روابط میان اسرائیل و روسیه از زمانی تاسیس رژیم اسرائیل تاکنون با فراز و فرودهای بسیاری همراه بوده است. دو طرف از ماه عسل سال‌های ابتدایی پایه‌گذاری این رژیم تا قطعی ۲۴ ساله روابط را از سر گذرانده‌اند و اکنون به نظر می‌رسد بعد از سرنگونی یک هواپیمای نظامی روسیه در سوریه بار دیگر وارد دوران پستی شده‌اند.به گزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری فرانسه عمده این اختلاف نظرها بین اسرائیل و روسیه مرتبط با مسائل خاورمیانه بوده است.

در نوامبر ۱۹۴۷ دولت اتحاد جماهیر شوروی با طرح تقسیم فلسطین به دو کشور یکی یهودی و دیگری عربی موافق بوده و آن را پذیرفت.مسکو تبدیل به یکی از اولین کشورهایی شد که اسرائیل را بعد از تشکیلش در ماه مه ۱۹۴۸ به رسمیت شناخت.در ماه مه ۱۹۴۹ مسکو در عین حال به پذیرفته شدن اسرائیل در سازمان ملل رای مثبت داد.

قطعی ۲۴ ساله روابط

در ماه مه ۱۹۶۷ اتحاد جماهیر شوروی روابطش با اسرائیل را در پی جنگ اعراب با اسرائیل قطع کرد.مسکو در این مدت چند دهه به تسلیح و تامین مالی کشورهای عرب ادامه داد.در اوت ۱۹۸۶ یک روند نزدیک شدن دوباره روابط شروع شده و نخستین ارتباط رسمی دو طرف در هلسینکی میان هیات‌های کنسولی اسرائیل و شوروی صورت می‌گیرد.در اکتبر ۱۹۹۱ میخائیل گورباچف، رهبر وقت شوروی سابق مجددا روابط دیپلماتیک مسکو را با اسرائیل برقرار می‌کند و دو ماه بعد از این اتفاق، سقوط اتحاد شوروی رقم می‌خورد.وی به یهودیان اجازه می‌دهد که آزادانه به اسرائیل مهاجرت کنند. طی یک دهه بیش از یک میلیون نفر از آن‌ها به اسرائیل مهاجرت کردند. در آوریل ۱۹۹۴ سفر اسحاق رابین، نخست وزیر اسرائیل به مسکو صورت می‌گیرد و این اولین سفر رسمی یک نخست وزیر اسرائیل به روسیه محسوب می‌شود و نتیجه این سفر عادی سازی کامل روابط دو جانبه آن‌ها است.

دیدار رهبران

در سپتامبر ۲۰۰۱ آریل شارون، نخست وزیر وقت رژیم اسرائیل و ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه به صورت مشترک در مسکو “تروریسم” را که هر دوی آن‌ها خود را قربانی‌اش می‌دانند، محکوم کردند. روسیه که به لحاظ سنتی به کشورهای عربی نزدیک‌تر است به یکی از حامیان فرآیند صلح خاورمیانه همراه با آمریکا تبدیل می‌شود.از زمان عملیات روسیه علیه جدایی‌طلبان در جمهوری چچن، جایی که مسکو عملیاتش را مبارزه با تروریسم می‌خواند، مواضع کرملین و اسرائیلی‌ها شروع به نزدیک‌تر شدن می‌کند .شارون در دیدار با پوتین “انتفاضه فلسطین” را یک کمپین تروریستی می‌خواند.

در آوریل ۲۰۰۵ پوتین سفری تاریخی به اسرائیل البته با پیش‌زمینه اختلاف دو طرف بر سر فروش موشک‌های ضد هوایی به سوریه انجام می‌دهد.در اکتبر ۲۰۰۶ برنامه هسته‌ای ایران به عنوان آنچه بزرگ‌ترین تهدید علیه اسرائیل خوانده شد محور اولین سفر ایهود اولمرت، نخست وزیر اسرائیل به مسکو می‌شود.

همکاری

در ژوئن ۲۰۰۸ شرکت بزرگ گازپروم روسیه اعلام می‌کند که در حال بررسی صادرات گاز به اسرائیل است.در سپتامبر ۲۰۱۰ وزیر دفاع روسیه و وزیر جنگ اسرائیل در مسکو یک توافق همکاری نظامی امضا کردند. این همکاری پیش از آن نیز در سال ۲۰۰۹ و در فروش پهپادهای اسرائیل به روسیه نمود یافته بود.اسرائیل مرتبا نسبت به فروش تسلیحات روسیه به ویژه به ایران و سوریه اظهار نگرانی می‌کند. از آن زمان به بعد ارتباطات میان آن‌ها افزایش یافته و از ابتدای ۲۰۱۸ تاکنون پوتین و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل سه بار با یکدیگر دیدار کرده‌اند.

