روحانی رکورددار حضور در دانشگاه
در میان روسای‌جمهور کشورمان، حسن روحانی رئیس‌جمهوری بوده که روی خوش بیشتری به دانشگاه نشان داده است و این را می‌شود از سابقه حضور وی در دانشگاه (مهر 92 در دانشگاه تهران، آذر 92 دانشگاه شهیدبهشتی، مهر 93 دانشگاه تهران، آذر 93 دانشگاه علوم پزشکی ایران، آذر 94 دانشگاه صنعتی شریف، آذر 95 دانشگاه تهران، مهر 96 دانشگاه تهران، آذر 96 دانشگاه سیستان‌وبلوچستان، مهر 97 دانشگاه تهران) در مقایسه با دیگر روسای‌جمهور دریافت. روسای‌جمهور پیشین با آنکه حداقل هشت‌بار فرصت داشتند میان دانشجویان بیایند اما پس از مدتی ترجیح دادند یا به دانشگاه‌ها نروند یا آنکه در فضایی گزینشی و مهندسی‌شده به دانشگاه بروند؛ گویی نه خانی آمده و نه خانی رفته اما حسن روحانی -هرچند بعضی دانشجویان به برخی جزئیات آن انتقاد داشته‌اند- در این ویژگی از سابقین خود پیشی گرفته است. حتی او سال گذشته در مراسم روز دانشجو به دانشگاهی غیرتهرانی رفت تا دانشجویان شهرستانی نیز این فرصت را داشته باشند تا از نزدیک با رئیس‌جمهور کشور سخن بگویند.
نیامدن بهتر از حضور یک‌سویه
در سال‌های گذشته نیز حضور رئیس‌جمهور در دانشگاه با حاشیه‌هایی همراه بود و برخی دانشجویان در بیرون از تالار سخنرانی به آنچه «گلخانه‌ای بودن این مراسم به علت عدم ایجاد فرصت برای شنیدن سخنان بی‌واسطه با رئیس‌جمهور» می‌دانستند اعتراض می‌کردند، اما مهر 97 روحانی به‌مراتب تنهاتر از سال‌های قبل در دانشگاه بود. این تنهایی حاد را از واکنش‌های همان روزی که روابط‌عمومی دانشگاه تهران اعلام کرد رئیس‌جمهور در مراسم آغاز سال تحصیلی به این دانشگاه خواهد رفت می‌شد حدس زد؛ چراکه این‌بار فقط تشکل‌های دانشجویی منتقد دولت نبودند که از این فرصت برای نقد ایده‌های دولت استفاده می‌کردند، بلکه برخی تشکل‌های حامی سابق دولت (همچون انجمن اسلامی دانشگاه تهران) هم به شکل رادیکال‌تری نسبت به بقیه حمله به دولت را در پیش گرفته بودند تا جایی که چند روز قبل از این جلسه یکی از حامیان سابق دولت گفته بود ای کاش روحانی در همان پاستور می‌ماند و به دانشگاه نمی‌آمد. دیروز این تشکل‌ها حتی در ثبت رسانه‌ای تجمع نیز تلاش کردند از دیگر تشکل‌ها پیشی بگیرند.
حاشیه‌های پررنگ‌تر از متن چه بود؟
1- یأس و انفعال حامیان سابق دولت
دیروز همزمان با حضور روحانی دو گروه از دانشجویان که تقریبا در تعداد افراد نیز برابری می‌کردند (هر تجمع حدود 150 نفر) در صحن دانشگاه تجمع کردند و نکته جالب اینکه عموم دانشجویان یا بی‌خبر از حضور رئیس‌جمهور بودند یا بی‌تفاوت از حوادث، امور آموزشی خود را دنبال کردند. با این حال گروهی از حامیان سابق دولت با هدایت انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران در حالی که دست‌نوشته‌های سبزرنگی در دست داشتند مقابل محل سخنرانی تجمع کردند. آنها بر آنچه «یک‌سویه و گزینشی‌بودن» این مراسم می‌خواندند، اعتراض داشتند و شعارهایی چون «آزادی اندیشه بی‌تریبون نمی‌شه»، «صدا میرسه» و «دانشجو می‌میرد، ذلت نمی‌پذیرد» سر می‌دادند. این تشکل دانشجویی روز قبل در ارگان اطلاع‌رسانی خود نشریه «سحر» نیز با تیتر «پشت به دانشگاه رو به پاستور» به استقبال رئیس‌جمهور رفته بود و در مطلبی انتقادی نوشت: «رئیس‌جمهور اما یک فرق با بقیه گذاشته است، برخی نهادها تنها علاقه‌مند هستند که چندصدایی در دانشگاه را به تک‌صدایی تبدیل کنند، اما رئیس‌جمهور بی‌صدایی را ترجیح می‌دهد.»
