گروه اطلاع رسانی ایرنا در گزارش زیر مهمترین نشست های پژوهشی را از بازه زمانی 14 تا 20 مهر 1397 خورشیدی بررسی کرده است.

**بررسی دیدگاه‌های موافقان و مخالفان اسلامی‌سازی علوم انسانی در مجامع علمی عربی و ایرانی
نشست هم‌اندیشی «بررسی دیدگاه‌های موافقان و مخالفان اسلامی‌سازی علوم انسانی در مجامع علمی عربی و ایرانی» در اداره کل پژوهش‌های اسلامی رسانه برگزار شد.

حجت‌الاسلام «احمد حسین شریفی» عضو هیات‌ علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی (ره) گفت: مخالفان اسلامی‌سازی علوم انسانی می‌گویند هویت علم به روش است و روش علمی منحصر در تجربه است و تجربه اسلامی و غیر اسلامی نداریم و هر مسأله‌ای با یک روش حل می‌شود و انتخاب روش یک مولود اجباری است، برای مثال مسأله جوشیدن آب با یک روش حل می‌شود.

حجت‌الاسلام شریفی اظهار داشت: پاسخ ما به این مسأله این‌گونه است؛ در مرحله نخست هویت علم به روش نیست، هویت علم یک هویت ترکیبی از موضوع هدف، روش و دیگر مسایل است و دوم اینکه روش تابع مسأله است و حل هر مسأله‌ای منحصر در یک روش نیست، مسایل علوم انسانی درباره کنش‌های انسان است برای مثال کنش اقتصادی انسان، کنش ارتباطی انسان، به همین سبب دلیلی نداریم که این مسأله را تجربه حل کنیم، بلکه این ظرفیت وجود دارد که با روش‌های عقلی، روش نقلی و تجربه این مسأله مطرح شود و ما نباید راه پاسخ و شناخت حقیقت را ببندیم.

عضو هیات‌ علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی (ره) مطرح کرد: یکی دیگر از نقدهای مخالفان به اسلامی سازی علوم انسانی این است که می‌گویند علمی بودن علم به عمومی بودن معیار داوری آن علم است، عمومی‌ترین معیار تجربه است و نتیجه می‌شود که عمومی بودن علم به تجربی بودن آن علم است؛‌ ما در پاسخ می‌گوییم در مرحله نخست عمومی‌تر از تجربه عقل و استدلال های عقلی است و حجیت تجربه به استدلال عقلی است و در غیر این صورت به مشاهده صرف درمی‌آید.

وی بیان داشت: ما باید چشم‌های خود را بازکنیم و موفقیت‌های این عرصه را بهتر مشاهده کنیم، صدها کتاب در این حوزه در رشته‌های خاص تولیدشده و هزاران مقاله در این زمینه نوشته‌شده و متأسفانه اجازه اجرایی شدن این علوم را به محققان نمی‌دهند.

«شیخ شفیق الجرادی» عضو شورای مرکزی حزب‌الله و رییس مرکز پژوهش‌های دینی و فلسفی لبنان تصریح کرد: اسلامی سازی علوم از جهان عرب شروع شد و امروز در ایران نیز مشاهده می‌شود، و 2 مجموعه‌ای که مقابل این اندیشه مقابله کردند عربستان سعودی و امارات متحده عربی بود، سعودی‌ها به ‌واسطه فشار سلفی‌ها و امارتی‌ها که باهوش‌تر هستند در 2 خط در حال فعالیت‌اند، مؤسسه هایی در امارات وجود دارد که‌ روی اسلام سیاسی صوفی کار می‌کنند و مطمئناً به عدم اسلام و بی اسلامی منجر خواهد شد و موسسه بزرگی ایجاد کردند به نام مؤمنان بدون مرز، وظیفه این موسسه این است که گرایش‌های مختلف سکولار را جمع کنند و از آن‌ها بخواهند تعریفی درباره اسلام ارایه دهند.

