العالم _ عربستان سعودی

این سفر پس از بالا گرفتن انتقادات تندی میان عربستان و آمریکا انجام شد. هر چند مقامات رسمی هر دو طرف اعلام کردند که سخنان مطرح شده درباره تحریم عربستان و واکنش به این سخنان از سوی مدیر شبکه العربیه موضع رسمی آنها نیست.  بر اساس تمام شواهد و اسنادی که تا امروز درباره سرنوشت جمال خاشقچی پس از ورود به کنسولگری عربستان در استانبول منتشر شده است این روزنامه نگار عربستانی به طرز فجیعی به قتل رسیده و بدن او را نیز از بین برده اند. شبکه "خبرترک" ترکیه اعلام کرد: پلیس ترکیه اوایل فرضیه حل کردن جسد جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار منتقد عربستانی در اسید را توهم می‌دانست، اما با پیشرفت تحقیقات این فرضیه را بعید نمی‌داند.

در آمریکا در چند دهه گذشته سابقه نداشته است عربستان در این سطح وسیع از نمایندگان کنگره و رسانه ها مورد انتقادات شدیدی قرار بگیرد. حتی قتل هزاران زن و کودک یمنی با جنگنده ها و بمب های آمریکایی واکنشی در این سطح نداشته است. این نشان می دهد برای بسیاری در آمریکا قتل روزنامه نگاری که در یکی از معروفترین روزنامه های آمریکا ستون نویس بود تا چه حد می تواند حیثت و اعتبار آمریکا را زیر سوال ببرد. به همین دلیل از مقامات آمریکایی به کرات خواسته می شود واکنش جدی به این اقدام عربستان نشان داده شود. دونالد ترامپ در ابتدا در قبال این خواسته نمایندگان کنگره و فشار رسانه ها اعلام کرد که نمی‌تواند برای قتل یک روزنامه نگار در ترکیه که آمریکایی هم نیست و تنها گرین کارت این کشور را دارد، از قراردادهای میلیارد دلاری فروش اسلحه به ریاض بگذرد. رئیس جمهوری آمریکا بعد از این اظهار نظر  تلاش کرد نشان بدهد که به قتل روزنامه نگاری حساس است و عربستان را به گونه ای مجازات خواهد کرد که قرار دادهای چند ده میلیارد دلاری فروش تسلیحات به این کشور به مخاطره نیافتد. این شکل موضع گیری آمریکا و دیگر مقامات آمریکایی در قبال قتل جمال خاشقچی نشان می دهد که آمریکا به دنبال اقدام جدی علیه پادشاهی آل سعود و محمد بن سلمان ولیعهد متم اصلی در این پرونده نیست.

دولت ترکیه به دلیل ملاحظاتی که در روابط با عربستان دارد می کوشد با انتشار قطره چکانی اطلاعات به دست امده به صورت غیر رسمی درباره سرنوشت جمال خاشقچی پس از ورود به کنسول گری عربستان در استانبول خود را از این پرونده به حاشیه بکشد. اکنون این آمریکا و دولتهای اروپایی، متحدان استراتژیک عربستان و فروشندگان بزرگ سلاح به این کشور هستند که می بایست نشان بدهند چه موضع گیری در قبال پرونده جمال خاشقچی می خواهند بگیرند. آمریکا با اعزام پمپئو وزیر خارجه به ریاض و آنکارا نشان داده است که می خواهد به گونه ای این پرونده جمع بشود که کمترین آسیب به پادشاه آینده عربستان وارد شود. شبکه خبری سی ان ان با انتشار  گزارشی که خط آن را ترامپ در مصاحبه ای  داده بود تا حدودی ساز و کار این برنامه دولت ترامپ را اعلام کرد .  ترامپ در جمع خبرنگاران پس از گفتگوی تلفنی با سلمان پادشاه عربستان گفت: «به نظر من مي‌رسد كه ممكن است اين اقدام كار گروهي خودسر باشد، كسي چه مي‌داند؟ دنيا منتظر است، مردم حرف مي‌زنند و خيلي مهم است كه زود ته توي اين قضيه را دربياوريم.»

سی ان ان در گزارشی اعلام کرد ، مقام‌های عربستان سعودی در صدد انتشار گزارشی هستند که با پذیرش مرگ جمال خاشقچی، آن را نتیجه بروز "اشتباه" در جریان بازجویی معرفی کند. سی.ان.ان، به نقل از  دو منبع مطلع اعلام کرد دولت عربستان قصد داشته تا جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار مخالف دولت سعودی را از ترکیه برباید و به عربستان منتقل کند اما در جریان بازجویی که از مسیر اصلی خود منحرف شد، وی کشته می‌شود. به گزارش این شبکه، مقام های دولت عربستان احتمالا می‌گویند عاملان قتل این روزنامه نگار، "خودسر" و بدون مجوز از بالا بوده و توبیخ خواهند شد.

حال باید دید این سناریو عربستان با حمایت آمریکا برای خروج ولیعهد عربستان از این پروند مورد اقناع افکار عمومی غرب قرار می گیرد. روند واکنشها به ناپدید شدن و قتل جمال خاشقچی در دو هفته گذشته نشان می دهد حکام عربستان و حامیتن آمریکائیشان به سادگی نمی توانند پروند قتل جمال خاشقچی را در افکار عمومی ببندند. به خصوص آنکه این اولین اقدام ولیعهد عربستان در نقض حقوق بشر و موازین انساننی حتی نقض حقوق و حاکمیت دیگر کشورها نیست.  برعکس پروند قتل خاشقچی دیگر اقدامات ناقض حقوق بشر عربستان از یمن ، سوریه و زندانی کردن نخست وزیر لبنان تا حمایت از گروههای تروریستی را روی میز تحریریه های روزنامه ها و شبکه های خبری و رسانه ای دنیا می آورد.

مرتضی مکی