حجت‌الاسلام رحیم قربانی معاون پژوهشی جامعة المصطفی عالمیه واحد تبریز، در گفت‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌شرقی، ضمن عرض تسلیت به مناسبت فرا رسیدن ایام سوگواری اباعبدالله الحسین(ع) اظهار کرد: عزاداری برای امام حسین(ع) در راستای زنده نگه‌داشتن نام، فرهنگ و سبک زندگی آن حضرت بوده است تا رشادت‌ها، اخلاق، سبک زندگی و تمامی حرکات انسانی و الهی ایشان در جامعه احیا شده و تبیین شود؛ چرا که تمامی حرکت‌هایی که امام حسین(ع) از زمان حرکت خود از مدینه به سمت مکه و از مکه به سمت کربلا و همچنین در روز عاشورا انجام داده، برای ما الگو است و باید تبیین شود.

وی با تاکید بر این‌که نام و یاد اباعبدالله الحسین(ع) با انسانیت انسان‌ها ارتباط دارد، افزود: حتی زمانی که ایشان اهل بیت خود را به صحرای کربلا آورده و یا طفل شیرخواره را میان میدان می‌آورد، انسانیت انسان را در رابطه با ظلم ستیزی تحریک و ترغیب می‌کند و اخلاق و حریت انسانی انسان‌ها را به چالش می‌کشد.

حجت‌الاسلام قربانی با بیان این‌که باید فرهنگ اباعبدالله الحسین(ع) در تمامی صحبت‌هایشان با دشمن یزیدی در همه مراحل حرکت آن حضرت زنده بماند، افزود: طبیعی است که زنده نگهداشتن این فرهنگ، آداب و مناسکی دارد که برپایی مراسم عزاداری، روضه خوانی، دسته‌های عزاداری سینه‌زنی و سنتی و... برای سیدالشهداء از جمله این آداب است.

وی با بیان این‌که «ضرورت و وجوب احیای امر اهل‌بیت(ع)» نیز موضوع مهم دیگری است که در رابطه با اباعبدالله الحسین(ع) اهمیت دارد، بیان کرد: این موضوع فراتر از عزاداری برای اهل بیت(ع) است؛ چراکه عزاداری صرفا یک شیوه برای زنده نگهداشتن نام اهل بیت(ع) بوده اما امر اهل بیت(ع) و فرهنگ ایشان شامل "نظام باوری، نظام ارزشی و نظام رفتاری اباعبدالله الحسین(ع)" می‌شود.

نظام باوری ابا عبدالله الحسین(ع) باید شناخته شده و احیا شود

این پژوهشگر مسایل دینی با بیان این‌که درون هر فرهنگ باید این سه نظام، «نظام باور، نظام ارزش و نظام رفتار» حفظ شود، خاطرنشان کرد: نظام باوری ابا عبدالله الحسین(ع) باید شناخته شده و احیا شود و احیای این نظام نیز با «سخنرانی، توجه به قرآن، تفسیر قرآن، مطالعه تاریخ معتبر زندگی اهل بیت(ع) و مطالعه احادیث ابا عبدالله الحسین(ع)» ممکن و میسر می‌شود.

وی در این رابطه افزود: هیئات و دسته‌جات حسینی ملزم هستند برای احیای نظام ارزشی و باوری امام حسین(ع) از یک عالم دینی و یا استاد دانشگاه که پایبند به حقایق دینی و الهی است در مراسم‌ها دعوت کنند تا روشنگری کرده و فلسفه‌ی قیام، مبانی توحیدی و امام شناسی امام حسین(ع) را تبیین کند.

وی تاکید کرد: نظام باور عاشورایی در چارچوب کلمات نورانی امام حسین(ع) و سید الساجدین(ع) به ویژه در دعای عرفه امام حسین علیه السّلام و دعاهای کتاب صحیفه سجادیه تبلور یافته است و باید به طور جدی مورد مطالعه و تبیین قرار گیرد.