شیخ شفیق الجرادی خاطرنشان کرد: تاکنون ما برای اسلامی‌سازی علوم کار می‌کردیم و امروز موسسه‌ای ایجادشده برای سکولاریزه کردن اسلام و دو هدف‌دارند، نخست سکولار کردن میراث اسلام، دوم برنامه‌ریزی برای آموزش اسلامی که خارج از سنت‌های حوزه‌های علمیه است.

عضو شورای مرکزی حزب‌الله توضیح داد: من مخالف نظریه اسلامی‌سازی علوم نیستم، ما یک مأموریت مهم اسلامی داریم، باید دراین‌باره طرحی بنویسیم و نباید عجله کنیم که ما این طرح را به پایان رسانده‌ایم، ما تلاش‌های خودمان را باید متمرکز کنیم و معتقدیم که این کار یک جهاد مقدس در مقابل دشمن و خط فکری آن‌هاست و در مقابل تلاش‌های دشمن برای سکولاریزه کردن دین بایستیم.

**سبک زندگی و سالمندی
دومین نشست تخصصی «سبک زندگی و سالمندی» در دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

«خدامراد مؤمنی» عضو هیات علمی گروه روان‌شناسی دانشگاه رازی کرمانشاه عنوان کرد: در چند دهه قبل و بعد از انقلاب حوزه پیری به‌خصوص در بخش آموزش و پژوهش مورد غفلت قرار گرفته و در نتیجه کمتر به روان‌شناسی میانسالی و پیری پرداخته شده است. این غفلت‌ها در سطح جهان وجود داشته اما در ایران نیز پررنگ‌تر بوده اما خوشبختانه در طی سال‌های اخیر گام‌هایی در این زمینه برداشته شده است.

مومنی در خصوص سبک زندگی موفق برای سالمندان، یادآور شد: در طراحی سبک زندگی موفق برای سالمندان در قدم اول باید شناختی را برای دانشجویان ایجاد کنیم تا از این طریق زیرساخت‌های آن آماده شود و درسی نیز با عنوان «روانشناسی پیری» جزء دروس اصلی قرار بگیرد.

«پویا فرخ‌نژاد افشار» عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به اینکه سالمندی می‌تواند یک دوره موفقیت باشد، گفت: سالمندی یک نعمت است و اینکه نام «سالمندی» را سونامی یا انفجار بگذاریم، اشتباه است و متأسفانه ما هنوز تمهیدات و امکانات لازم را برای سالمندان در کشور در نظر نگرفته‌ایم و تنها توانسته‌ایم از نظر علم پزشکی به این موضوع رسیدگی کنیم.

فرخ‌نژاد اظهار داشت: در کشورهای توسعه یافته تقریباً 150 سال طول کشید تا به میزان بالایی از امید به زندگی دست پیدا کنند اما در کشور ما تقریباً این میزان 30 سال زمان می‌برد، بنابراین لازم است به آن توجه خاص شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره تعریف سالمندی، بیان کرد: سالمندی یک فرآیندی است که فرد از زمان تولد تا زمان مرگ آن را طی می‌کند؛ فرد باید از نظر عملکردی بهترین عملکرد جسمی، شناختی و اجتماعی را داشته باشد.

«سیده صالحه مرتضوی» عضو هیات علمی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران، بحث سالمندی را یکی از موفقیت‌های بزرگ بشر دانست و تصریح کرد: سالمندی محصول توسعه اقتصادی، توسعه کشاورزی، توسعه اجتماعی و بهداشت و درمان است اما اگر به‌خوبی برای آن برنامه‌ریزی نشود، مشکلات زیادی در پی خواهد داشت.

مرتضوی ادامه داد: درواقع به دنبال اضافه کردن تعداد سال‌های عمر نیستیم بلکه به دنبال این هستیم که زندگی را به تعداد سال‌های عمر اضافه کنیم و از نظر علمی کیفیت زندگی را افزایش دهیم؛ بنابراین به‌طور کلی می‌خواهیم سال‌های توأم با ناتوانی را کاهش دهیم.

