زیرا به گفته او باید مجموعه‌ای از اقدامات به‌طور هماهنگ برای حل مشکل آلودگی هوا و ترافیک اجرایی شود.

**روزانه 50 هزار تومان جریمه برای خودروهای فاقد معاینه فنی

فاز دوم طرح کاهش از اول آبان آغاز می‌شود که بر اساس آن داشتن معاینه فنی برای تردد در تمامی سطح شهر تهران الزامی است.

بر اساس آنچه سردار مهماندار، رئیس پلیس راهور شهر تهران گفته است، خودروهایی تا چهار سال بعد از تولید، نیاز به معاینه فنی ندارند و خودروهایی که فاقد معاینه فنی باشند روزانه 50 هزار تومان جریمه خواهند شد و از این پس امکان ندارد خودرویی که فاقد معاینه فنی باشد بتواند بدون جریمه در شهر تهران تردد کند.

طرح کاهش قبلاً نیز یک بار در مهرماه 95 (با عنوان LEZ) اجرا شد، که البته 10 روز هم دوام نیاورد. در آن زمان پلیس راهور اجرای طرح را به بهانه شلوغی مراکز معاینه فنی لغو کرد. اگرچه تیمور حسینی، رئیس وقت پلیس راهور تهران، قبل از اجرای این طرح در همان زمان ( تابستان 95)، فراهم نبودن زیرساخت‌های مناسب برای اجرای این طرح را دلیل عدم توفیق و مخالفت با آن اعلام کرده بود.

حالا دو سال پس از آن تاریخ، مسئولان شهرداری و پلیس می‌گویند که دوربین‌ها و سیستم‌های فنی همه در شهر آماده‌اند تا طرح کنترل آلودگی هوای شهر آغاز شود.

**طرح کاهش به‌تنهایی مؤثر نیست

اما آیا با اجرای این طرح ما دیگر شاهد آلودگی هوا در تهران نخواهیم بود و دیگر خبری از روزهای هشدار و اضطرار نخواهیم بود؟

این سؤالی است که محمد علیخانی، رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران در مورد آمادگی شهر تهران برای اجرای طرح کاهش می‌گوید: لازمه موفقیت این طرح در درجه نخست این است که ما در تهران ظرفیت کافی برای دسترسی آسان شهروندان به مراکز معاینه فنی خودروها داشته باشیم.

«همچنین معاینه فنی خودروها باید واقعی و استاندارد باشد. در درجه بعد، همکاری پلیس است و نکته اینکه این طرح باید تداوم داشته باشد نه اینکه مقطعی باشد.»

«اما من همچنان معتقدم این اقدام به‌تنهایی نمی‌تواند مؤثر باشد، بلکه باید بسته‌ای از اقدامات انجام شود و هم‌زمان با هم اجرا شود.»

**بر موتورسیکلت‌ها نظارت نمی‎شود

علیخانی معتقد است در حالی که نظارت بر موتورسیکلت‌ها رها شده است، بحث توسعه حمل و نقل عمومی با محوریت مترو جدی گرفته نمی‌شود و افزایش ناوگان اتوبوس‌رانی آن‌گونه که باید در دستور کار نیست، نباید انتظار زیادی از مؤثر واقع شدن طرح کاهش داشت. همچنین نیازمند اعمال یکسری اقدامات مدیریت هستیم که بدون تحمیل هزینه سنگین قابل‌اجرا است.مثل تغییر ساعت شروع کار ادارات و ارگان‌ها تا هم‌زمان با یکدیگر نباشد و هم‌زمان با هم به اتمام نرسد. در این صورت، ساعت پیک ترافیک نخواهیم داشت بلکه بار ترافیک بین ساعات مختلف تقسیم شود و حرکت خودروها روان شود.

**پارک‌ها حاشیه‎ای پایتخت رها شده است

رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران مسئله بعدی مؤثر در ترافیک شهر تهران را که کمتر به آن توجه می‌شود رها بودن پارک‌ها حاشیه‎ای پایتخت دانست و افزود: تا وقتی پارک‌های حاشیه‌ای تهران که جزو الزامات و مصوبات شورای شهر تهران است ساماندهی نشود، معضل ترافیک رفع نمی‌شود.

