاسوج را در کشور داشتیم که اگر این حوادث ملی کنترل نمی شد بسیاری از آسیب ها را به جامعه تحمیل می کرد.
وی تصریح کرد : زمانی تنها صدا و سیما و اخبار شبکه یک کار اطلاع رسانی را بر عهده داشتند پس از آن شبکه خبر، اینترنت، ایمیل و شبکه های مجازی عرصه اطلاع رسانی را به دست گرفتند.
مدیرعامل جمعیت هلال احمر اصفهان ادامه داد: شبکه های مجازی رخدادها را در جهت مثبت و منفی تحت الشعاع قرار می دهند به همین منظور لازم است مدیران بحران که مدیریت امداد و نجات را عهده دار هستند نوع برخورد با رسانه ها را دانسته و الفاظ و عناوین را به درستی در اختیار رسانه ها قرار دهند.
وی بیان کرد : افرادی که به عنوان خبرنگار در صحنه های بحران و حوادث حاضر می شوند باید بدانند چگونه و به نقل از چه کسی اخبار را منتشر کنند همچنین از صحت و سقم خبر اطلاع کافی داشته باشند.
مومنی با اشاره به حادثه سقوط هواپیمای تهران - یاسوج افزود : در لحظه اولیه سقوط هواپیما ثانیه مهم بود به طور مثال فردی عنوان می کرد یک تکه آهن پیدا شده سپس کل ایران باور بر این داشتند که لاشه هواپیما پیدا شده است.
وی اضافه کرد : در این راستا شبکه های معاند سعی بر ایجاد فضای بی اعتمادی و القای آن فضا به جامعه را داشتند که اگر شبکه ها و رسانه های ایرانی به این موضوع ورود نمی کردند دچار مشکلات بیشتری می شدیم.
مدیرعامل جمعیت هلال احمر اصفهان بیان کرد: نبود آگاهی کافی در زمینه مدیریت بحران توسط رسانه ها و انتشار نادرست برخی از اخبار شبکه های معاند را نسبت به کشور حساس می کند.
وی با بیان اینکه مسئولان مدیریت بحران برای مصاحبه با رسانه ها باید از عناوینی استفاده کنند که ذهن عموم با مخاطره مواجه نشود، تصریح کرد : در بحث سقوط هواپیمای تهران - یاسوج یکی از نیروهای ارتش عنوان کرد که تعدادی از اجساد سالم اما یخ زده است در همان لحظه فضا به گونه ای طراحی شد که این افراد زنده بودند اما به دلیل عدم رسیدگی سریع براثر سرما فوت شدند، در این راستا به تاثیر الفاظ و کلمات در ایجاد التهاب و آرام سازی جامعه پی می بریم.
مومنی ادامه داد : باید در خصوص اطلاع رسانی در زمان بحران بازبینی و آسیب شناسی صورت بگیرد و روش اجرایی خاصی تعریف شود تا مخاطرات به حداقل برسد و فضای ناامیدی و یاس در حوادث و بحران از بین برود.

** دچار هرج و مرج خبری در زمان بحران هستیم
مسوول روابط عمومی مرکز فوریت های پزشکی اصفهان افزود: در زمان بحران در سطح استان اصفهان دچار هرج و مرج خبری هستیم چرا که در لحظات اولیه همه درگیر حادثه هستند.
عباس عابدی با بیان اینکه در زمان رخداد حادثه فرآیند از پیش تعیین شده ای برای این کار نداریم، تصریح کرد: در زمان حادثه نمی توان هرکاری را به یک نفر سپرد بلکه نیروها با تجربه خود کارها را به پیش می برند.
وی با اشاره به اینکه در زمان بحران زیر ساخت های لازم در اختیار نداریم، ادامه داد : در جریان سقوط هواپیمای تهران- یاسوج در لحظات اولیه در سمیرم حضور داشتیم اما با قطعی اینترنت و تلفن همراه روبه رو شدیم به همین دلیل اطلاع رسانی از وجود 40 آمبولانس و حداقل 80 نیروی اورژانس در محل حادثه با تاخیر صورت گرفت.
مسوول روابط عمومی مرکز فوریت های پزشکی اصفهان با بیان اینکه امکانات ویژه بحران را نداریم، بیان کرد: قبل از اینکه متولیان اطلاع رسانی اخبار و اطلاعات حادثه را منتشر کنند افراد حاضر در صحنه از زاویه دید خود اطلاعاتی را منتشر می کنند که تعداد زیادی از این اخبار کذب است و ما در آن زمان تنها می توانیم اخبار منتشر شده را تکذیب کنیم.