«مهدی خانجانی» معاون اداری و مالی دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی عنوان کرد: جنبش روانشناسی مثبت در دهه 90 میلادی توسط «مارتین سلیگمن» مطرح شد، سلیگمن در این نظریه بر روی صفات شخصیتی مثبت افراد و نهادهای تأثیرگذار بر آنها تأکید داشت؛ وی در 2012 نظریه جدیدتری با عنوان نظریه Flourish مطرح کرد که شامل پنج مؤلفه شامل هیجانات مثبت، فعالیت‌های مجذوب کننده، روابط مثبت، معنای زندگی و دستاورده‌ها است.

خانجانی خاطرنشان کرد: اشتیاق و درگیر شدن سالمندان در فعالیت‌ها را می‌توان در خانواده و در مراکز سالمندی اشاعه داد و ایجاد کرد؛ این درگیرشدن، فرد را به احساس و هیجان بهتری می‌رساند که درواقع بتواند اهتزاز بیشتری داشته باشد؛ بنابراین، اگر از این زاویه ببینیم می‌توانیم امیدوار باشیم که بهزیستی فرد ایجاد و حفظ می‌شود.

«فریده حسین‌ثابت» عضو هیات علمی گروه روان‌شناسی بالینی و عمومی دانشگاه علامه طباطبایی در خصوص مسائل سالمندی موفق، گفت: برای مثال، اینطور به نظر می‌رسد که «فروید» در مساله روان‌شناسی رشد، در مراحل رشد اصلاً به دوره سالمندی و میان‌سالی توجهی ندارد و این دوران‌ را مورد غفلت قرار می‌دهد اما در کنار آن، کسی مانند «یونگ» به عباراتی همچون پیر خردمند اشاره می‌کند و می‌گوید که از ابتدای خلقت بشر و در نیاکان ما نیز چنین احترامی وجود داشته است و همواره مورد اتکای جوامع بوده‌اند.

حسین ثابت درباره ابعاد زندگی سالمندی، اظهار کرد: برای سبک زندگی سالمندی باید به ابعاد معنوی، اجتماعی، جسمانی، روان‌شناختی، هیجانی و اقتصادی آن نیز توجه کرد، بنابراین سالمند نباید در این دوران با مشکلات مالی و اقتصادی دست‌و‌پنجه نرم کند.

«ابوالقاسم عیسی مراد رودبنه» عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه باید همیشه پیشگیرانه عمل کنیم، بیان داشت: افراد باید فضای ذهنی خود را فراهم کنند؛ برای داشتن سالمندی موفق، باید دانشجویان دکترا بیشتر در این زمینه حرکت کنند، بنابراین احتمال می‌دهیم که اگر اولویت‌های پژوهشی را در دانشگاه‌های مختلف فراهم کنیم این تحول به وجود خواهد آمد.

«سیبه زنجری» عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی درباره سالمندی موفق، توضیح داد: دلیل توجه ما به مفهوم سالمندی موفق این است که وقتی افراد از دوره میانسالی به سالمندی انتقال پیدا می‌کنند، نوعی گذار دارند، این گذار همراه با گذارهای متعدد است، یعنی گذار سالمندی با گذار بازنشستگی، گذار آشیانه خالی و گذار بیوه شدن همراه می‌شود.

زنجری با اشاره به اینکه سالمندی چند بُعدی است و نمی‌توان تنها به یک بُعد آن توجه کرد، تصریح کرد: از بین کل سالمندان تنها حدود 9 درصد هستند که یک میزان متوسط از تمام ابعاد سالمندی را دارند، این عدد در کشورهای دیگر هم به همین شکل است.

