این قشر زحمتکش که دین بزرگی بر جامعه و مردم آن دارند، در سال‌های پس از پیروزی انقلاب که امسال چهلمین سال پیروزی آن به حساب می‌آید، بشدت مورد توجه قاب کوچک تلویزیون بوده و در برنامه‌های گوناگون شاهد معلم‌هایی از جنس رسانه بوده‌ایم. معلم‌هایی در کسوت‌های مختلف که مخاطب خویش را همچون شاگردی سرکلاس درس فرض کرده و از طریق لنز دوربین آموزه‌های خویش را به آنان منتقل می‌سازند.
درس‌هایی برای همه
در سال‌های ابتدایی دهه 1360 روحانیونی همچون حجت‌الاسلام محسن قرائتی و حجت‌الاسلام محمدحسن راستگو برنامه‌هایی را آغاز کردند که خیلی زود پربیننده شده و به کلاس‌های درس جذابی در قاب کوچک تلویزیون تبدیل شدند. راستگو در برنامه‌های کودک و نوجوان ویژه برنامه‌هایی در حوزه تعلیم و تربیت را شکل داده و مفاهیم دینی را به شکل ساده و در عین حال جذاب به مخاطبان کم سن و سال خویش عرضه می‌کرد. وی در این راه از بخش‌هایی همچون:بازی با کلمات، راز دایره‌ها و... بهره گرفته و وجه سرگرم کننده برنامه‌اش را تقویت می‌کرد. قصه‌گویی یکی از مهم‌ترین نقاط قوت کار راستگوست که با بیانی شیوا برای مخاطب کودک و نوجوان قصه‌هایی را روایت می‌کرد که بسیاری از آنها نوشته خود او بود.
یکی از نکاتی که مخاطبان کم سن و سال آن سال‌ها از شیوه اجرای راستگو به یاد دارند نوشتن با دو دست بود که در آن مهارت خاصی هم داشت و برای مخاطبانش بسیار عجیب و سوال‌برانگیز به نظر می‌رسید.
به موازات آن در همان ایام حجت‌الاسلام محسن قرائتی به پیشنهاد آیت‌ا... مرتضی مطهری، سلسله برنامه‌های درس‌هایی از قرآن را بنیان گذاشت که همچنان پس از گذشت بیش از سه دهه عصرهای پنجشنبه روی‌آنتن شبکه یک سیما می‌رود.
برنامه‌ای که طیف سنی بزرگسال را هدف قرار داده و در آن قرائتی در قامت یک خطیب زبردست به مفاهیم دینی و اخلاقی می‌پردازد.
استاد نیرزاده و چوب الف
حسن نیرزاده یکی دیگر از معلم‌های بنام تلویزیونی است که در اوایل دهه 60 برنامه‌ای تحت عنوان بروبچه‌های پشت پنجره را روی آنتن شبکه یک سیما برد و بشدت هم مورد توجه مخاطبان خویش قرار گرفت. این معلم کهنه‌کار کارش را از سال 1333 آغاز کرده و با استفاده از روش تدریس باغچه‌بان به روش تدریس جدیدی برای یادگیری الفبای فارسی دست پیدا کرد.
در این میان آنچه شیوه ابداعی نیرزاده را جذاب‌تر کرده، چهره خاص، مهربان و صدای گرم و گیرای او بود که حتی مخاطب بزرگسال را نیز مجذوب خویش می‌ساخت. پس از او کمتر معلمی با مختصات اینچنینی در قاب کوچک خودنمایی کرد و مخاطبان کودک و نوجوان را پای گیرنده‌ها نشاند.
شهرک الفبا
می‌توان به مجید قناد به عنوان قدیمی‌ترین چهره برنامه‌ساز گروه کودک و نوجوان پس از انقلاب اشاره کرد که در برنامه‌های پربیننده دهه شصتی‌اش تلاش‌های زیادی برای آموزش به مخاطبان خردسال برنامه‌های خود به خرج می‌داد که تا حدود زیادی هم در این مسیر موفق بود. در نیمه دوم دهه 70 دکتر فردوس حاجیان که تالیفاتی هم در زمینه آموزش کودکان داشت، برنامه‌ای تحت عنوان شهرک الفبا را روی آنتن برد.
شهرک الفبا برنامه‌ای برای آموزش الفبای فارسی به کودکان با استفاده از شعر، قصه، موسیقی و عروسک بود که به شکلی جذاب برای کودکان ساخته شد. حاجیان در تولید این برنامه بخوبی از تخصص خود در حیطه نمایش بهره گرفته و مخاطب خردسال را به بهترین شکل از فضای سختگیرانه آموزشی خارج کرده و دنیایی از قصه و نمایش و... را پیش رویش قرار داده است.
در این میان ایرانیان خارج از کشور بشدت از شهرک الفبا استقبال کرده و آن را برای یادگیری الفبای فارسی توسط فرزندان خردسالشان مناسب و مفید تشخیص دادند. همچنین در دوره‌ای کوتاه علیرضا خمسه نیز برنامه بشین، پاشو، بخند را با محوریت کودکان روی آنتن شبکه دو برد که آنچنان که باید مورد توجه قرار‌نگرفت. وی که لیسانس روان‌شناسی و دانش آموخته پانتومیم از فرانسه است، از هردوی اینها در تولید برنامه یاد شده بهره گرفته و بزرگسالان را نیز به یادگیری بیشتر فراخواند. ریتم شاد برنامه همراه با اجرای راحت و گرم خمسه از نقاط قوت آن است که هنوز برخی کودکان آن سال‌ها کاملا به یادش دارند.
در سال‌های اخیر هم برنامه‌هایی همچون رنگین‌کمان برای مخاطبان کم سن و سال تلویزیون ساخته شده که کارکرد آموزشی آن هم مدنظر سازندگانش بوده است.
برنامه‌ای سرگرم‌کننده با محوریت یک عروسک جذاب برای مخاطبان خردسال(پنگول) با صداسازی درخشان هومن حاجی‌عبداللهی که به محبوبیت بسیار هم دست پیدا کرد. به لحاظ انتقال پیام هم رنگین‌کمان از سایر برنامه‌های مشابه اش موفق‌تر عمل کرده که بخش مهمی از آن به کیفیت قابل‌تامل خود برنامه بازمی‌گردد.
کسری همایونی افشار
نظر شما