صاحب‌خبر - فرهیختگان: عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر دیروز دوشنبه به مسکو سفر کرد. از زمان برکناری مرسی از ریاست‌جمهوری، این چهارمین باری است که السیسی به روسیه سفر می‌کند. در این سفر سه روزه، رئیس‌جمهور مصر با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور، دیمتری مدودف نخست‌وزیر و برخی مسئولان برجسته روسیه دیدار و گفت‌و‌گو می‌کند. او در دیدار با پوتین به بررسی راه‌های تقویت روابط دوجانبه در تمامی زمینه‌ها و تداوم رایزنی‌ها و هماهنگی‌های گسترده پیرامون پرونده‌های منطقه‌ای و بین‌المللی مهم و مشترک خواهد پرداخت. قرار است در دیدار مدودف و دیگر مسئولان برجسته این کشور، السیسی درخصوص روابط اقتصادی و تجاری میان مسکو و قاهره که پاسخگوی خواسته‌های ملت دو کشور باشد، رایزنی کند. سخنرانی در شورای فدرال روسیه بخش دیگری از برنامه کاری اعلام‌شده درباره سفر السیسی به روسیه است. کارشناسان و تحلیلگران مسائل بین‌المللی سفر السیسی به روسیه و تاکید قاهره بر تقویت مناسبات با مسکو آن هم پس از وقفه‌ای طولانی‌مدت را دارای اهمیت می‌دانند. اگر چه دو کشور در گذشته و به‌ویژه در دوران جمال عبدالناصر ارتباط بسیار نزدیکی با یکدیگر داشتند اما سال 1972 و پس از روی کار آمدن انور سادات، رویکرد قاهره به صورت کلی دچار تغییر شد. انورسادات معتقد بود که بهتر است مصر به جای شوروی به دنبال جایگزینی قدرت برتر آن دوران یعنی آمریکا باشد. به همین دلیل او استراتژی نزدیک شدن به غرب را در پیش گرفت و در کمتر از یک هفته، بیش از 17 هزار مستشار روسی را از مصر خارج کرد تا همکاری نظامی دو کشور قطع و به مرور آمریکا جای شوروی را در مصر بگیرد. این استراتژی پس از سادات و در دولت حسنی مبارک نیز ادامه پیدا کرد. اما با تحولات بیداری اسلامی در شمال آفریقا، روس‌ها که پس از فروپاشی شوروی دوباره در حال بازیابی اقتدار خود بودند، درصدد بازگشت مجدد به منطقه و به‌ویژه مصر برآمدند. تلاش‌های پوتین برای «روابط خاص بین مسکو و قاهره» و دعوت رسمی او از مرسی هم نتوانست سد محکمی را که آمریکا در برابر روسیه در آن سوی کانال سوئز ایجاد کرده بود، بشکند. برکناری محمد مرسی از قدرت و روی کار آمدن السیسی در مصر، تحولات را به‌گونه‌ای رقم زد که حکام مصر به این نتیجه برسند که آمریکا دیگر قابل اعتماد نیست و باید به سمت شرق روی بیاورند. آمریکا که در غرب آسیا متحد حکومت‌های خودکامه و دیکتاتوری‌های شاهانه است، حاضر به پذیرش تحولات مصر نشد و آن را «کودتا» خواند و بلافاصله کمک یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلاری سالانه خود به مصر و همچنین فروش جنگنده‌های اف- ۱۶ به این کشور را به حال تعلیق درآورد. این مساله باعث تیرگی روابط مصر با غرب و به‌طور خاص با آمریکا شد. البته این تنها محل اختلاف بین دو کشور نبود. در بحران سوریه نیز آمریکا و متحدانش از شورشیان حمایت می‌کردند و این در حالی بود که مصر مخالف تجزیه این کشور و علاقه‌مند به پیروزی نیروهای روسی حامی اسد بود. تصمیم واشنگتن درباره قدس و جانبداری کامل آن از رژیم صهیونیستی سلب اعتماد به واشنگتن به‌عنوان میانجی