گِلیم یا پَلاس یکی از انواع صنایع دستی زیراندازی و پوششی است که از ابریشم، موی بز، پشم گوسفند و یا دیگر چهارپایان اهلی بافته می‌شود. گلیم به شکل سنتی‌اش، معمولاً برای پوشاندن زمین، دیوار و یا رواندازی برای حیوانات باربر استفاده می‌شود، ولی امروزه به عنوان یک پوشش مدرن برای خانه‌های شهری نیز خریداری می‌شود.
این فرش در زبان فارسی نام‌های مختلفی دارد. گلیم در افغانستان، گیلیم در اوکراین، بداس در قفقاز، لیاط در سوریه و لبنان، چیلیم در رومانی و همچنین کیلیم در ترکیه و لهستان و مجارستان و عربستان از جمله نام‌های متفاوت آن است.
رنگ‌های استفاده شده در گلیم سنتی گیاهی هستند. گاهی گلیم‌ها را برای جلوه بیشتر و کهنه شدن رنگ، با چای و پوست گردو شستشو می‌دهند. تفاوت گلیم با فرش در چندین مساله و بصورت عمده در نحوه بافت و اندازه‌است. گلیم نقشه ندارد و در اصطلاح به صورت حسی بافته می‌شود و به ندرت در اندازه بزرگ‌تر از ۳ متر در ۴ متر مشاهده می‌شود.
اندازه‌های سنتی گلیم براساس ابعاد چادر‌های عشایری که آن‌ها را می‌بافته‌اند شکل گرفته‌است. هنرمندان قزوین که وارث هنر دوره صفوی بودند در رشته‌های هنری به فعالیت پرداختند، در هنر منبت و مشبک، مقرنس کاری‌های منظم و گچ بری‌های در هم پیچیده بسیار زیبا، قلمدان سازی، نقاشی پشت شیشه و نقش‌های تزئینی آثار بیشماری به گونه بسیار زیبا و دلفریب پدید آوردند تا بدانجا که قزوین بعد از شیراز و اصفهان از مراکز هنری مهم به شمار می‌آمد.
سبک نگارگری قزوین سرشار از ویژگی‌هایی بود که در آن زمان بی مانند بود و در خطاطی و خوشنویسی بار دیگر به منتهای کمال رسید، ولی در دوران قاجار بر اثر هرج و مرج موجود در کشور، قزوین رونق هنری خود را از دست داد. صنایع دستی قزوین عبارتند از: نگارگری، قلمدان سازی، سوزن دوزی، حکاکی، قلم زنی و فرش بافی (بافت انواع قالی و گلیم) و جاجیم بافی.
از دیر باز بافتن گلیم جاجیم، قالی و قالیچه در قزوین و در میان ایلات و عشایر این منطقه رواج داشته است. امروزه فرش بافی بیشتر در شهرک‌ها و روستا‌های تابعه قزوین رواج دارد. گلیم‌های منطقه الموت در قزوین هم از اعتبار بسیار خوبی برخوردار است و به واسطه طرح‌ها و نقوش زیبا و رنگبندی‌های جالب از گلیم‌های دیگر مناطق مشخص می‌شوند. جاجیم بافی هم در بسیاری از روستا‌های قزوین رواج دارد.
این فرش در زبان فارسی نام‌های مختلفی دارد. گلیم در افغانستان، گیلیم در اوکراین، بداس در قفقاز، لیاط در سوریه و لبنان، چیلیم در رومانی و همچنین کیلیم در ترکیه و لهستان و مجارستان و عربستان از جمله نام‌های متفاوت آن است.
رنگ‌های استفاده شده در گلیم سنتی گیاهی هستند. گاهی گلیم‌ها را برای جلوه بیشتر و کهنه شدن رنگ، با چای و پوست گردو شستشو می‌دهند. تفاوت گلیم با فرش در چندین مساله و بصورت عمده در نحوه بافت و اندازه‌است. گلیم نقشه ندارد و در اصطلاح به صورت حسی بافته می‌شود و به ندرت در اندازه بزرگ‌تر از ۳ متر در ۴ متر مشاهده می‌شود.
اندازه‌های سنتی گلیم براساس ابعاد چادر‌های عشایری که آن‌ها را می‌بافته‌اند شکل گرفته‌است. هنرمندان قزوین که وارث هنر دوره صفوی بودند در رشته‌های هنری به فعالیت پرداختند، در هنر منبت و مشبک، مقرنس کاری‌های منظم و گچ بری‌های در هم پیچیده بسیار زیبا، قلمدان سازی، نقاشی پشت شیشه و نقش‌های تزئینی آثار بیشماری به گونه بسیار زیبا و دلفریب پدید آوردند تا بدانجا که قزوین بعد از شیراز و اصفهان از مراکز هنری مهم به شمار می‌آمد.
سبک نگارگری قزوین سرشار از ویژگی‌هایی بود که در آن زمان بی مانند بود و در خطاطی و خوشنویسی بار دیگر به منتهای کمال رسید، ولی در دوران قاجار بر اثر هرج و مرج موجود در کشور، قزوین رونق هنری خود را از دست داد. صنایع دستی قزوین عبارتند از: نگارگری، قلمدان سازی، سوزن دوزی، حکاکی، قلم زنی و فرش بافی (بافت انواع قالی و گلیم) و جاجیم بافی.
از دیر باز بافتن گلیم جاجیم، قالی و قالیچه در قزوین و در میان ایلات و عشایر این منطقه رواج داشته است. امروزه فرش بافی بیشتر در شهرک‌ها و روستا‌های تابعه قزوین رواج دارد. گلیم‌های منطقه الموت در قزوین هم از اعتبار بسیار خوبی برخوردار است و به واسطه طرح‌ها و نقوش زیبا و رنگبندی‌های جالب از گلیم‌های دیگر مناطق مشخص می‌شوند. جاجیم بافی هم در بسیاری از روستا‌های قزوین رواج دارد.
منبع:seeiran.ir
نظر شما