به گفته وی باید منتشر کنندگان این اخبار از مسوول مربوطه اطلاعات را دریافت و به درستی منتشر کنند.

**خبرنگاران تخصصی و حرفه ای بحران نیاز داریم
مدیر عامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان تصریح کرد: روزانه بین 2 هزار و 500 تماس با آتش نشانی اصفهان گرفته می شود اما این سوال مطرح است که اگر فردی بخواهد در جریان اخبار آتش نشانی قرار بگیرد آیا با گستره کاری ما آشنایی دارد؟
محسن گلابی ادامه داد: دست کم چهار نفر خبرنگار یک ماه از نزدیک از فعالیت این سازمان مطلع شوند و آن زمان به یک خبرنگار تخصصی و حرفه ای در زمینه مدیریت بحران و آتش نشانی تبدیل می شود.
وی ادامه داد: خبرنگاران جملات خبری را منتشر می کنند اما ما به دنبال آن هستیم تا در این جملات آموزش هم به مردم داده شود.
گلابی از آموزش مباحث آتش نشانی در مناطق 15 گانه شهر اصفهان به کودکان، بزرگسالان، ادارات و صنعتگران خبر داد و بیان کرد: کمک رسانه ها در این زمینه چالش ها و مشکلات را برطرف می کند.
وی حرفه ای شدن خبرنگاران در حوزه مدیریت بحران را ضروری دانست و اظهار داشت: برخی از اخبار حوادث قابل انتشار نیست چرا که چنین اخباری تبعاتی را متوجه کشور می کند.
مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان ادامه داد : آیا نقش ما در خبرگزاری ها و ارایه خبر بحث تخریبی است یا اصلاحی؟ در بسیاری از مواقع شتاب در انتشار اخبار صحت خبر زیر سوال می رود.

** کار کردن در مدیریت بحران و اطلاع رسانی نیازمند علم و آگاهی ست
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان اظهارداشت: بعد از اینکه زلزله بم اتفاق افتاد سازمان مدیریت بحران با کارگروه های متعدد تشکیل شد در این راستا در حوزه سیل(وزارت نیرو)، آتش نشانی(آتش نشانی) و امداد و نجات (هلال احمر) مسئولیت را برعهده گرفتند و تفکیک وظایف صورت گرفته است.
منصور شیشه فروش با اشاره به کارگروه اطلاع رسانی و آموزش در مدیریت بحران گفت: در کشور این کارگروه در اختیار صدا و سیما است که به تبع آن در استان اصفهان ماهانه جلساتی با این رسانه تشکیل می شود.
وی اضافه کرد : براساس شیوه نامه تنظیم شده اعلام کردیم اطلاع رسانی توسط اعضای مدیریت بحران به صدا و سیما و خبرگزاری جمهوری اسلامی صورت بگیرد که این 2 رسانه فصل الخطاب هستند.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان دامنه فعالیت ما در زمینه اینکه اطلاع رسانی چیست و اطلاع رسانی چه زمانی باید رخ دهد و چگونه باید انجام و به چه کسانی اطلاع داده شود باید مشخص شود.
وی با بیان اینکه اگر فردی در زمان حادثه در خودرو محبوس شده باشد باید به وسیله تجهیزات امدادی از خودرو خارج شود، تصریح کرد: در این راستا خبر هم کار حرفه ای و تخصصی بوده و هرفردی نمی تواند خبررسانی را برعهده داشته باشد.
شیشه فروش قبل، حین و پس از بحران را مراحل بحران دانست و گفت: یکی از چالش های مهم این است که در هریک از مراحل بحران بر روی الفاظ کار نشده که باید در این زمینه بیشتر کار کنیم، همچنین نبود خبرنگار حرفه ای در زمینه مدیریت بحران و آموزش خبرنگاران در این حوزه مهم و ضروری است.
وی شرایط بحرانی را شرایطی خاص اعلام کرد و ادامه داد: برخی واژگونی اتوبوس را بحران می دانند و این در حالی است که این گونه حوادث بحران تلقی نمی شود بلکه بحران باید شناخته شود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان خاطرنشان کرد: نداشتن آشنایی با الفبای برنامه ها از جمله چالش های اطلاع رسانی در زمان بحران است، بسیاری از موارد از منظر ما بحران تلقی نمی شود.
وی شناخت از واژه ها را ضروری دانست و اظهار داشت: کار کردن در حوزه مدیریت بحران و اطلاع رسانی نیازمند علم و آگاهی در زمینه مخاطرات طبیعی و غیر طبیعی است چرا که لفظ بحران لفظ خاصی است.