روند صلح فلسطین و چرخش نگاه به سوی مسکو به‌عنوان میانجی بی‌طرف شد. جدا از اختلافاتی که بین آمریکا و مصر به وجود آمده بود، نقاط اشتراک مسکو و قاهره به‌ویژه اتفاق نظر درباره لزوم جلوگیری از قدرت گرفتن دوباره اخوان‌المسلمین، موضوعی بود که می‌توانست مصر را متمایل به چرخشی 180 درجه‌ای در سیاست خارجی خود کند. روسیه هم البته از این فرصت تاریخی به‌درستی بهره برد. برخلاف سیاست آمریکا در مصر، روس‌ها تلاش کردند در تمامی حوزه‌ها مناسبات خود با این کشور را توسعه دهند. این سیاست بخشی از سند سیاست خارجی روسیه است که در آن مسکو باید تا سال 2020 برای رویارویی با مسائل جهانی شدن و تامین منافع ملی خود، مناسباتش را با آمریکای لاتین، آفریقا و غرب آسیا افزایش دهد. قاهره و «نگاه به شرق» با وجود همراهی نسبتا مطلق مصر از سیاست‌های آمریکا، این کشور هیچ‌گاه نتوانست از منافع این همراهی بهره ببرد. پس از قیام مردمی و برکناری حسنی مبارک، نیمی از جمعیت ۸۰ میلیون نفری مصر زیر خط فقر زندگی می‌کردند و آمریکا نیز حاضر به ترمیم وضعیت اقتصادی این کشور نبود. روس‌ها اما بر خلاف آمریکا، تلاش می‌کنند برای گسترش همکاری‌ها با قاهره، در تمامی حوزه‌های مورد نیاز این کشور، نقش‌آفرینی کنند و این ارتباط را به روابط استراتژیک تبدیل کنند. بر همین اساس نیز سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه به‌تازگی اعلام کرده است مسکو طرح ایجاد منطقه صنعتی ویژه روسیه در کانال سوئز مصر را در دستور کار خود قرار داده است. در حال حاضر حجم مبادلات تجاری دو کشور از مرز 6 میلیارد و 500 میلیون دلار فراتر رفته است. دو کشور آذر سال گذشته درخصوص استفاده از حریم هوایی یکدیگر به مدت پنج سال به تفاهم رسیدند که بر اساس آن، جنگنده‌های مصر و روسیه از پنج روز قبل درباره استفاده از فرودگاه‌ها و حریم هوایی دو کشور به یکدیگر اطلاع می‌دهند. روسیه جای خالی تجهیزات نظامی آمریکایی در قاهره را نیز پر کرده و با توافقنامه تسلیحاتی چند میلیارد دلاری حاضر به فروش جنگنده میگ ۲۹، بالگرد‌ام ۳۵، سامانه موشکی ساحل به دریا، سامانه‌‌های مختلف دفاع هوایی، مهمات و سلاح سبک به مصر شده است. اما نقطه اوج همکاری دو کشور که زمینه‌ساز همکاری‌های گسترده و پایدار در آینده خواهد شد، ساخت نخستین نیروگاه هسته‌ای در مصر است. مصر و روسیه در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۵ توافق ساخت و راه‌اندازی نخستین نیروگاه هسته‌ای برای تولید برق در منطقه الضبعه واقع در شمال غرب این کشور طی هفت سال به ارزش ۲۹ میلیارد دلار را امضا کردند. با توجه به اینکه همکاری در زمینه فناوری‌های هسته‌ای از زمینه‌های راهبردی برای شراکت طولانی مدت به شمار می‌آید، این همکاری دو کشور حداقل ۱۰ تا ۱۲ سال ادامه خواهد یافت. امضای قرارداد «الضبعه» بر استقلال مصر در تصمیم‌گیری و گذرا نبودن رویکرد مصر به سمت روسیه و ائتلاف محکم میان دو کشور در زمینه‌های مختلف تاکید می‌کند. این مساله نشانه تصمیم مصر برای ایجاد یک شراکت راهبردی محکم و طولانی‌مدت با روسیه است، امری که دو رئیس‌جمهور در کنفرانس مطبوعاتی مشترک خود به آن اشاره کرده‌اند.∎​