«تا وقتی کنار خیابان‌ها از صبح تا شب رایگان در اختیار برخی خودروها، کسبه یا کارکنان یک اداره قرار دارد، کسی از پارکینگ عمومی استفاده نخواهد کرد و سرمایه‌گذاری برای ساخت پارکینگ هم توجیه اقتصادی خود را از دست خواهد داد. همین می‌شود که افرادی که املاکی با کاربری پارکینگ دارند، به دنبال تغییر کاربری هستند.»

**شهر با مدیریت جزیره‌ای به‌جایی نمی‎رسد

علیخانی با بیان اینکه اگر تمام این سیاست‌ها با هم اجرا شود مؤثر خواهد بود و مشکل ترافیک و آلودگی هوا حل می‌شود متذکر شد: این مسائل حل نخواهد شد مگر آنکه یک مدیریت یکپارچه در شهر تهران حاکم شود. در همه کشورها اداره شهرها یکپارچه است و این‌طور نیست که شهر به‌صورت جزیره‌ای اداره شود.

« این در حالی است که در مورد ترافیک تهران، شورای ترافیک تصمیم می‌گیرد، راجع به آلودگی هوا، محیط‌زیست نظر می‌دهد، راجع به آب و برق وزارت نیرو سیاست‌گذاری می‌کند و... اما پاسخگوی همه مشکلات، شهرداری است.»

«همه توقع دارند شهرداری یک تنه مشکل را حل کند. در حالی که دولت مسئولیت خود را در قبال پایتخت نپذیرفته و یارانه بلیت اتوبوس و مترو را پرداخت نکرده است. قانون بند'ق' که اکنون به نام قانون رفع موانع تولید شناخته می‌شود و هدف آن صرفه‌جویی و مصرف بهینه سوخت است اجرایی نشده است. بر اساس آن، وزارت نفت باید به توسعه بخش حمل و نقل عمومی کمک کند که هنوز یک ریال پرداخت نشده است. با تمام این اقدامات انجام نشده، می‌پرسند مشکل آلودگی هوا حل نشد؟

«این ربطی ندارد که شهردار چه کسی باشد. تا زمانی که مدیریت یکپارچه در شهر تهران نباشد مشکل ترافیک و آلودگی هوا حل نمی‌شود. این خلاصه مطلب است و نباید کلاه سر هم بگذاریم و وعده الکی بدهیم و توجیه کنیم.»

مگر چه اتفاقی افتاده که انتظار داشته باشیم با آلودگی هوا روبه‎رو نشویم؟

وی در مورد وضعیت آلودگی هوا در فصول سرد امسال و مؤثر بودن اقدامات برای کاهش آلودگی‌ها نیز می‌گوید: مگر چه اتفاقی نسبت به سال گذشته افتاده که انتظار داشته باشیم با آلودگی هوا روبه‌رو نشویم؟ چند واگن به مترو اضافه شده است؟ چند اتوبوس در این یک سال اضافه شده است؟ آیا سامان‌بخشی پارک حاشیه‌ای اجرایی شده است؟ طرح کاهش یا طرح ترافیک به‌تنهایی نمی‌تواند در کاهش آلودگی مؤثر باشد. محدوده طرح ترافیک بین 30 تا 35 کیلومتر مربع را در برمی‌گیرد. این در برابر وسعت کل تهران که نزدیک 780 کیلومتر مربع است، بسیار کوچک است.

«با وجود شماره‌گذاری روزانه 600 تا 700 خودرو در تهران، بدون خروج خودروهای فرسوده و با حدود 3 میلیون موتورسیکلت‌ها و آلایندگی آنها که بیش از خودروهاست به نظر نمی‌رسد که اتفاق خاصی بیفتد و آلودگی هوای سال گذشته تکرار خواهد شد.»

به گفته علیخانی واقعیت این است که ترافیک مسئله‌‎ای چندوجهی است و حتی مسائل اقتصادی هم بر ترافیک مؤثر است. بسیاری از مردم به خاطر وضعیت اقتصادی و بیکاری به حمل و نقل بار و مسافر روی آورده‌اند. حال در این شرایط اقتصادی یک مدیریت سفت‌وسخت برای کنترل تردد خودروها و موتورسیکلت‌ها بدون تبعات نخواهد بود. از همین رو، پیش‌بینی من این است که ما امسال هم با بروز پدیده وارونگی هوا، روزهای آلوده در وضعیت هشدار و اضطرار خواهیم داشت.

گزارش از حسین جمشیدیان

**اداره کل اخبار چندرسانه‌ای**ایرناپلاس**