بررسي روند تحولات نشان مي دهد كه هرچه از زمان ربايش « جمال­ خاشقجی» Jamal Khashoggi در روز سه شنبه 10 مهر( 2 اکتبر2018) ­و انتشار ابعاد و جزئيات وحشتناك آن مي گذرد ، بر گستره اعتراضات و واكنش ها در اين باره افزوده مي شود به گونه ايي كه اين مسئله به يك پرونده بين المللي عليه عربستان و شخص محمد بن سلمان تبديل شده است.­

 

با توجه به اينكه محمد بن سلمان در ماجراي بازداشت سعد حريري نخست وزير وقت لبنان و يا جنگ يمن و قطع رابطه با كانادا هزينه چنداني پرداخت نكرده بود لذا تصور مي كرد بستن پرونده جمال خاشقجی ­نيز هزينه چنداني نخواهد داشت و با پول و يا سركوب می تواند جلوی اعتراض ها را بگیرد اما گويا در اين مورد دچار خطاي محاسباتی شده است و پیشنهاد پنج میلیارد دلاری حق سکوت نیز تا کنون موثر واقع نشده است.

جدا از اينكه صبر جامعه جهاني در قبال اقدامات و سياست هاي نابخرادانه محمد بن سلمان لبريز شده، بلكه ماجراي جمال خاشقجی از چند جهت با ماجراهاي قبلي متفاوت است: نخست اينكه در اين ماجرا چند جرم با هم رخ داده است. يعني جمال خاشقجی هم ربوده شده هم به طرز فجيع به قتل رسيده و هم اينكه حق اعتراض از وی سلب شده است و از همه مهمتر اينكه عربستان از كنوانسيون وين درخصوص حقوق ديپلماتيك و آداب كنسولی سوء­استفاده كرده و برای مقاصد تروريستی استفاده كرده است و اين نگرانی برای كشورها ايجاد شده كه عربستان از اماكن ديپلماتيك خود در اين كشورها نيز به اقدامات مشابه دست بزند.

تركيه به لحاظ اينكه عربستان با آبرو و حيثيت اين كشور بازی كرده و با اينكار صنعت گردشگر اين كشور را نيز در شرايطي كه تركيه براي مقابله با عوارض افزايش بهاي دلار به آن نياز مبرم دارد به خطر انداخته است به شدت از عربستان و شخص ­محمد بن سليمان دل چركين است و براي اعاده حيثيت و حاكميت ملي خود دست به هر كاري مي زند.

 

در این اثنا قطر نيز به اين ماجرا به عنوان فرصتي نگاه مي كند كه مي تواند محمد بن سلمان را زمين بزند. به نظر مي رسد دولت ترامپ از گاف اطلاعاتي و امنيتي محمد بن سلمان در حذف جمال خاشقجی ­همانند ساير پرونده ها همچون پرونده 11 سپتامبر 2001 براي باج خواهي استفاده مي كند كه به طور مشخص بر عرضه سهام ­آرامكو در بازار وال استريت متمركز شده است و راستگرايان حاكم بر تل آويو به رهبري نتانياهو­ نيز عليرغم همپيماني با جناح كودتاگر حاكم بر عربستان به رهبري محمد بن سلمان از اينكه عربستان نيز به سرنوشت ديگر كشورهاي عربي آشوب زده دچار شود­ چندان ابايي ندارد چرا كه فكر مي كند از عوارض ناشي از آن مي تواند ­براي چند صباحی برای ايجاد حاشيه امن برای خود ­استفاده كند.

اكنون مشخص شده است كه عربستان در اين ماجرا تنها نبوده است و با توجه به اينكه 15 ­مامور اطلاعاتي و امنيتي اين كشور براي ترور جمال­ خاشقچي در كنسولگري ­استانبول ­از امارات و مصر وارد شده و دوباره به آنجا برگشته اند.

روزنامه گاردین امروز (پنجشنبه)نوشت جزئیات تازه ای درباره ماجرای ناپدید شدن جمال خاشقجی ، روزنامه نگار ناراضی معروف عربستانی، فاش شده است.

این روزنامه در پایگاه اینترنتی به نقل از روزنامه های طرفدار دولت در ترکیه نوشت: افسران نیروهای ویژه سعودی، مقامات اطلاعاتی، نیروهای گارد ملی و یک کارشناس پزشکی قانونی جزو تیم 15 نفره ای بودند که در ناپدید شدن جمال خاشقجی روزنامه نگار ناراضی برجسته عربستانی در ترکیه دست داشته اند.

 

پایگاه اینترنتی نیویورک تایمز در گزارشی برای داماد ترامپ که حشرو نشری با بن سلمان داشت ابراز نگرانی کرد و نوشت: قتل احتمالی جمال خاشقجی برای دونالد ترامپ و برای جارد کوشنر داماد و مشاور ترامپ الزامات و پیامدهایی شخصی به دنبال داشته باشد.

کوشنر بیش از هر کس دیگری در دولت ترامپ از محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی حمایت کرده و این شاهزاده جوان سعودی را به مقام یک متحد کلیدی در جهان عرب و اصلی ترین شریک کاخ سفید در این پادشاهی عربی ارتقاء داده است. این درحالی است که  گزارش ها از احتمال دخالت بن سلمان در ناپدید شدن خاشقجی حکایت می کنند.

 

 روزنامه ­الاخبار چاپ لبنان نیز امروز به چند مورد تاریخی مشابه با آدم ربایی کنسولگری عربستان در ترکیه اشاره کرد و نوشت: مسئله ناپدید شدن جمال خاشقجی احتمالاً برای چندین سال و شاید چندین دهه لاینحل بماند.

منصور الکیخیا وزیر امور خارجه اسبق لیبی در دهه 1990 از مقابل هتلی در قاهره و پیدا شدن جسد او در سال  2012 پس از سرنگونی رژیم قذافی بر جایگاه رژیم لیبی تاثیر منفی داشت و بر آینده این کشور سایه افکند.

موضوع ناپدید شدن امام موسی صدر در لیبی در اواخر دهه 70 قرن گذشته که همچنان مبهم مانده است بر روابط لبنان و لیبی تأثیر گذاشت.

 

روزنامه ­الاخبار  همچنین به مورد دیگر اشاره کرد و نوشت ناپدید شدن رضا هلال روزنامه نگار الاهرام در سال 2003 است که بر جایگاه رژیم حاکم در مصر تأثیر گذاشت. علیرغم سرنگونی رژیم حسنی مبارک، این مسئله همچنان مبهم باقی مانده است.

 

 پایگاه اینترنتی خبری عراقی « اسرار مدیا» در نهمین روز منتقد آل سعود اعلام کرد هاکان کاکیل سفیر ترکیه در لبنان گفته است محمد بن سلمان ولیعهد سعودی به رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه پنج میلیارد دلار پیشنهاد کرده است تا در مقابل پرونده جمال خاشقجی  بسته شود. اردوغان روز گذشته اعلام کرد شخصا مسئله خاشقجی را پیگیری می کند.

یک مخالف سعودی نیز امروز گفت از زمان خروج جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد سعودی از این کشور، ریاض به خانواده و نزدیکان وی اجازه ترک عربستان را نمی دهد. 

با وجود دست و پا زدن عربستان و اظهار نظر ترامپ اين احتمال قوت گرفته است كه اين دو كشور در اين ماجرا دست داشته اند يا اينكه محمد بن سلمان ­ براي رد گم كردن و تقسيم هزينه ها پاي دیگر کشورها را به ماجرا می كشاند.