انتشار چنین گزارشی آن هم از طریق رسانه‌ای وابسته به حکومت‌های عرب منطقه، جای حرف و حدیث را برای بسیاری که تا پیش از این تردید داشتند بست. حالا الجزیره انگلیسی گزارشی منتشر کرده که پشت پرده فشارهای رسانه‌ای آن هم از مسیر شبکه‌های اجتماعی بر افکار عمومی ایرانیان را افشا کرده است.

ماجرا از چه قرار بود؟

این شبکه خبری در گزارش خود به ربات‌هایی اشاره می‌کند که در فضای مجازی حملات آنلاین علیه جمهوری اسلامی را ترتیب می‌دهند. گزارشگر الجزیره در پیگیری‌های خود به شهری می‌رسد که نام آن برای بسیاری آشناست. «تیرانا» پایتخت جمهوری آلبانی که گروهک منافقین در نزدیکی آن در اردوگاهی به‌سر می‌برد. ربات‌های مجازی از این شهر هدایت می‌شوند تا به جان افکار عمومی ایرانیان بیفتند. الجزیره در گزارش خود از «کارخانه تولید حساب‌های جعلی در توییتر» نام می‌برد و این به معنای آن است که با اقدامی گسترده‌ روبه‌رو بودیم. «آزاده معاونی، محقق در اندیشکده «نیو آمریکا»، در مصاحبه با خبرنگار شبکه الجزیره گفت: از همان بدو انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهور، روشن شد دشمنی آمریکا با ایران بالا خواهد گرفت. از آن پس، با وفور حساب‌های جدید اینترنتی و حساب‌های ناشناس (آنلاین) روبه‌رو شدیم که تنها هدف‌شان انجام حملات هدفمند به کسانی بود که با ظرافت درباره ایران مطلب می‌نوشتند.» در حالی که هنوز یک ماه از مسدود شدن بیش از 600 حساب کاربری ایرانی در توییتر، فیس‌بوک و... نمی‌گذرد اما می‌بینیم رسانه‌ها و افراد مختلف به وجود حساب‌های کاربری ناشناس و البته جعلی که با ربات‌ها هدایت می‌شوند، اعتراف می‌کنند.

در ادامه این گزارش می‌بینیم خبرنگار الجزیره از روش ترندسازی هم سخن می‌گوید و آن را روشی آشکار برای القای یک موضوع می‌خواند. «ساده‌ترین نوع مهندسی رسانه‌های اجتماعی چیزی بیش از بازی اعداد نیست. صدها یا هزاران بات (ربات نرم‌افزاری) را در وبگاه توییتر می‌توان برنامه‌ریزی کرد که به‌صورت خودکار توییت کنند و توییت‌های مورد نظر را نیز بازنشر دهند، تا روندهای دلخواه را به‌صورت مصنوعی تقویت کنند. در اندازه‌ای کوچک‌تر، افراد یا گروه‌ها، خودشان می‌توانند از چند حساب، به صورت همزمان استفاده کنند و با نسخه برداری از سایر توییت‌ها و الصاق آن به حساب‌های خود، آنها را در فضای مجازی بازنشر دهند تا تأثیرات ایده‌ها و عقاید خود را چند برابر جلوه دهند. اما نرم افزارهای رباتی می‌توانند این کار را در مقیاس بسیار بزرگ‌تر و گسترده‌تر انجام دهند.» پس تا اینجا روشن شد از چه مدل و به چه شیوه‌ای برای القای یک موضوع در مقیاسی گسترده استفاده می‌شود.

در مدلی که طی انتخابات آمریکا به پیروزی دونالد ترامپ منتهی شد نیز شاهد بوده‌ایم: «نیویورک تایمز» در گزارشی که چندی پیش منتشر کرده به شرکتی اشاره کرده که زمینه فعالیتی جالبی دارد؛ شکل‌دهی به افکار عمومی با استفاده از شناسه‌های کاربری جعلی شبکه‌های اجتماعی! در این گزارش نام تاجری استرالیایی -اسرائیلی برده می‌شود که در دیدار محرمانه چند ماه پیش از انتخابات 2016 آمریکا با دونالد ترامپ جونیور، پسر رئیس‌جمهور فعلی آمریکا از توانمندی‌های شرکتش (Wikistrat ) برای ارتقای موقعیت ترامپ در کارزار انتخابات از طریق یک طرح چند میلیون دلاری برای ایجاد موج در شبکه‌های اجتماعی با هدف کمک به انتخاب آقای ترامپ خبر داده بود. پس می‌بینیم با هزینه کردن چند میلیون دلار که حتما بخشی از آن را سود حاصل از فروش نفت‌های سعودی تامین می‌کند می‌توان علیه یک کشور حملات رسانه‌ای ترتیب داد.

توییتر و یک بام و دو هوا

خبرنگار الجزیره یادآوری می‌کند شرکت توییتر به آنها توضیح نداده چطور یک حساب کاربری جعلی را از یک حساب اصلی تشخیص می‌دهد. این در حالی است که چندی پیش حساب‌های ایرانی از سوی توییتر مسدود شد و علت آن هم اقدام علیه اسرائیل و عربستان خوانده شد اما حالا که «کارخانه جعلی‌ها» علیه جمهوری اسلامی و هرکس که به دفاع از جمهوری اسلامی بپردازد، عملیات مجازی می‌کند، توییتر نه تنها هیچ اقدامی نمی‌کند بلکه ترجیح می‌دهد ساکت بماند.