دومین پایه نظام فرهنگی عاشورا «نظام ارزشی امام حسین(ع)» است

وی دومین پایه نظام فرهنگی عاشورا را «نظام ارزشی امام حسین(ع)» آن دانست و با تاکید بر احیای این نظام ارزشی، گفت: در این نظام، ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی عاشورا مدنظر بوده و نوع و شیوه‌ عزاداری‌ها مطرح شده و اهمیت می‌یابد. یعنی اینکه با چه شیوه‌ای باید برای اباعبدالله الحسین(ع) عزاداری کنیم؟

وی در این خصوص تشریح کرد: عزادار حسین (ع) اگر مردم آزاری کند و یا اینکه روش عزاداری‌اش باعث آزار و اذیت بیماران و مردم شود و یا این‌که عابرین به قدری اذیت شوند که منجر به اتلاف وقت و تخریب ذهنیت مردم نسبت به مکتب حسینی شود، این نوع عزاداری تبلیغ نظام ارزشی امام حسین(ع) نبوده و بلکه ضد تبیلغ است.

وی گفت: کارهایی مثل «قمه زنی، راه رفتن روی خرده شیشه و آتش و خاکستر هرگز با نظام ارزشی امام حسین(ع) سازگار نیست.

وی با بیان این‌که اگر فردی با دیدن تصاویر خشونت‌آمیز از عزادارن (قمه‌زنی، راه رفتن روی خرده شیشه و...) از عاشورا منزجر شود، این روش عزاداری غیر حسینی و ضد حسینی است، یادآور شد: در طول تاریخ همواره این روش‌های غیر اسلامی و غیر شرعی از طریق استعمار و انگلیس حمایت و تبیلغ شده است.

قربانی با تاکید بر این‌که شیعه انگلیسی به شدت تحت حمایت سرویس‌های اطلاعاتی انگلیس و سایر کشورهای اروپایی است، گفت: اینان در تلاشند با ترویج روش‌های عزاداری خشونت‌آمیز، شیعه را ضد بشری و ضد انسانی و زندگی شیعیان را آمیخته با نوعی خرافه پرستی معرفی کنند.

وی تاکید کرد: در عزاداری‌هایی که نظام ارزشی، اخلاقی، حقوقی و انسانی و بشر دوستانه امام حسین(ع) شناسانده نشده و حتی خلاف آن نیز شناسانده شود، این روش‌های عزاداری جای تردید دارند!

نظام رفتاری امام حسین(ع) در عمل و رفتار عزاداران نمایان شود

وی با بیان این‌که سومین پایه‌ نظام فرهنگی عاشورا، نظام رفتاری امام حسین(ع) است، افزود: هر فرهنگی برای خود آداب و رسوم خاصی دارد که در نظام رفتاری امام حسین(ع) نیز بحث سبک زندگی ایشان مطرح است؛ از این رو باید رفتار عزاداران وی با مردم، روش‌های امر به معروف و نهی از منکر و ... به گونه‌ای باشد که نظام رفتاری امام حسین(ع) در عمل و رفتار آنان نمایان شود.

معاون پژوهشی جامعة المصطفی عالمیه واحد تبریز با بیان این‌که نظام رفتاری امام حسین(ع) در جایی اهمیت می‌یابد که عزادارن حسینی این نظام رفتاری را دریافته و در عمل نمایان کنند، گفت: باید این نظام رفتاری در عمل نیز نمود پیدا کرده و جنبه‌های پرجاذبه رفتار رحیمانه اهل بیت علیهم السّلام را بنمایاند و نشان بدهد که یک عزادار چقدر در عمل و رفتار طبق فرموده های امام حسین(ع) عمل می‌کند.

وی با معرفی برخی از کتب در رابطه با فرهنگ سخنان امام حسین‌(ع) گفت: «سخنان امام حسین(ع) از مدینه تا کربلا تالیف مرحوم آیت الله نجمی، فرهنگ سخنان امام حسین(ع) و فرهنگ نامه امام حسین(ع) نوشته‌ی آیت الله ری شهری، فرهنگ جامع زندگی و مقتل عاشورا در دو جلد نوشته‌ی استاد مهدی پیشوایی و گروه محققین» از جمله این کتب بوده و این مباحث مربوط به نظام ارزشی و نظام رفتاری امام حسین(ع) است.

