ایده‌اش شاید در نشست‌های وزیر انرژی روسیه با وزیران انرژی عربستان و امریکا شکل گرفته باشد. من اما دیروز تلاش برای تحقق‌اش را پس از نشست «کمیته مشترک فنی» بین اوپک و غیراوپک مشاهده کردم. جلسه‌ای که عصر دیروز با حضور نمایندگان عربستان، روسیه، کویت، الجزایر، ونزوئلا، نیجریه، آنگولا، امارات، سودان، برونئی، لیبی، عمان، ایران و عراق در هتل «اراسی» الجزیره به پایان رسید. نتیجه این ایده، دو جمله بیشتر نیست. «منزوی کردن ایران و البته کشورهایی نظیر ونزوئلا در بازار نفت و افزایش و باز کردن بازار برای بشکه‌های ائتلاف سعودی و روسیه.» این دو جمله در شرایط تحریم ایران البته تعابیر مختلفی به خود می‌گیرد.

محدود کردن بازار ایران، یعنی کاهش درآمدهای نفتی و افزایش فشار بر اقتصاد ملی و ده‌ها تبعات دیگر که مجالش اینجا نیست. ایران و عربستان که رابطه‌ای ندارند. پیشنهاد می‌کنم مسئولان رابطه با روس‌ها، تلاش کنند تا روسیه وارد این بازی نشود. یعنی بخواهد با چراغ سبز عربستان، از اوپک مجوز بگیرد که کاهش تولید برخی اعضای آن را با افزایش تولید خود جبران کند. این جبران شامل غیر‌اوپکی‌ها هم می‌شود، منتهی الان محل بحث ما نیست.

خواب سعودی‌ها و روس‌ها برای بازار نفت

پایبندی کشورهای اوپک و غیر‌اوپک به توافق کاهش تولید نفت، در ماه اوت، 119 درصد بوده است. حدود سه ماه پیش، این رقم بیش از 150 درصد بود. پس کشورهای مختلف حاضر در توافق با تولید بیشتر نفت تلاش کرده‌اند سطح پایبندی را به 100درصد نزدیک کنند. حالا گویا عربستانی‌ها تصمیم گرفته‌اند تا دیگر اوپکی‌ها را نیز راضی کنند تا تولید 19درصد باقیمانده را به روسیه بسپارند. اگر این اتفاق بیفتد هم نفت بیشتری وارد بازار نفت می‌شود و هم عربستان خود را از اتهام تلاش برای جایگزینی نفتش به جای کشورهایی نظیر ونزوئلا و ایران مبرا می‌کند. حداقل به صورت رسمی! حال، وقتی نفت اضافی وارد بازار شد چه می‌شود؟ راه برای فشار بیشتر بر ایران و خروجش از بازار نفت هموارتر می‌شود. این سناریو پیچیده است. هر چند بازار نفت، عرصه حرف نیست و کشورهایی که نفت بیشتری تولید می‌کنند نهایتا می‌توانند حرف‌شان را به کرسی بنشانند، اما من فکر می‌کنم لازم است وزارت خارجه ایران، روس‌ها را در جریان این مسئله بگذارد که ورود به این عرصه، یعنی چراغ سبز نشان دادن به امریکا برای تحریم راحت‌تر ایران. ایران تاکنون پروژه صادرات گاز به اروپا را جدی پیگیری نکرده است. بازار گاز اروپا حیاط خلوت روسیه است. آیا این مراعات نباید روس‌ها را هم به مراعات منافع ایران در این شرایط حساس ترغیب کند؟!

موضع ایران چیست؟

پس از نشست JTC از نماینده نیجریه در هیئت عامل اوپک پرسیدم که آیا همه کشورهای شرکت‌کننده در جلسه راضی بودند؟ پاسخ داد: «حدس می‌زنم اینطور باشد.» یک منبع نزدیک به دبیرخانه اوپک هم گفت که فضای جلسه مثبت بود. دیروز همزمان با نگارش این مطلب، خالد الفالح، وزیر انرژی و منابع طبیعی عربستان به هتل «اراسی» آمد تا در جلسه هماهنگی کشورهای حاشیه خلیج فارس شرکت کند. موضع ایران در قبال تحرک روس‌ها و سعودی واضح است. متوجه شدم که ایران با هرگونه تخطی از سهمیه‌های تعیین‌شده به بهانه رساندن پایبندی به 100 درصد مخالف است. زیرا اگر سهمیه‌ها به هم بریزد به‌طور قانونی مجوز ریختن نفت بیشتر به بازار فراهم می‌شود. هر چند همین حالا هم در قیمت‌های 80 دلار هر کشوری که بتواند نفت بیشتری تولید کند، انجام می‌دهد. ایران فقط نمی‌خواهد اجازه دهد آنها با مجوز رسمی اوپک، چنین کاری انجام دهند. سازمانی که خود یکی از بنیانگذارانش بوده است.

رضا زندی

منبع: روزنامه اعتماد