“مکانیزم” هماهنگی در سوریه

در سپتامبر ۲۰۱۵ نتانیاهو با پوتین در مسکو دیدار کرد. دولت اسرائیل اعلام کرد که دو طرف بر سر یک مکانیزم هماهنگ‌سازی اقدامات نظامی‌شان در سوریه جنگ‌زده به منظور پیشگیری از وقوع سوء‌تفاهمات میان قوای آن‌ها توافق کرده‌اند .در تاریخ ۳۰ سپتامبر نیروی هوایی روسیه عملیات هوایی خود در حمایت از بشار اسد رییس جمهور سوریه را که نیروهایش مشغول جنگ با تروریست‌ها بودند، به جریان انداخت . در ماه اکتبر روسیه اعلام می‌کند که یک خط تلفن نظامی با اسرائیل ایجاد کرده تا با استفاده از آن تعارض‌ها میان قوای هوایی آن‌ها برطرف شود و برخوردی میان دو ‌طرف در سوریه پیش نیاید. اسرائیل که مایل به حفظ فاصله‌اش از جنگ در سوریه در ضمن دفاع از منافعش است از ۲۰۱۳ تاکنون مرتبا دست به حملات هوایی علیه اهداف متعلق به حکومت سوریه و هم‌پیمانش در این کشور زده است.

سرنگونی هواپیمای نظامی روسیه

در ۱۷ سپتامبر سال جاری میلادی سیستم‌های دفاع هوایی سوریه به اشتباه هواپیمای نظامی روسی ایلیوشینIl-20 را بر فراز دریای مدیترانه در حین اجرای حملات هوایی اسرائیل علیه تاسیسات ارتش سوریه هدف قرار داده و سرنگون کردند و در این حادثه تمامی ۱۵ سرنشین این هواپیما کشته شدند. یک روز بعد از این اتفاق نتانیاهو در تماس تلفنی با پوتین “تاسفش” را بابت سرنگونی این هواپیما اعلام می‌کند.ارتش روسیه اطلاعات “گمراه کننده” از جانب نیروی هوایی اسرائیل را مقصر این حادثه اعلام می‌کند .یک روز بعد از آن مسکو اعلام می‌کند که برای تحویل سیستم‌ دفاع هوایی S300 به ارتش سوریه به همراه تجهیزات جنگ الکترونیکی به سوریه برنامه‌ریزی می‌کند.پوتین به نتانیاهو می‌گوید که روایت اسرائیل را رد می‌کند که در سرنگونی هواپیمای روسیه نقش نداشته و “اقدامات نیروی هوایی اسرائیل” را در این حادثه دخیل می‌داند. نتانیاهو می‌گوید نسبت به روایت اسرائیل اطمینان دارد و به پوتین نسبت به “انتقال هرگونه سیستم‌های تسلیحاتی پیشرفته به سوریه” هشدار می‌دهد.

تردیدها درباره توانایی ترکیه در همراه کردن تندروها با توافق ادلب

توافق روسیه و ترکیه درباره ادلب در مرحله اول باعث ممانعت از عملیات نظامی ارتش سوریه شد اما تحلیلگران در توانایی آنکارا برای قانع کردن تندروها به اجرای این توافق تردید دارند.به گزارش ایسنا، به نوشته روزنامه فرامنطقه‌ای الحیات، بعد از چند هفته ارسال تجهیزات نظامی به اطراف استان ادلب در شمال غرب سوریه که مهم‌ترین مقر هیئت تحریر الشام (جبهه النصره سابق) و دیگر گروه‌های شورشی است و بعد از مذاکرات فشرده، روسیه و ترکیه توانستند به توافقی برای ایجاد منطقه عاری از سلاح در این استان دست یابند .