وی در ادامه تاکید کرد: باید در احیای نام امام حسین علیه السّلام و فرهنگ عاشورایی، احیای امر اهل بیت(ع) و و تبیین نظام‌های باور، ارزش و رفتار امام حسین(ع) مورد توجه قرار گیرد.

مبارزه با بدعت‌ها و انحرافات یکی از مهم‌ترین ارکان قیام امام حسین(ع) بود

حجت الاسلام قربانی با بیان این‌که فرمایشات امام حسین(ع) از مدینه تا کربلا مالامال از تبیین حقیقت قیام عاشوراست، افزود: یکی از مهم‌ترین ارکان حرکت امام حسین(ع) مبارزه با بدعت‌ها و انحرافات بوده است و ما نیز به عنوان داعیه داران نهضت عاشورا و طرفداری از مظلومیت سیدالشهدا، باید با بدعت‌ها و ظلم مبارزه کنیم.

وی در بخش دیگری از سخنانش به انحرافات اعمال شده در مورد واقعه‌ی عاشورا اشاره کرد و گفت: تولید منابع بی اساس و بی‌محتوا برای روضه خوانی یکی از محورهای انحرافات است و ما باید دقت کنیم که این انحرافات را بشناسانیم.

تحریفات «کتاب روضه‌الشهداء» در «روضه‌خوانی»

این پژوهشگر مسایل دینی در این خصوص به کتاب «روضة الشهدا» نوشته‌ی کاشفی بیهقی سبزواری در سال 908 قمری اشاره کرده و نوشتن این کتاب را جزو اولین انحرافات به وجود آمده در روضه خوانی دانست و گفت: این کتاب به سفارش شاهزاده تیموری "سید عبدالله میرزا" نوشته شده تا در مجالس روضه قرائت شود.

وی با بیان این‌که عنوان و اصطلاح «روضه خوانی» برای اولین بار از این کتاب برگرفته شده و پیشتر از آن عنوان «مقتل‌خوانی» مطرح بود که از منابعی چون "کتاب لهوف..." استفاده می‌شد، گفت: این کتاب(روضه‌الشهداء) یک انحراف است و این کتاب در قالب داستان وقایع مشابه به وقایع عاشورا را ذکر کرده که مالامال از تحریفات و انحرافات در بیان وقایع عاشوراست.

این کرشناس مسائل دینی، افزود: بخش عمده‌ای از روضه‌هایی که در هیات‌های مذهبی در قالب اشعار گفته می‌شود، به استناد کتاب «روضه‌الشهداست»، در حالی که منابع معتبری چون «تاریخ زندگانی و مقتل جامع سیدالشهدا» وجود دارد که تمام منابع معتبر قبل از قرن هفتم هجری در این کتاب جمع آوری شده است. روضه‌خوانان و بعضاً اهل منبر نیز بدون توجه به ماهیت این کتاب از آن استفاده می‌کنند، در حالی که می‌توانند به منابع دست اول و معتبر علمی که قبل از قرن هفت نوشته شده استناد کنند. بیشتر وقایع و اسم‌گذاری هایی که در کتاب روضه‌الشهداء ذکر شده هیچ منبع مستند تاریخی ندارد.

روضه خوانان، اهل منبر و علاقه مندان به عاشورا به منابع معتبر مراجعه کنند

وی با تاکید بر این‌که روضه خوانان، اهل منبر و علاقه مندان به عاشورا باید به منابع معتبر مراجعه کرده و مطالب و روضه‌های خود را از منابع معتبر اخذ کنند، افزود: مواردی چون "طفل شش ماهه" در کتاب روضه‌الشهدا ذکر شده در حالی که صحت نداشته و صرفا در قیام کربلا "طفل شیر خواره" وجود داشته است. این مورد شاید به خاطر رعایت وزن شعری در شعر گنجانده شده است اما در منابع تاریخی وجود ندارد.