**نظریه‌های ملی‌گرایی و ملی‌گرایی قومی با تاکید بر مورد قبرس
نشست بین‌المللی «نظریه‌های ملی‌گرایی و ملی‌گرایی قومی با تاکید بر مورد قبرس» در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

«شجاع احمدوند» مدیرگروه علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی خاطرنشان کرد: از جمله ظرفیت‌های این گروه برخورداری از 13 استاد توانا در حوزهای مختلف اندیشه سیاسی، جامعه‌شناسی و مسایل ایران و منطقه، وجود 230 دانشجوی مقطع کارشناسی و 300 دانشجوی تحصیلات تکمیلی است و همین‌طور وجود پژوهشکده فرهنگ پژوهی که به مطالعات میان‌فرهنگی می‌پردازد.

احمد‌وند در ادامه دانشگاه علامه طباطبایی و گروه علوم سیاسی را علاقمند به مطالعات میان فرهنگی و تبادلات علمی بین‌المللی دانست و افزود: این نشست زمینه مناسبی را برای تبادل فکری، اندیشگی و تجارب دو دانشگاه فراهم می‌کند.

«اتزرسدورفر» مسوول تیم دانشگاهی اتریش پس از مروری کوتاه بر نظریه‌های ناسیونالیسم، اذعان کرد: هویت ملی یک پدیده انتزاعی است و ملی‌گرایی پدیده‌ای است مدرن که عنصر اصلی آن را خواست سیاسی تشکیل می‌دهد. همچنین، عناصری که به هویت ملی شکل می‌دهند از جنس تاریخ و افسانه‌ها هستند که مورد باز تفسیر قرار می‌گیرند به این معنا که عناصر هویت ملی لزوماً در انطباق کامل با حقایق تاریخی نیستند و از طرف دیگر این عناصر به کلی ساخته و پرداخته بازتفسیر کنندگان نیز نیستند.

اتزرسدورفر در همین رابطه تصریح کرد: به عبارتی این خصوصیت که هویت ملی حاصل بازتفسیر تاریخ و افسانه‌ها است، به این معنا نیست که می‌توان کل تفاسیر و افسانه‌ها را بدون ارتباط با تاریخ به کلی ابداع کرد. ضمن‌آنکه می‌توان میان 2 نوع ملی‌گرایی تمایز قائل شد؛ ملی‌گرایی قومی و ملی‌گرایی فرهنگی.

مسوول تیم دانشگاهی اتریش با اشاره به مورد مطالعه یعنی قبرس، اظهار کرد: فروپاشی امپراتوری عثمانی عاملی برای شکل‌گیری این خواست سیاسی بر اساس غیریت‌سازی در برابر امپراتوری عثمانی شد. این کشور متشکل از اکثریت 80 درصد یونانی ساکن جنوب و 18 درصد ترکان ساکن شمال قبرس است و همواره مورد اختلاف دو کشور یونان و ترکیه بوده است.

استاد علوم سیاسی دانشگاه وین خاطرنشان کرد: این کشور عضو اتحادیه اروپا است و قسمت شمالی آن تنها از طرف ترکیه به عنوان یک کشور مستقل شناخته شده است اما با وجود اکثریت یونانی‌تبار این جزیره، این اکثریت خود را به عنوان یک ملت مجزا می‌شناسند.

«ابوالفضل دلاوری» عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه نمی‌توان هویت ملی را صرفاً پدیده‌ای مدرن نامید، گفت: می‌توان آثار و نشانه‌های آن را در دوران امپراطوری‌های کهن نیز یافت.

دلاوری به ویژگی چند لایه و چند بعدی هویت ملی اشاره کرد و بیان داشت: نخبگان سیاسی تنها با بازتفسیر تاریخ و افسانه‌های تاریخی قادر به ایجاد هویت ملی نیستند؛ به عنوان مثال روسیه برای ساختن هویت ملی روسی از گروه‌های قومی مختلف این کشور تلاش کرد اما با شکست مواجه و به‌نوعی «املت» درست شد!