ترکیه به عنوان یک قدرت صاحب نفوذ در ادلب مسئولیت بزرگتر را در اجرای این توافق و قانع کردن شورشیان به تحویل سلاح‌های سنگین‌شان و تضمین عقب‌نشینی کامل تندروها از منطقه عاری از سلاح تا ۱۵اکتبر برعهده دارد اما این ماموریت برای ترکیه که طی مرحله‌ گذشته بارها برای ایجاد راهکار و انحلال گروه تحریرالشام تلاش کرده سخت به نظر می‌رسد، چرا که یکی از دلایلی که موجب شده مسکو و دمشق به دنبال عملیات نظامی در ادلب باشند حضور همین تحریرالشام در این استان است.فابریس بالانش، یک کارشناس در امور سوریه، گفت: من فکر نمی‌کنم ترکیه بتواند تندروها را به اجرای این توافق قانع کند و اجرای این توافق بسیار سخت خواهد بود، حتی احتمال دارد توافق آتش‌بس شکست خورده و ارتش سوریه طی چند ماه آینده به این استان حمله کند.تحریرالشام و گروه‌های تروریستی دیگر کنترل حدود ۷۰درصد منطقه عاری از سلاح را در دست دارند و به گفته دید‌بان حقوق بشر سوریه، آنها هنوز موضع رسمی درباره توافق ادلب اتخاذ نکرده‌اند.خبرگزاری اباء وابسته به تحریرالشام از ترکیه انتقاد و اعلام کرد که این کشور به دنبال تحقق منافع خود است. ابومحمد الجولانی، فرمانده کل هیئت تحریرالشام نیز ماه گذشته میلادی اعلام کرد که سلاح گروه‌های وابسته به این هیئت یک خط قرمز است و این گروه‌ها هیچ سازشی را قبول نخواهند کرد. بالانش گفت: اگر تحریرالشام خطوط دفاعی خود را رها کند در یک موضع بسیار ضعیف قرار می‌گیرد و هیچ کسی نمی‌تواند از این هیئت در برابر حملات سوریه حمایت کند.تحریرالشام کنترل بخش اعظم ادلب را در دست دارد و گروه‌های شورشی دیگری نیز با عنوان «جبهه ملی آزادی» مورد حمایت ترکیه در بقیه مناطق حضور دارند. نیروهای نظام سوریه نیز در حومه جنوب شرقی مستقر هستند.به گفته تحلیلگر امور سوریه، ترکیه احتمالا در متقاعد کردن شورشیان به کنار گذاشتن سلاح‌های سنگین خود در منطقه عاری از سلاح با مشکل مواجه خواهد شد، چرا که افراد مسلح در شمال استان حماة در حال حاضر برای تحویل سلاح‌شان آماده نیستند. جبهه ملی آزادی که شامل ائتلاف گروه‌های شورشی مورد حمایت ترکیه است به طور ضمنی از توافق ادلب استقبال کرده و تلاش‌های ترکیه در این باره را ستود اما اعلام کرده که به روسیه اعتماد ندارد و سلاحش را کنار نخواهد گذاشت. سخت‌ترین ماموریت برای ترکیه قانع کردن تحریرالشام و دیگر تندروها به اجرای توافق ادلب است. گروه حراس الدین مرتبط با القاعده و حزب الترکستانی نیز در ادلب فعال هستند و گروه حراس الدین روز شنبه مخالفت قاطع خود را با توافق ادلب اعلام کرد. آرون لوند، یک کارشناس امور سوریه در یک نهاد آمریکایی نیز گفت که ترکیه با مشکلاتی برای انحلال یا از بین بردن تندروها در ادلب در هفته‌های آینده مواجه خواهد شد. ترکیه از تمامی ابزارهای ممکن برای قانع کردن تحریرالشام به انحلال خود یا تغییر نام این گروه استفاده خواهد کرد و در این صورت باید با برخی از مسؤولان تحریرالشام یا گروه‌های نزدیک به آن مذاکره کند .علاوه بر ایجاد مراکز ایست بازرسی در ادلب، آنکارا آمادگی خود برای ارسال تجهیزات نظامی بیشتر به این استان جهت اجرای توافق اعلام کرده است. نیکولاس هیرس، پژوهشگر یک مرکز امنیتی در آمریکا تاکید کرده است: به رغم موفقیت ترکیه در ممانعت از حمله به ادلب اما ترکیه در تنگنا قرار گرفته و روسیه مسئولیت ریشه‌کن کردن القاعده و دیگر گروه‌های تندرو را برعهده این کشور گذاشته است. آنکارا قبلا برای ممانعت از هرگونه درگیری احتمالی با تحریرالشام به متحد کردن گروه‌های شورشی در ادلب پرداخت. آنکارا احتمالا اکنون نیز به همین گزینه نیاز خواهد داشت، چراکه روس‌ها خواهان دلیل قاطعی برای موفقیت ترکیه در این ماموریت طی فقط یک ماه هستند.به گفته، هیرس ترکیه اکنون مسئول اصلی ادلب محسوب می‌شود.