این موضوع البته آنجایی وجه واقعی‌اش روشن شد که مجموعا از پنج تشکل دانشجویی دانشگاه تهران، پنج نفر به مراسم دعوت شده بودند که این عدد به‌علاوه مابقی فعالان دانشجویی حداکثر 20 دانشجو را شامل می‌شد که اجازه حضور در سالن را پیدا کردند؛ یعنی از یک سالن با ظرفیت بیش از 400 نفر فقط پنج درصد آن به دانشجویان اختصاص یافت.
حامیان دیروز روحانی شعارهای دیگری نیز می‌دادند که سراسر نشانه‌ای از پمپاژ یأس، ناامیدی و انفعال در بدنه سابق حامی دولت را حکایت می‌کرد. حسن روحانی در درون تالار محل سخنرانی می‌گفت: «دانشگاه را امن می‌خواهیم؛ دانشگاه امنیتی نمی‌خواهیم؛ دانشگاه حزبی نمی‌خواهیم و دانشگاه منظم و قانون‌مدار می‌خواهیم»، اما در بیرون از تالار حامیان سابقش شعار می‌دادند که «صدامونو بریدن با رای‌مون پز می‌دن» یا «دانشگاه پادگان نیست» یا اینکه روی برخی دست‌نوشته‌هایشان از آرزوی بر باد رفته «دانشگاه امن و استقلال دانشگاه» سوال می‌کردند.
این تشکل در بیانیه پایانی خود نیز تاکید کرد: «امروز دانشگاه در حالی در زمان فعالیت دولت تدبیر و امید به استقبال آغاز سال تحصیلی می‌رود که سایه فضای امنیتی همچنان مصونیت حیثیت، جان، حقوق، شغل و تحصیل دانشجویان و دانشگاهیان را از تعرض عاملان و آمران خارج از دانشگاه مخدوش ساخته و استقلال علمی و عملی نهاد دانشگاه با اعمال بورسیه‌های خارج از ضابطه، اجرای دستوری پروژه‌هایی همچون اسلامی‌سازی علوم انسانی و سیاست‌زدایی از فضای دانشجویی از آن سلب شده است. خاموش‌کردن صدای منتقدان در فضای آموزش عالی دانشگاه را از مبدأ همه تحولات به مأمن دولت برای اهدافش تبدیل کرده است. در فضای عمومی کشور نیز «بهبود معیشت مردم» که از شعارهای اصلی دولت کنونی در زمان انتخابات بود، گویی با بن‌بست‌های بسیار جدی روبه‌رو شده است. ما بر این باوریم که پی‌ریزی اقتصادی صحیح و عادلانه جهت ایجاد رفاه عمومی، رفع فقر، برطرف ساختن محرومیت و صیانت بی‌تسامح از محیط‌زیست کشور، تنها از طریق شکستن همه اشکال انحصار اقتصادی، عزم سراسری برای ریشه‌کن کردن فساد ساختاری و شفاف و نظارت‌پذیر کردن گردش سرمایه ملی توسط دولت، بنابر وظیفه محوله بر آن در قانون اساسی میسر است. آقای رئیس‌جمهور! به قانون اساسی، این بزرگ‌ترین میثاق ملت بازگردید و در عهدی که بر آن سوگند یاد کرده‌اید، استوار باشید. شما پاسدار و مسئول اجرای قانون اساسی هستید.»
