سوریه روز گذشته به دو پیروزی مهم دیپلماتیک دست یافت که میتواند ضربات مهلکی به اهداف امریکا در آن کشور وارد کند؛ بازگشایی یک گذرگاه مهم در مرز اردن و سفر وزیر خارجه عراق به دمشق برای گفتوگو درباره همکاریهای مرزی دو کشور در حالی به دست آمدند که امریکا تمام تمرکز خود را بر تضعیف حاکمیت مرکزی سوریه بهویژه از طریق مرزهای شرقی و جنوب شرقی گذاشته است.
در حالی که عملیات ادلب با توافق ترکیه و روسیه و استقبال تهران و دمشق متوقف شده و اغلب مناطق سوریه شاهد آرامش نسبی است، دولت بشار اسد در عرض 24 ساعت به دو دستاورد مهم دست یافت. منابع خبری اردنی روز دوشنبه خبر دادند که گذرگاه مرزی «نصیب» بین اردن و سوریه رسماً بازگشایی شده است. این گذرگاه حدود سه سال از کنترل دولت سوریه خارج بوده ولی در پی پیشرویهای چند ماه گذشته نیروهای دولتی و متحدانشان در استانهای جنوب شرقی وضعیت امنیتی این مناطق تحت کنترل دولت سوریه قرار گرفت. بازگشایی این گذرگاه بیش از هر چیزی نه تنها برای اردن بلکه لبنان و حتی ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس اهمیت اقتصادی دارد. قبل از جنگ از این مسیر روزانه صدها ماشین باربری محمولههای خود را بین ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس و لبنان جابهجا میکردند. «محمد خیر الداوود» رئیس سندیکای کامیونداران اردن اعلام کرد که کامیونهای حاضر در اردن آمادگی دارند به محض بازگشایی مرزهای اردن و سوریه، کالاها را به داخل این کشور انتقال دهند. بازگشایی این گذرگاه علاوه بر سوریه و اردن، برای لبنان نیز اهمیت اقتصادی دارد زیرا این کشور به یک کانال ارتباطی زمینی با کشورهای حاشیه خلیج فارس نیاز دارد.
شکست تلاش منزویسازی امریکا
پایگاه خبری «عموننیوز» گزارش داد چند خودرو از مرزهای اردن وارد سوریه شدند که در واقع نخستین فعالیت آغاز فعالیت این گذرگاه است. وزارت حمل و نقل سوریه چندی پیش اعلام کرد که گذرگاه نصیب مجدداً فعالیت خود را آغاز کرده است، ولی طرف اردنی این مسئله را تکذیب کرد. به نظر میرسد امان نمیخواست در بازگشایی این گذرگاه پیشگام دیده شود. «ولید المصری» وزیر حمل و نقل اردن هفته گذشته مدعی شد که «کمبود برخی تجهیزات لجستیکی از طرف سوریه مانع از بازگشایی این گذرگاه مرزی شد.» ناظران معتقدند اردن برای بازگشایی رسمی این گذرگاه تحت فشار امریکا و عربستان سعودی قرار داشت و بازگشایی آن ضربه دیگری به اهداف امریکا محسوب میشود. «سام هالر» کارشناس مسائل سوریه در اندیشکده امریکایی «گروه بحران» در صفحه توئیتر خود نوشت:« بازگشایی گذرگاه نصیب- جابر و پیشرفت عادیسازی روابط سوریه و اردن تلاشهای امریکا برای منزوی کردن اقتصادی و سیاسی دولت سوریه را تضعیف میکند.» واشنگتن درصدد است از طریق استفاده از کردها در شرق سوریه یک منطقه شبهخودمختار یا شبه دولتی ایجاد کند. امریکاییها علناً میگویند هدف آنها مهار نفوذ ایران و محروم کردن دمشق از منابع اقتصادی است که برای احیای سوریه کلیدی هستند. ولید معلم، وزیر خارجه سوریه روز گذشته در جریان دیدار با همتای عراقی خود گفت این برای دولت سوریه غیرممکن است که منابع لازم برای بازسازی در کنترل نیروهای اشغالگر امریکایی بماند.