شیشه فروش نبود اطمینان از انتشار اخبار صحیح توسط خبرنگاران را یکی از چالش های اطلاع رسانی در زمان بحران دانست و اضافه کرد: در این زمینه خبرنگاران نباید به صورت سلیقه ای برخورد کرده و برداشت خود را از آن حادثه در رسانه انعکاس دهند.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان ادامه داد: نیازمند خبرنگار متخصص در حوزه مدیریت بحران هستیم تا در راستای رفع بحران اطلاع رسانی کند نه تشدید بحران.
وی پیشنهاد کرد: تا یک ماه آینده جمع 150 نفره از خبرنگاران را خبرگزاری جمهوری اسلامی و صداوسیما به ما معرفی کند تا چالش ها و راهکارها در حوزه اطلاع رسانی در زمان بحران آموزش داده شود تا در زمان بحران آنان در کنار مسئولان مدیریت بحران باشند و اخبار را انعکاس دهند.

** کشور خبرنگاران بحران نیاز دارد
مدرس علوم ارتباطات با بیان اینکه اطلاع رسانی هوشمند اصل اساسی و تعامل با ذینفعان است، اظهار داشت: اطلاع رسانی هوشمند در بخش بحران مثلثی است که شامل رسانه، فرماندهی مدیریت بحران و شهروند به عنوان مخاطب نهایی است.
عادل دهدشتی افزود: در دهه 70 و 80 به دلیل ضعیف بودن روابط عمومی سازمان هایی همچون هلال احمر و نهادهای دیگر بحران با مخاطراتی مواجه می شد.
وی بیان کرد : در آن زمان 2 نهاد واحد برای اطلاع رسانی داشتیم که در شهرستان ها فرمانداران و در استان مدیرکل حوادث غیرمترقبه (مدیرکل مدیریت بحران کنونی) این کار را برعهده داشتند.
این مدرس دانشگاه اضافه کرد: طی 15 سال اخیر به لحاظ وسعت کار در رسانه و ارتباطات اتفاقات بسیاری رخ داده که به قوی شدن روابط عمومی سازمان ها منجر شد تا آنها از کار خدماتی به کار رسانه ورود کنند.
دهدشتی ابعاد بحران را نیازمند بازنگری و بازتعریف دانست و گفت: سابقه های متعدد قبلی نشان می دهد ساختارمندترین بحران در کشور ما زلزله است که در این راستا شهروند در خصوص این رخداد آموزش دیده و رسانه ها تا حدودی با واژه های این حادثه آشنا هستند که متولیان امر وظایف شفاف تری در این خصوص برعهده دارند.
وی بحران ساختمان پلاسکو را علی رغم دلخراش بودن یکی از موفق ترین بحران ها در حوزه اطلاع رسانی ذکر و تصریح کرد: برای نخستین بار بحرانی در 15 روز پخش آنلاین و یک نفر به عنوان سخنگو اطلاعات را بازگو می کرد که این فرد به چهره ملی تبدیل شد چرا که توانست حس روان شناسی و اعتماد را منتقل کند.
مدرس علوم ارتباطات با بیان اینکه سخنگو در مواقع بحران باید به یک چهره تبدیل شود، گفت: باید بدانیم چه کسی اطلاع رسانی در زمان بحران را برعهده دارد.
وی اضافه کرد: نهادهای کنترل کننده امداد از جمله آتش نشانی و هلال احمر نسبت به چهره های نظامی و امنیتی (در صورتی که در دستور کارشان باشد) در بحران مورد اعتمادتر هستند.
دهدشتی با بیان اینکه نبود ادبیات تخصصی در عامه مردم و خبرنگاران در زمان حوادث را پدیداری شایعات دانست و خاطر نشان کرد: باید پذیرفت که خبرنگار تخصصی در حوزه بحران نداریم که این ضعف در رسانه ها به خوبی مشهود است.
به گفته وی شبکه های اجتماعی و شهروند خبرنگاران رسمی (افرادی که انعکاس اخبار را مسئولیت اجتماعی می دانند) و خبرنگاران غیر رسمی (اتفاقات را سرگرمی می دانند) باید بازتعریف شوند.
این مدرس دانشگاه اضافه کرد: نیروهای بومی و مردمی منطقه مورد حادثه یا بحران در کنترل بسیاری از شایعات و اتفاقات محیط پیرامونی موثر است که به این موضوع توجه نکردیم.