این پژوهشگر مسایل دینی ادامه داد: حتی «نام علی اصغر» را که بر روی این طفل شیرخواره گذاشته‌اند در منابع معتبر ذکر نشده و در منابع معتبر مثل این لقب را برای امام زین العابدین ذکر کرده‌اند؛ در جریان القمه و نحوه شهادت حضرت ابوالفضل نیز مواردی که مشهور است در منابع معتبر متفاوت بوده و نوع شهادت ایشان فرق دارد، این روضه ها بدین جهت است که احساسات و عواطف برادرانه را برانگیخته کند در حالی که اگر واقعیت‌های عاشورا بیان شود به مراتب تاثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.

حجت الاسلام قربانی، افزود: موضوع حجله حضرت قاسم در کربلا نیز جزو مطالب منحرف شده است و در منابع مستند تاریخی واقعیت به گونه‌ای دیگر است.

معاون پژوهشی جامعه المصطفی واحد تبریز، اشعار و شعارهای بی‌محتوا و مخالف با اصول تشیع را محور دیگری از انحرافات دانست و افزود: بیان مضامینی که امام حسین(ع) را در مقابل دشمن خوار و ذلیل نشان بدهد، خلاف اصول تشییع و امامت است.

قربانی در این رابطه افزود: شعارهایی مثل «من زینب اللهی، حسین اللهی هستم و...» خلاف اصول تشیع بوده و در حقیقت غلو و ارتداد است، چرا که با اصول توحیدی اهل بیت(ع) در تضاد است .

وی تشریح کرد: بیان جملات سبک نیز در عزاداری‌ها خلاف اصول تشیع و سبک و سیره اهل بیت(ع) بوده و در مکتب اهل بیت(ع) جایی ندارد.

وی در ادامه به سبک‌های مداحی نیز اشاره کرد و گفت: آمیختن آلات موسیقی و نواهای موزیکال در مراسم عزاداری نیز از دیگر انحرافات است، چرا که گاهی با موزیک‌ها و آهنگ‌ خواننده‌های مطرود روضه‌ی اباعبدالله الحسین(ع) خوانده می‌شود؛ این روضه خوانان و مداحان که اینگونه موهن، سبک و خوار عمل می‌کنند موجب خفت، خواری و سرافکندگی اهل بیت(ع) هستند.

این پژوهشگر مسایل دینی ورود برخی نواهای موسیقی به روضه خوانی ابا عبدالله الحسین(ع) را بدعت دانست و افزود: نواختن آلات موسیقی چون فلوت، قره‌نی، سنتور و... مخصوص مجالس لهو و لعب بوده و هرگز مناسب مجلس امام حسین(ع) نیست.

«سینه‌زنی» از جمله بهترین و ساده‌ترین راه‌های عزاداری است

وی با بیان این‌که گاهی صدای ابزارآلات در عزاداری به قدری زیاد می‌شود که صدای روضه خوانی و عزاداری در میان آن گم می شود، افزود: این موضوع موجبات آزار و اذیت مردم را نیز فراهم می‌کند در حالی که سینه‌زنی از جمله بهترین و ساده‌ترین راه‌های عزاداری است.

« قمه‌زنی» از جمله تحریفات در عزاداری‌های محرم است

حجت الاسلام قربانی در ادامه قمه‌زنی را یکی از تحریفات دانست و گفت: این موضوع هیچ سند معتبری ندارد و باید آگاه باشیم که امروز دشمن تا چه از قمه زنی حمایت می‌کند؟ آیا مکتب امام حسین(ع) و فرهنگ عاشورا در قمه زنی منحصر شده است؟ پس چه کسانی معارف بلند انسانی، خدا شناسی، جهان شناسی و معرفت شناسی امام حسین(ع) را به دنیا معرفی خواهد کرد؟