صاحب‌خبر - اقتصاد دانش‌بنیان به روش تولیدی‌ای گفته می‌شود که در آن از دانش برای ایجاد ارزش افزوده محسوس یا غیرمحسوس استفاده می‌شود. فناوری و به‌خصوص فناوری‌های دانش‌بنیان کمی، برای تبدیل ‌بخشی از دانش آدمی به ماشین‌آلات کاربرد دارند. این دانش می‌تواند از سوی سیستم‌های پشتیبانی تصمیم‌گیری در زمینه‌های مختلف اقتصادی برای ایجاد ارزش افزوده استفاده شود. می‌توان گفت اقتصاد دانش‌محور موفق، نوعی از اقتصاد است که صنایع و کسب‌وکارهای آن بتوانند همواره از کاربرد و توزیع دانش در سطوح مورد نیاز خود استفاده کنند. در نتیجه زمانی که این اقتصاد به نتیجه برسد، تمام بخش‌های یک کشور در زمینه‌های اجتماعی و سیاسی و… می‌توانند در این راستا قدم بردارند. در حقیقت باید اقتصاد دانش‌بنیان را پایه اقتصاد مقاومتی دانست و برای حرکت به سمت و سوی این امر، به تصمیماتی که برخی نهادها از جمله مجموعه آستان قدس رضوی گرفته‌اند، توجه کرد. مجموعه آستان قدس رضوی با راه‌اندازی صندوق، سعی در گام‌نهادن در این مسیر دارد. به همین بهانه با دکتر قاسم عموعابدینی، خادمیار علمی آستان قدس که در حوزه مدیریت اقتصاد دانش‌بنیان در سازمان اقتصادی هم فعالیت می‌کند، به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید. در ابتدا خودتان را معرفی کنید. من خادمیار علمی آستان قدس هستم. کار خادمیاری‌ام را در حوزه مدیریت اقتصاد دانش‌بنیان در سازمان اقتصادی انجام می‌دهم. این سازمان یک گروهی به اسم گروه فناوری‌های نو دارد که مسئولیت آن برعهده من است. استادتمام دانشگاه تهران هم هستم و در رشته نانوبیوتکنولوژی، مهندسی داروسازی و مهندسی بافت درحال فعالیت هستم. در رابطه با صندوق دانش‌بنیان آستان قدس رضوی توضیحاتی بفرمایید. در آستان قدس مطابق با سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه علم و فناوری و متعاقب آن زمانی که حضرت آیت‌الله رئیسی به‌عنوان تولیت آستان قدس رضوی تشریف آوردند، موضوع اقتصاد دانش‌بنیان و اقتصاد مقاومتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شد. در این راستا شاخص‌های حوزه اقتصاد دانش‌بنیان تدوین و مورد تصویب قرار گرفت. یکی از موضوعات مهم، نحوه ورود آستان قدس رضوی در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان از طریق موسسه سازمان اقتصادی رضوی است. نزدیک به دو سال پیش، گروه فناوری‌های نو در سازمان اقتصادی رضوی شکل گرفت و تعدادی از خادمیاران این گروه را تشکیل دادند و درحال حاضر با هشت کمیته خادمیاری عهده‌دار این مسئولیت هستند. خادمیاران در این مدت بالغ‌بر پنج هزار ساعت کار کارشناسی انجام داده‌اند که چگونه می‌توان یک اکوسیستم دانش‌بنیان را در بخش‌های اقتصادی سازمان حاکم کرد. ایجاد صندوق سرمایه‌گذاری دانش‌بنیان یکی از مباحث کارشناسی خادمیاران بود. البته خیلی از نهادها، مجموعه‌های خصوصی و نیمه‌دولتی و دولتی در حوزه تاسیس صندوق‌های پژوهشی و فناوری ورود کرده‌اند. هدف اصلی این صندوق‌ها توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در کشور و حمایت از تجاری‌سازی دستاورد‌های فارغ‌التحصیلان دانشگاه از جمله موضوعات عمومی، حوزه‌های مربوط به شاخه‌های فنی‌مهندسی و فناوری‌های جدید و حوزه‌های اجتماعی بوده است. ورود آستان قدس رضوی با منابع وقف در حوزه حمایت از اشتغال دانش‌آموختگان در شرکت‌های دانش‌بنیان و کمک به تجاری‌سازی محصولات دانش‌بنیان اقدام بسیار مهمی بود، که با تصمیم حضرت آیت‌الله رئیسی عملیاتی شد. این صندوق چه فعالیت‌هایی در این زمینه داشته است؟ فعالیت صندوق به‌تازگی شروع شده است و برنامه‌های آن متعاقبا اعلام خواهد شد. هر چند در سازمان اقتصادی رضوی قبلا صندوق پژوهش و فناوری سلامت ثامن به صورت محدود، فعالیت‌های حمایتی‌ای نیز داشته است ولی صندوق جدید یک صندوق سرمایه‌گذاری دانش‌بنیان با اهداف و برنامه‌های وسیع‌تری است. چه افرادی می‌توانند از این صندوق کمک بگیرند و این صندوق کمک‌حال چه افرادی است؟ برنامه صندوق سرمایه‌گذاری دانش‌بنیان رضوی در جهت کمک به فضای موجود کشور برای توسعه کار‌آفرینی دانش‌بنیان است. لذا افراد و شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند متقاضی استفاده از صندوق باشند. در برنامه‌های این صندوق، به طرح‌های استارتاپی و طرح‌هایی که سطح فناوری‌شان بیش از 6 باشد، توجه می‌شود. کارگروهی از خادمیاران درحال تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های این صندوق هستند که متعاقبا اعلام خواهد شد. اگر یک نفر بخواهد از توان مالی و حتی توان فکری شما استفاده کند، باید مدارک خاصی داشته باشد یا معرفی‌نامه از جایی بیاورد؟ ما از قبل، در بررسی طرح‌ها یک تجربه 5/1 ساله داشتیم و هم‌اکنون فرم خاصی به‌عنوان فناوری شناسنامه تهیه شده است و هر فردی که مراجعه کند، شناسنامه فناوری را پر می‌کند و به‌عنوان کمیته خادمیاران علمی در نظر گرفته می‌شود. هر فردی که تمایل دارد از خادمیاران علمی شود، در سایت آستان فرم را پر می‌کند اما آنهایی که تجربه دارند یا در کادر دانشگاهی یا مدیریت اقتصاد دانش‌بنیان هستند، در آن سایت که اعلام کرده، ما از آنها دعوت می‌کنیم ‌که به کمیته‌های خادمیاری ما بیایند و در کمیته‌های خادمیاری اقتصاد دانش‌بنیان عضو شده و خدمت ارائه دهند. نکته مهم دیگر اینکه، آستان قدس تصمیم گرفت شرکتی را برای خدمات در حوزه علم‌وفناوری تحت عنوان شرکت فناوری و نوآوری رضوی تاسیس کند. این شرکت با هدف کارگزاری نیاز‌های صندوق سرمایه‌گذاری دانش‌بنیان رضوی و ارائه خدمات فناوری به شرکت‌های آستان قدس رضوی و دانش‌بنیان تشکیل شده است. با تشکیل همزمان صندوق سرمایه‌گذاری دانش‌بنیان و شرکت نوآوری و فناوری رضوی حرکت جدیدی در آستان قدس رضوی برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان و حرکت به سمت زیست‌بوم کار‌آفرینی فراهم شده است. آماری از افرادی که عضو این صندوق هستند، در اختیار دارید؟ این صندوق حدودا یک ماه است که مصوب شده است. لذا ما فراخوان را خواهیم داشت؛ یعنی به‌زودی فراخوان زده و حوزه‌ها را اعلام می‌کنیم. البته اخیرا مکاتباتی را با معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری آغاز کرده‌ایم تا بتوانیم لیست شرکت‌های دانش‌بنیان و حوزه فعالیت هرکدام‌شان را بدانیم و بعد طبق نیازسنجی‌ها وارد عمل شویم. پیش‌بینی می‌کنید چه تعداد از این شرکت‌ها با شما همکاری کنند؟ الان نمی‌توان قضاوت کرد و آمار و ارقامی را ارائه داد. ابتدا باید بررسی شود که چه چیزهایی نیاز است و نیاز آنها چیست و ما در چه حوزه‌هایی می‌توانیم وارد شویم. در واقع این کار از حوزه وقف شکل گرفت تا آستان قدس رضوی بتواند به کمک مجموعه اقتصاد دانش‌بنیان کشور بیاید. خیلی از نهادها از جمله آستان قدس می‌توانند در حوزه دانش‌بنیان به‌ویژه برای جوانان و اشتغال آنها و ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان بسته به نیاز جامعه ورود کنند. افرادی که می‌خواهند با این مجموعه همکاری کنند باید حتما اهداف و طرح‌هایی در راستای نیازسنجی‌های آستان قدس داشته باشند یا خیر؟ نه، به این صورت نیست. برنامه صندوق سرمایه‌گذاری و شرکت فناوری و نوآوری رضوی برای کمک به مجموعه کشور در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان تشکیل شده است و به طرح‌ها و شرکت‌های موجود در آستان قدس رضوی اختصاص ندارد. هر چند با استقرار یک نظام عرضه و تقاضای فناوری، مشکلات و نیاز‌های آستان قدس رضوی و شرکت‌های تابع آن نیز مرتفع خواهد شد. هزینه شروع به کار صندوق آستان قدس رضوی چه مقدار بوده است؟ سایر صندوق‌های پژوهش و فناوری در کشور با اعتبار اولیه کمتر از 10 میلیارد تومان شروع به کار کرده‌اند. اعتبار اولیه‌ای که آستان قدس برای این کار اختصاص داده، 100 میلیارد تومان بوده است. همان‌طور که تولیت معزز آستان قدس اعلام کرده، این مبلغ از فروش پروژه مشهد‌مال تامین شده است. البته باید توجه داشت در اولویت ‌بندی‌های صندوق به‌گونه‌ای وارد شویم که با فعالیت صندوق‌‌های دیگر تداخل نداشته باشد تا نتیجه آن گام برداشتن در راستای اهداف مثبت علمی و اقتصاد دانش‌بنیان باشد. این طرح آستان قدس رضوی موازی‌کاری با سایر مجموعه‌ها تلقی نمی‌شود؟ در کشور حدودا بیش از سه هزار شرکت دانش‌بنیان داریم. تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی که برنامه‌های کار‌آفرینی دانش‌بنیان دارند، زیاد است و قطعا صندوق‌های موجود، توان پاسخگویی همه طرح‌های این عزیزان را ندارد لذا ورود آستان قدس در حوزه کمک به وضعیت موجود بوده و موازی‌کاری تلقی نمی‌شود. کلام آخر؟ ما اول راه هستیم و این راه با مجموعه خادمیاران علمی شکل گرفته است و امیدواریم با عنایات ویژه حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) این مجموعه بتواند کمک‌های شایانی به شرایط فعلی کشور، دولت و حوزه علمی و دانش‌بنیان داشته باشد و تمام مجموعه‌ها دست به دست هم دهند و برای جوانان که زندگی خود را در استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌‌بنیان گذاشته‌اند، امیدی فراهم کنند.∎​