وی با بیان اینکه در کشور ما در زمان بحران، المان و نمادها بی معنا است یعنی معنای نوار زرد و قرمزی که حوالی حادثه کشیده می شود، مشخص نیست، تصریح کرد: نه تنها شهروندان بلکه خبرنگاران هم از معنای این نمادها بی خبر هستند.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه در حوزه اطلاع رسانی روزانه با پدیده های جدیدی روبه رو هستیم، تصریح کرد: در کشور ما اطلاع رسانی در زمان بحران تبدیل به زنگ هشدار شده و نه اطلاع رسانی قبل و نه بعد که باعث بدبینی و عدم اعتماد بین ذینفعان شده است.
دهدشتی با بیان اینکه روابط عمومی در تلاش برای جلوه دادن ویترینی خوب از سازمان مربوطه و رسانه به دنبال بررسی و نقد است، تصریح کرد: به همین نبود برداشت درست از وظیفه و تخصص درست از توصیف و قضاوت بیشتر زمان ها اخبار به اشتباه منتشر می شود که نیازمند تعامل و ارتباط است.
وی بیان کرد: خبرنگار بحران باید همچون روابط عمومی باشد، همان گونه که روابط عمومی به عنوان امین سازمان است در این حوزه تعدادی خبرنگار مرتبط هم باید به کار گرفته شوند اما در قبال فعالیت ها درست توصیف و قضاوت کند.

** پوشش اخبار بحران باید کمترین خسران و بیشترین بازتاب را داشته باشد
نویسنده کتاب غم بم که در زلزله این شهرستان حضور داشت، گفت : در زلزله بم 650 خبرنگار حضور داشتند که حدود 250 خبرنگار خارجی بودند و یک ماهه اول این حادثه با سیلی از خبرنگاران مواجه بود و از نظر داده پردازی های رسانه ای کم و کسری نداشتند.
محمدرضا شکراللهی افزود : کوچکترین رخداد در آن زمان پوشش داده می شد و حدود یک ماه پس از زلزله با بحران نبود خبرنگار مواجه شدیم که تبعات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی نمود پیدا کرد.
وی با بیان اینکه خبرنگاران به دلیل عدم آموزش در حوزه بحران می توانند نقش مخرب را ایفا کنند، بیان کرد: زلزله خیزترین کشور دنیا ژاپن است به همین منظور رسانه های آن کشور در این راستا به خوبی آموزش داده شدند و در آن زمان کار رسانه ای قوی انجام می دهند.
این کارشناس تصریح کرد: در جریان زلزله ژاپن که در سال2011 در نیمه های شب رخ داد آژانس هواشناسی با تلویزیون ملی ژاپن مرتبط بود که 50 ثانیه بعد خطی بر روی تلویزیون اصلی ژاپن مبنی بر رخداد زلزله را منتشر کرد همچنین 2 دقیقه بعد تلویزیون های اصلی و 40 دقیقه بعد کل رسانه های کشور به صورت ساماندهی شده یک خبر را از زلزله منتشر کردند.
وی در خصوص چرایی برگزاری این میزگرد گفت : ما جز 10 کشور زلزله خیز دنیا هستیم، همچنین جز 6 کشور بلاخیز دنیا و در یک قرن اخیر 140 هزار نفر تلفات داشتیم به همین منظور باید چالش های اطلاع رسانی در زمان بحران برطرف شود.
شکراللهی با اشاره به زلزله در تهران گفت: کارشناسان معتقدند اگر زلزله ای در تهران رخ دهد که پیش بینی می شود بیش از هفت ریشتر باشد احتمالا پنج میلیون نفر جان خود را از دست می دهند اما هنوز خبرنگارانی که این حوادث را بازتاب بدهند نداریم و این مشکلات عدیده ای را ایجاد کرده است.
وی با بیان اینکه با توجه به نقش فعال رسانه ها در زمان بحران کشورها نقش هدایت گر را ایفا می کنند، تصریح کرد: در جنگ 2003 آمریکایی ها شش ماه 527 خبرنگار را آموزش دادند و به سنگرها فرستادند تا خبرهای هدایت شده منتشر کنند.
این کارشناس حوزه ارتباطات گفت : باید بحران ها را به گونه ای پوشش دهیم که کمترین خسران و بیشترین بازتاب را برای کشور داشته باشد اما این در حالی است که این مهم در کشور ما مورد توجه قرار نگرفته است.
وی ادامه داد: گسیختگی رشته ارتباطات باعث مشکلات زیادی در این حوزه شده است به همین منظور کلاس های آموزشی برای خبرنگاران ضروری است.
کارشناسان معتقدند مسوولان امر باید برای حل مشکل اطلاع رسانی در زمان بحران و حتی بسیاری از نهادهای دخیل در حوادث نیز باید نسبت به این امر مهم برنامه ریزی اصولی و سرمایه گذاری کنند.
9913/6026/