روز شنبه آتی انتخابات مجلس افغانستان در 33 استان برگزار می شود و مردم این کشور با سه سال تأخیر برای انتخاب نمایندگانشان پای صندوق های رای خواهند رفت و برای 249 صندلی مجلس تعیین تکلیف خواهند کرد اما این که مردم در انتخاب چه معیاری را مد نظر دارند و نامزدان پیروز ضامن اجرای کدام برنامه هستند، در آیینه احزاب و رسانه های افغانستان واضح نیست.
طی 19 روز گذشته بر اساس قانون انتخابات افغانستان، نامزدان مهلت یافتند به منظور جلب آرای مردم دست به تبلیغ بزنند و از هر مسیری ممکن مانند زدن عکس به دیوار و خودرو، شرکت در میزگردهای خبری رسانه های تصویری، برگزاری کارزارهای انتخاباتی در تالارهای پذیرایی مجلل تا حرکت در خیابان های شهر و خواندن بیانیه هایشان پشت بلندگوهای نصب شده بر خودروهای زرهی و معمولی دست به تبلیغ شعارهایشان زدند.
جلب نظر مردم برای کسب آرای آنها نه از طریق تشریح و بیان برنامه های نامزد در چارچوب وظایف و اختیارات مجلس بلکه بیشتر مبتنی برانداختن سفره اطعام ، تبلیغ نشانه انتخاباتی و پوستر تبلیغاتی نامزد در قاب رسانه ها و دادن شعارهای کلی از پشت بلندگوهای ستادهای انتخاباتی بود .
امروز چهارشنبه به عنوان آخرین روز تبلیغات شرکت های مخابراتی ارسال پیام هایی را از نامزدهای طرف قرارداد خود برای تلفن های همراه مردم حوزه انتخابیه ارسال می کنند و به این ترتیب تا ساعت 24 امشب نامزدان آخرین توان خود را برای رسیدن به آرای مردم خواهند گذاشت.
افغانستان که خود کشوری فقیر است و تازه ترین گزارش های رئیس برنامه غذایی سازمان ملل هم نشان می دهد که حدود 13 میلیون افغان زیرخط فقر هستند، اما برخی نهادهای مدنی مدعی شده اند که برای تبلیغات انتخاباتی مجلس افغانستان در این دوره حدود 500 میلیون دلار هزینه شده است.
«حفیظ الله هاشمی» یکی از اعضای کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان می گوید که اگر نامزدان از سقف تعیین شده برای هزینه های انتخاباتی عبور کنند و میزان هزینه و منابع تامین آن را کتمان نمایند ، مجازات هایی تا حد حذف از فهرست انتخابات را به جان خود خریده اند و به نظر می رسد در افغانستان و در شرایط نا امنی و اعمال ناقص قانون ، طبیعی است که بین گفتن و اجرا فاصله باشد.
«وسیمه بادغیسی» عضو دیگر کمیسیون انتخابات افغانستان از نامزدان انتخابات مجلس خواسته که پس از ساعت 24 امشب که دوره سکوت تبلیغاتی است همه این امر را رعایت کنند و از رسانه ها هم خواست که دیگر نامزدان را برای برنامه های خبری خود دعوت نکنند.
بادغیسی از رسانه ها خواست که در دوران سکوت تبلیغاتی که از دقایق نخست بامداد فردا پنجشنبه تا پایان انتخابات روز شنبه آتی ادامه دارد تنها بر تشویق مردم برای رفتن پای صندوق های رای و مشارکت در انتخابات تمرکز کنند.
وی همچنین از رسانه ها خواست که هزینه های نامزدان را که در رسانه های آنها به مصرف رسیده است را برای سنجش هزینه های مالی نامزدها در اختیار کمیسیون انتخابات قرار دهند تا طبق قانون با حد تعیین شده برای هزینه تبلیغ سنجش شود.
براساس قانون انتخابات افغانستان نامزدان مجلس چه حزبی یا مستقل در برابر گزینه انتخاب ، وضعیتی یکسان دارند، زیرا هر رای دهنده تنها به یک نامزد می تواند رای دهد و در این شرایط احزاب ناتوان از برنامه ریزی برای بالا بردن سهم خود در گرفتن صندلی های مجلس و حصول اطمینان از اجرایی شدن برنامه های حزبی خود هستند.