وظایف روزانه منافقین در مخالفت با جمهوری اسلامی

یک عضو سابق گروهک منافقین، در گفت‌وگو با خبرنگار این شبکه گفت: «ما به صورت روزانه دستوراتی دریافت می‌کردیم که بر موضوعات اصلی و مشکلات جاری در ایران تأکید داشت. به عنوان مثال، گرانی، بیکاری و فقر که ما می‌بایست با توییت کردنِ آنها، توجه جهانیان را به آن معطوف کنیم و تقصیرها را به هر نحو ممکن، به گردن نظام اسلامی بیندازیم. این وظیفه روزانه ما در فضای مجازی بود.» در این گزارش دو عضو سازمان منافقین که سابق بر این در این سازمان عضویت داشتند، سخنانی می‌گویند و از نقش گروهک در بازی با افکار عمومی پرده برمی‌دارند.

یکی دیگر از اعضای پیشین گروهک تروریستی منافقین، می‌گوید: «اگر بخواهیم از لحاظ اندازه و مقیاس کار صحبت کنیم، باید بگویم حدود هزار تا 1500 عضو گروهک تروریستی منافقین هزاران حساب را با نرم‌افزارهای رباتی و به‌صورت خودکار مدیریت می‌کنند. این مساله بسیار خوب سازماندهی شده بود و دستوراتی کاملاً روشن در این خصوص که باید چه کارهایی انجام شود، صادر می‌شد. هرگونه فعالیت دیگر آنلاین یا جست‌وجوهای اینترنتی دیگر برای ما ممنوع بود. آنان (سرکردگان منافقین) به ما می‌گفتند: تجهیزاتی که سازمان برای شما مهیا کرده، به مثابه سلاح است و توییت‌های ما نیز به منزله گلوله‌هایی است که ما آنها را به سوی دشمن (منظور نظام جمهوری اسلامی ایران) شلیک می‌کنیم. از این‌رو، چرا باید آنها (این تجهیزات و گلوله‌ها) را هدر بدهیم؟»

خبرنگار الجزیره در گزارش خود یادآور می‌شود گروهک منافقین با درخواست ما برای انجام مصاحبه موافقت نکرد و ادعا کرد: توطئه‌هایی وجود دارد که مأموران ایرانی در آنها دخیل هستند و خود را به عنوان خبرنگار جا می‌زنند و از این‌رو هرگونه تماس ما با شما غیرممکن است. خبرنگار اضافه کرد: «به همین دلیل، ما فقط توانستیم با فراری‌هایی (اعضای سابق این گروهک) که در آلبانی سرگردان مانده‌اند، مصاحبه کنیم تا آنان این حکایت را برای ما نقل کنند که چگونه «جنگجویان صفحه‌کلید رایانه» از رسانه‌های اجتماعی «استفاده» و «سوءاستفاده» می‌کنند تا دستورالعمل «تغییر رژیم» را ترویج و تبلیغ کنند.

به نظر می‌رسد این فعالیت‌ها تازگی ندارد و در همین گزارش هم اشاره می‌شود که حساب‌های کاربری جعلی که علیه جمهوری اسلامی فعالیت می‌کنند، حدود یک سال است که فعالیت جدی خود را شروع کرده‌اند.

توییت‌های میلیونی

استفاده از شبکه‌های اجتماعی و هزینه کردن برای موج‌سازی در این شبکه‌ها تنها مختص آمریکا نیست. شاید جالب باشد بدانید در کشور خود ما نیز رقم‌های هنگفتی برای این کارها خرج می‌شود. سال گذشته و پس از استقرار شورای شهر جدید تهران که بحث انتخابات شهردار داغ بود برخی نامزدهای شهرداری برای تصاحب این سمت دست به دامان فضای مجازی هم شدند. یکی از کاربران ایرانی فعال در توییتر در ماجرای انتخاب شهردار تهران در توییتی که منتشر کرد از پیشنهاد «سه توییت پنج میلیون تومانی در حمایت از یکی از نامزد ها» پرده برداشت؛ موضوعی که هیچ‌گاه تکذیب نشد.

2 میلیون دلار برای پیروزی ترامپ

پس از انتخاب دونالد ترامپ، جورج نادر به جوئل زامل حدود دو میلیون دلار پول پرداخت کرد، پولی که عده‌ای آن را دستخوش پیروزی ترامپ و در برابر ارائه گزارش شرکت Wikistrat در خصوص نقش مهم تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی در این پیروزی می‌دانند.

خاطره کلینتون از توییتر و سال 88

«هیلاری کلینتون» که نامزد انتخابات ریاست جمهوری بوده در کتاب خاطرات خود از دوران وزارت خارجه به ماجرایی اشاره می‌کند: «در انتخابات88 ایران، توییتر را قانع کردیم برای برهم نخوردن شبکه ارتباطی معترضان از تعطیلی برای اصلاحات فنی خودداری کند.»

حسام آبنوس

رسانه