«حمید صالحی» عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: عناصر هویت ملی می‌توانند با خواست قدرت‌های بزرگ برانگیخته یا خاموش نگه داشته شوند و بازی قدرت‌های بزرگ نقش مهمی را در این بازتفسیر تاریخ و ساختن هویت ملی بر اساس قومیت‌ها به خود اختصاص می‌دهد.

**هم‌اندیشی نخبگان جوان علوم انسانی اسلامی
نشست «هم‌اندیشی نخبگان جوان علوم انسانی اسلامی» در دانشگاه امام صادق (ع) برگزار شد.

«مسعود درخشان» استاد تمام اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی توضیح داد: علاوه بر رشته تحصیلی باید به تاریخ شکل‌گیری اندیشه توجه کرد. زمانی که این موضوعات ریشه‌یابی شوند متوجه انحراف ها در جریان‌های مختلف خواهیم شد. باید انحراف ها استخراج شوند و برای همه جهان بیان شوند در این صورت تعلق خاطر اعتقادی در علوم شکسته می‌شود.

درخشان با بیان اینکه در ایران کمتر تشکیلاتی برای توسعه اندیشه‌های اسلامی وجود دارد، عنوان داشت: دانشگاه امام صادق(ع) یکی از این تشکیلات است که تصمیم گرفته شد که در بین دانشگاه‌ها ناشناس باقی بماند. برای جنگ با غرب باید نهادسازی شود و دانشگاه امام صادق(ع) به مرجعیت علمی برای دنیا تبدیل شود.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: ما تاکنون چه نهادهای قوی در کشور ایجاد کرده‌ایم؟ نهادهای اسلامی ما چگونه در برابر نهادهای غربی عمل کرده‌اند؟ غرب تلاش می‌کند ما را به لحاظ افکار عمومی مجذوب و تسلیم کند. در مقابل این جریان و در زمینه مسایل نظری، باید بدانیم دانش‌ها در دنیا چگونه شکل گرفته‌اند. نخبگان ما باید در جلسات مختلف درباره شکل‌گیری دانش‌های مختلف گفت ‌وگو کنند.

«عطاءالله رفیعی آتانی» عضو هیأت علمی دانشگاه علم و صنعت با اشاره به فرآیند کار علمی در فضای علوم انسانی اسلامی افزود: مأموریت علوم انسانی و اجتماعی تبیین و پیش‌بینی و طراحی در قلمرو کنش انسانی است. انسان در اینجا به معنای فرد و جامعه است. بر این اساس در مواجهه با علوم انسانی، باید مسأله اساسی خود را بر این اساس طراحی کنیم. علوم انسانی فعلی قدرت انجام این وظیفه را در جامعه ما ندارد.

رفیعی آتانی خاطرنشان کرد: فرآیند شکل‌گیری علوم انسانی و اجتماعی لزوماً انسان اسلامی و جامعه اسلامی نیست. وجود رویکردهای رقیب در علوم انسانی و اجتماعی در جهان خبر از چنین رویکردی دارند. طرفداران علوم غربی معتقدند ما این علوم را به خوبی به‌کار نگرفته‌ایم اما مفروض ما این است که علوم انسانی فعلی بر اساس مبانی و مفروضات غیرواقع بینانه‌ای استوار است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علم و صنعت یادآور شد: موضوع علوم انسانی و اجتماعی ترجمه شده، انسان نیست بلکه موضوع آن کنش انسان غربی در دنیای مدرن است. به‌همین دلیل این علوم ذاتاً جهان‌شمول نیستند. بهتر که جهان‌شمول نیست زیرا کنش انسان غربی کنش مطلوبی در چارچوب فلسفه اخلاق و عملی که در حال شکل‌گیری است، نیست. بنابراین علوم انسان مطلوبی را توضیح نمی‌دهد که بتوان آن را مبنا برای بازتولید و تربیت و سرمایه‌گذاری در کشورهای غیر مرتبط با مبانی فلسفی قرار داد.

پژوهشم9370**9131