در سال ۱۴۰۴، شمار معتادان کشور از دو میلیون و ۸۰۰ هزار تن به سه میلیون و ۳۵۰ هزار تن خواهد رسید. این افزایش ۲۰ درصدی را حمید صرامی، مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر در نشست تخصصی بررسی و تدوین سیاست‌های این ستاد پیش‌بینی کرده است. همچنین، به گفته‌ وی، از آغاز دهه‌ هشتاد، مصرف مواد مخدر در ایران رو به افزایش گذاشته است. به گزارش «مردم‌سالاری آنلاین»، این آمار در حالی عنوان می‌شود که دو سال پیش، رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران، دکتر مصطفی اقلیما، گفته بود که در ایران نزدیک به چهار میلیون تن اعتیاد دارند. در همان سال، وزیر کشور، رحمانی فضلی، در مجلس مدعی شد که آمار معتادان کشور تنها یک و نیم میلیون تن است، لیک نماینده‌ لنگرود، لاهوتی، گفت که این آمار کف معتادان است و میان پنج میلیون و نیم تا شش میلیون نفر معتاد در کشور داریم. افزایش فشارهای اجتماعی، گسترش نابرابریهای اقتصادی در پی بی‌ثباتی اقتصاد کشور، افزایش بیکاری به ویژه در میان دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها، افزایش مهاجرت، کمرنگ‌شدن نقش مادران و پدران در خانواده به دنبال پررنگ‌تر‌شدن نقش آنان در بازار کار برای رفع مشکلات اقتصادی خانواده و کاهش فرهنگ گفت‌وگو در خانواده‌ها که اکنون به کمتر از نیم ساعت در شبانه‌روز رسیده از مهم‌ترین دلایل افزایش اعتیاد تا سال ۱۴۰۴ دانسته شده است. برپایه‌ پژوهشی علمی، ۵۶ درصد دانش‌آموزان تهرانی دچار بحران هویت‌اند. این بحران هویت به دنبال دگرگونی سبک زندگی، افزایش فردگرایی، افزایش کام‌جویی‌های بی‌اندازه، نبود فضایی برای تخلیه‌ انرژی نوجوانی و جوانی، در دسترس نبودن سرگرمیهایی فرهنگی همچون کنسرت‌های موسیقی و گسست نسلی به افزایش مصرف مواد مخدر خواهد انجامید. همچنین از آنجا که مصرف مواد مخدر میان نوجوانان و جوانان به مولفه‌ای هویت‌بخش بدل شده، شاهد افزایش مصرف مواد میان دانش‌آموزان و دانشجویان خواهیم بود، و افزون بر این، پیش‌بینی می‌شود که مصرف مواد تا سال ۱۴۰۴ میان دختران و زنان نیز افزایش یابد. یکی از پیامدهای افزایش مصرف مواد مخدر در میان زنان و دختران تولد کودکانی معتاد است. برپایه‌ آمارها، سالانه ۷۵۰۰ نوزاد معتاد در ایران زاده می‌شوند. چنین، نیم‌درصد زنانی که هر سال باردار می‌شوند، نوزاد معتاد به دنیا می‌آورند. برپایه‌ یک پژوهش علمی، در سال ۱۳۹۰، پنج درصد معتادان کشور زنان بودند که این میزان در سال ۱۳۹۵ دو برابر شده و به ۱۰ درصد افزایش یافته است و این روند افزایشی همچنان ادامه دارد و از آنجا که زنان و مادران قلب تپنده‌ خانواده‌های ایرانی هستند این نشانگر معضلی بسیار جدی برای آینده‌ کشور است؛ هرچند، برپایه‌ آمارهای جهانی نیز از هر ۱۰ تن مصرف‌کننده‌ مواد سه تن زن هستند، به دیگر سخن، ۳۳ درصد جامعه‌ معتادان را زنان تشکیل می‌دهد.
از اینها گذشته، دگرگونی‌های جهانی نیز بر افزایش مصرف مواد مخدر در ایران تأثیرگذار خواهند بود. مهم‌ترین این دگرگونی‌ها، دسترس‌پذیرتر شدن مواد مخدر است؛ چراکه برپایه‌ گزارش سال ۲۰۱۸، تولید مواد مخدر افغانستان با دستکاری‌های ژنتیکی از ۱۰۱۸ تن به ۱۵ هزار تن افزایش خواهد یافت و این افزایش چشمگیر به دسترس‌پذیری آسان‌تر و پایین‌تر آمدن بهای مواد مخدر خواهد انجامید. یکی دیگر از دگرگونی‌ها نیز قانونی‌شدن مصرف مواد مخدری همچون ماری‌ جوآنا در برخی کشورها همچون کانادا، اروگوئه، آفریقای جنوبی، گرجستان، هلند، شیلی و کلمبیا است که این خود چالشهایی تازه را به همراه خواهد داشت. گفتنی است که برپایه‌ آمارها ۵۳ درصد مصرف مواد مخدر در ایران ازآن تریاک است. پس از آن، روانگردان‌هایی همچون حشیش، گُل و ماری جوآنا ۱۲ درصد از مصرف مواد را به خود اختصاص داده‌اند. شیشه هم با هشت درصد الگوی سوم مصرف است، و الگوی چهارم نیز با هفت درصد ازآن هروئین است. پیش‌تر، وزیر بهداشت، روند اعتیاد در کشور را روندی خوب ندانسته و گفته بود که حتی اگر آمارهای رسمی را در نظر بگیریم با توجه به اینکه هر خانواده‌ ایرانی میان چهار یا پنج تن است و از آنجا که هر معتاد کل خانواده‌ خود را گرفتار می‌کند، نزدیک ۱۰ میلیون تن در کشور گرفتار اعتیادند. به باور او چاره‌ اعتیاد با یک «تعهد سیاسی بین مسئولان ارشد کشور و روسای قوا» حل می‌شود. وی همچنین با اذعان به اینکه در زمینه‌ مبارزه با اعتیاد شکست‌خورده‌ایم، معترف شد که «گسترش اعتیاد در کشور معلول سوء تدبیر و سوء رفتار ما مسئولان است که در حوزه‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی وجود داشته است.»