با این وضوح واضحات اما «ایسنا»، خبرگزاری نزدیک به دولت تلاش کرد روایت متناقضی منتشر کند و نوشت: «در این مراسم دانشجویان معترض به دو گروه مخالف سیاست‌های دولت و موافق سیاست‌های دولت تقسیم شدند و با سر دادن شعارهایی ازجمله «نه به حصر دانشگاه»، «قانون اساسی میثاق فراموش‌شده»، «نه به سهمیه‌ها»، «نه به بورسیه‌های غیرقانونی»، «نه به پولسازی و کالایی آموزش» و برخی شعارهای دیگر انتقادهای خود را بیان کردند.»
2- طعنه شورای صنفی به انجمن تهران
تجمع‌های دیروز دانشگاه تهران یک غایب هم داشت! چراکه پیش‌تر در شرایطی که تشکلی مانند انجمن اسلامی سیاست سکوت در قبال آثار سیاست‌های دولت را در پیش گرفته بود، این شوراهای صنفی و فعالان آن بودند که همزمان با حضور رئیس‌جمهور با رادیکال‌سازی فضای دانشگاه دست به تجمع می‌زدند. البته برخی فعالان نزدیک به این جریان، انجمن اسلامی را بی‌نصیب نگذاشتند و تجمع دیروز آنها را تجمع سفارشی خواندند. حتی در یکی از شبکه‌های اجتماعی نزدیک به این جریان، با انتشار تصاویر تجمع انجمن در کنایه‌ای نوشت: «حرف خاصی هم نداشتید که برای نزدنش تجمع کردید. یه‌سری تو تجمع امروز ته مطالبه‌شون استعفای واعظی بوده. همین‌کارا رو می‌کنید جلوی روحانی بهتون وقت صحبت نمیدن، رحم کنید یکم یواش‌تر.»
3- صدای مطالبه‌گری تشکل‌های دانشجویی
در سوی دیگر میدان و برخلاف صدای یأس حامیان سابق دولت، این صدای مطالبه‌گری تشکل‌های منتقد دانشجویی بود که ایده‌های دولت را به چالش می‌کشیدند. این دسته از دانشجویان شعار می‌دادند «تورم، گرانی، پاسخگو باش روحانی» و در داخل تالار رئیس‌جمهور که شاید این مطالبه برایش قابل پیش‌بینی بود، گفت: «من از گرانی‌ها خبر دارم و اگر انتقادی هست باید پذیرفت که دانشگاه هم در آن مسئولیت دارد.»
این‌دسته از دانشجویان که پیش‌تر نیز منتقد ایده اصلی دولت یعنی توسعه کشور از طریق ارتباط با خارج بودند، دیروز دست‌نوشته‌هایی را حمل می‌کردند که روی آنها نوشته شده بود «اختلاس‌ها کم بشه، مشکل ما حل می‌شه»، «وزیر سرمایه‌دار نمی‌خواهیم»، «مسئولان مرفه، مایه ننگ ملت»، «رویکرد اقتصادی غلط، افزایش فاصله طبقاتی»، «رئیس‌جمهور به‌جای نگاه به دشمن به دست جوانان بنگرد» و «مرفهان بی‌درد، مایه ننگ ملت».
پایان سخنرانی روحانی در تالار علامه‌امینی هم بدون حاشیه نماند و وقتی وی خواست به‌رسم معمول سخنانش را به اتمام برساند یک دختر دانشجو با فریادهای بلند ضمن انتقاد به حضور گزینشی دانشجویان اندک حاضر در سالن سخنرانی، از عدم اختصاص تریبون به دانشجویان و ممانعت از حضور ایشان در داخل سالن انتقاد کرد. وی فریاد می‌زد: «ما این صحبت‌های شمارا در اخبار هم می‌توانستیم ببینیم! ما خواهان صحبت رودررو با شماییم. چرا دانشجویان را به سالن راه ندادند؟»
خلاصه اینکه روحانی دیروز تنهاتر از گذشته در دانشگاه بود تا جایی که حتی به شکل نمادین نیز کسی از سیاست‌های دولت حمایت نکرد.
* نویسنده : محمد رضایتی دبیر دانشگاه و علمی
نظر شما