اگر چه در افغانستان تاسیس حزب روندی ساده دارد اما وجود احزابی ملی ، با اعضایی دارای هویت، همراه با پوشش دهنده پهنه گسترده این کشور و بیانگر مرامنامه ای مشخص و بیانگر رویکردهای شفاف حزبی در حوزه های سیاسی ، فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی وجود خارجی ندارد و بسیاری از احزاب تنها نماینده بخشی از یک قوم یا عشیره هست و اغلب ائتلاف های سیاسی میان احزاب موجود هم شکننده و ناپایدار است.
رسانه های افغانستان هم شرایطی متناسب با همین وضعیت احزاب دارند و به رغم سادگی در تاسیس و برخورداری از آزادی بیانی وسیع به نسبت بسیاری رسانه ها در کشورهای منطقه ، ولی به خاطر وجود ریشه تاسیس آنها در خاستگاه قدرت یا ثروت و نبود برنامه منسجم حزبی آن اثربخشی مورد انتظار مانند رسانه های ملی را ندارند و در تبیین رویکردهای نامزدان و بالا بردن قدرت مردم برای اتخاذ تصمیم مطلوب متناسب با انتظاراتشان ناموفق هستند.
و همین مشکل در رسانه ها سبب شده است که نامزد مستقل یا حزبی به صورت فردی برای جلب نظر مردم تلاش کند و ابزاری اطمینان بخش در اختیار همه بطور یکسان وجود ندارد تا به شکل عادلانه از آن برای تبلیغ استفاده شود و همچنین برنامه ای برای کار گروهی نیست تا روی آن تمرکز شود.
این که در افغانستان رسانه های زیادی در اشکال نوشتاری ، شنیداری و دیداری وجود دارد به معنای آن نیست که با برخورداری از آزادی بیان مردم از آن چه باید بدانند مطلع می شوند زیرا رسانه ها به دلیل وابستگی یا دلبستگی به کانون های ثروت یا مراکز قدرت سحن ضروزی را نمی گویند و جایی صدا هست ، بلندگو نیست ، جای دیگر بلندگو هست ، صدا نیست و در برخی مواقع هم صدا هست و هم بلند گو اما حرف درخوری برای گفتن نیست.
این وضعیت رامی توانیم در رسانه هایی ببینیم که با دریافت هزینه هایشان، فرصت تبلیغات برای نامزدان فراهم کردند اما در این فرصت هم چیزی دست مردم را نگرفت و نامزدهایی هم هستند که برنامه و اهدافی دارند اما به منابع قدرت و ثروت وصل نیستند و با اندک پول شخصی خود در میدان رقابت میلیونرها برای جلب نظر مردم تلاش می کنند.
در کابل پایتخت افغانستان بیش از 800 نامزد برای رسیدن به 33 کرسی مجلس که سهم این استان است، رقابت می کنند و حدود 30 شبکه تلویزیونی و شمار اندکی خبرگزاری و تعدادی روزنامه هستند که آنها از طریق این ابزارها تبلیغ می کنند اما از میان این 800 نامزد شاید بیش از 400 نامزد دسترسی به انواع رسانه را ندارند.
وقتی بلندگویی که تامین کنند منافع ملی باشد در عرصه رقابت هایی سیاسی مانند انتخابات مجلس غایب باشد بطور نامبارکی تلاش های تبلیغی از شکل گیری روحیه صیانت از تمامیت ارضی، اولویت حاکمیت قانون و استقرار ارگان ملی و حرکت به سمت ملت سازی فاصله می گیرد و در چنین شرایطی حتی آینده رسانه های خصوصی ، آزادی بیان و فعالیت احزاب به سایه ابهام می رود .
انتخابات روز شنبه هفته آینده سومین دور مجلس انتخابات مجلس افغانستان از بعد سقوط حکومت طالبان در سال 2001 میلادی است و هفدهمین دور از انتخابات مجلس این کشور است.
گروه تروریستی طالبان تهدید کرده است که به روند این انتخابات که آن را فرمایش از سوی آمریکا خوانده است صدمه خواهد زد و از مردم خواسته در آن شرکت نکنند و هشدار داده است که مراکز رای دهی را هدف قرار خواهد داد اما امروز مسئولیت ترور یک نامزد انتخاباتی را استان هلمند برعهده گرفت.
آساق*291*1104**1337