عراق خلاف مسیر امریکا در سوریه
اما مهمتر از بازگشایی گذرگاه مرزی نصیب سفر وزیر خارجه عراق به دمشق بود که میتواند پیامهای آشکاری برای بازیگران منطقهای و بینالمللی بهویژه امریکاییها داشته باشد. ابراهیم جعفری در اولین سفر پس از انتخاب عادل عبدالمهدی به عنوان نخستوزیر کشورش روز گذشته وارد پایتخت سوریه شد. وی با اشاره به اینکه امنیت و ثبات را در این کشور «لمس» کرده تأکید کرد: «سوریه از نظر انسانی، سیاسی و اقتصادی همسایه عراق است و این همسایگی فقط از نظر جغرافیایی نیست و باید روابط با این کشور توسعه یابد.»
اما شاید مهمترین بخش حرفهای وزیر خارجه عراق درباره مرزهای مشترک با سوریه بود. ابراهیم جعفری بسته شدن مرزهای دو کشور را «به خاطر شرایط استثنایی برخاسته از تروریسم» دانست و تأکید کرد «به زودی این گذرگاهها باز خواهد شد و هیچ توجیهی برای توقف این کار وجود ندارد.» تأکید بغداد بر بازگشایی مرزهای دو کشور در حالی است که در حال حاضر مهمترین دلیل بسته بودن مرزها استقرار نیروهای امریکایی در بعضی نقاط مرزی سوریه بهویژه در گذرگاه تنف است. این گذرگاه که در مثلث مرزی عراق، سوریه و اردن واقع است در مسیر مهمترین و اصلیترین گذرگاهی قرار گرفته که بغداد را به دمشق و سپس بیروت وصل میکند. امریکا از دو سال پیش و پس از عقبنشینی داعش این گذرگاه را اشغال کرد. واشنگتن میگوید اگر این گذرگاه را تخلیه کند کریدوری که ایران به دنبال آن است تحقق کامل خواهد یافت و تهران به صورت زمینی به بغداد، دمشق و بیروت دسترسی خواهد داشت. ناظران معتقدند پیشبرد این سیاست برای امریکا تا حدود خیلی زیادی بستگی به عراق خواهد داشت. گفته میشود دولت قبلی عراق نمیتوانست یا نمیخواست با این سیاست امریکا مخالفت کند ولی اعزام ابراهیم جعفری دو هفته پس از انتخاب عادل عبدالمهدی به دمشق میتواند نشانه عزم بغداد برای احیای روابط با دمشق باشد. امریکاییها پیش از این برای پیشبرد سیاست خود با چالش جدی از جمله مخالفت جدی ترکیه و چالشها جمعیتی (کردی – عربی) مواجه بود و با اضافه شدن عراق به سختی خواهند توانست به اشغالگری خود ادامه دهند. شارمین نروانی، تحلیلگر مسائل ژئوپلتیک منطقه از بیروت در صفحه توئیتر خود نوشت: «وزیر خارجه عراق با اشتیاق از دمشق ستایش کرد از اینکه سوریه و عراق برای اولین بار در طول چند سال گذشته جهت بازگشایی مرزها وارد گفتوگو میشوند. امریکا و اسرائیل تمام تلاش خود را خواهند کرد تا مانع از این شوند اما آنها ناکام خواهند ماند.»
بشار اسد، رئیسجمهور سوریه هم در جریان دیدار با وزیر خارجه عراق اعلام کرد که شرایط منطقهای و بینالمللی در قبال آنچه در سوریه و عراق رخ میدهد به شکل مثبتی در حال تغییر است. اسد اظهار کرد: با وجود شرایط امنیتی که سوریه و عراق با آن مواجه بودهاند و همچنین بهرغم تمامی تلاشهای خارجی برای جلوگیری از تحکیم روابط دوجانبه میان دو کشور، بغداد و دمشق همیشه با هم در زمینههای مختلف هماهنگ بوده و فهم مشترکی نسبت به رویدادهای منطقه و جهان داشتهاند.
نظر شما