صاحب‌خبر - آفتاب یزد ضمن بازنشر گزارش سازمان ملل در خصوص رتبه کشورها در شاخص توسعه انسانی در گفت‌وگو با یک کارشناس این پرسش را مطرح کرده چگونه علیرغم مشکلات فعلی معیشتی ایران توانسته در حوزه توسعه انسانی رشد پیدا کند؟آفتاب یزد-گروه اجتماعی: همه ساله گزارش و شاخصه‌های مختلفی از سوی نهاد و سازمان‌های جهانی در خصوص رتبه سالانه کشورها در بهبود شرایط زندگی، توسعه انسانی و ... اعلام می‌شود. این آمارها به دنبال خود سوال‌هایی را درباره چگونگی حصول این نتایج و رتبه‌بندی‌ها توسط سازمان‌های جهانی مطرح می‌کند. از جمله اینکه ارائه این آمارها تا چه میزان در پیشرفت کشورهای بررسی شده تاثیرگذار است! مثلا زمانی که از عملکرد یک کشور در زمینه جذب توریست به عنوان بهترین یاد می‌شود چقدر پس از آن می‌تواند موجب جذب بیشتر توریست‌ به آن کشور شود. با توجه به چنین موضوعاتی که ارائه آمارهای مثبت و منفی جهانی احتمال کسب منفعت یا متضرر شدن برخی کشورها را به دنبال خواهد داشت. محتمل دانستن نفوذ کشورهای پر قدرت در ارائه این آمارها نیز جای تامل دارد. چنانچه اخیرا سازمان ملل متحد در آخرین آمارها رتبه کشورها را در شاخص توسعه انسانی اعلام کرده است. در این گزارش رتبه عربستان سعودی نسبت به دیگر کشورهای جهان و به خصوص خاورمیانه شک و تردیدهایی را به همراه داشته است. با توجه به شرایط حاکم بر عربستان سعودی، اعلام رتبه 39 این کشور از سوی دفتر برنامه توسعه سازمان ملل متحد در میان 189 کشور جهان آن هم درست زمانی که شاهد موارد متعدد نقض آشکار حقوق بشر در این کشور هستیم، اندکی صحت این گونه گزارش‌ها را با تردید همراه می‌کند. > بهبود یک پله‌ای ایرانهمچنین در این آمار، دفتر برنامه توسعه سازمان ملل متحد از بهبود یک پله‌ای ایران خبر داده و در گزارشی از شاخص توسعه انسانی سال ۲۰۱۸، اعلام کرده است که ایران در میان ۱۸۹ کشور بررسی شده و از نظر شاخص توسعه انسانی با یک رتبه بهبود نسبت به سال قبل، در جایگاه شصتم قرار گرفته است. ایران در این رده‌بندی پس از کشورهای کویت، مالزی، باربادوس و قزاقستان به طور مشترک با پالائو در رده شصتم و بالاتر از کشورهای سیشل، کاستاریکا و ترکیه قرار دارد. گزارش توسعه انسانی ۲۰۱۸ که بر پایه آمار و اطلاعات مربوط به سال ۲۰۱۷ تهیه شده است نشان می‌‌‌‌دهد کیفیت توسعه انسانی در ایران طی این سال نسبت به سال قبل بهبود داشته است. نمره ایران از نظر شاخص توسعه انسانی در این سال ۰.۷۹۸ برآورد شده که نسبت به نمره ۰.۷۹۶ که برای سال ۲۰۱۶ ثبت شده بود رشدی ۰.۰۰۲ واحدی داشته است. شاخص توسعه انسانی ارقامی از صفر تا یک را در برمی‌‌‌‌گیرد که هر چه این رقم برای یک کشور بیشتر باشد بر توسعه یافتگی بیشتر آن کشور در حوزه انسانی دلالت دارد. به همین دلیل ایران در رتبه‌بندی جهانی از نظر توسعه انسانی یک پله صعود داشته است. در حالی که ایران در سال ۲۰۱۶ در جایگاه ۶۱ جهان از نظر توسعه انسانی قرار گرفته بود در سال ۲۰۱۷ به رتبه ۶۰ صعود کرده است. در این گزارش، متوسط امید به زندگی در ایران نیز ۷۶.۲ سال عنوان شده است. متوسط امید به زندگی زنان ایرانی ۷۷.۳ سال و متوسط امید به زندگی مردان ایرانی ۷۵.۱ سال، ارزیابی شده است. یکی دیگر از شاخص‌هایی که در گزارش دفتر برنامه توسعه سازمان ملل متحد بررسی می‌شود، میزان درآمد سرانه ملی است. بر اساس گزارش توسعه انسانی سال ۲۰۱۸، ایران از نظر میزان درآمد سرانه ملی در میان ۱۸۹ کشور جهان در جایگاه ۵۳ قرار دارد. در این گزارش درآمد سرانه ملی ایران بر اساس شاخص قدرت خرید در سال ۲۰۱۷ میلادی، ۱۹ هزار و ۱۳۰ دلار اعلام شده است. در رده‌بندی کشورها بر اساس شاخص توسعه انسانی متوسط امید به زندگی بر حسب سال، سال‌های مورد انتظار تحصیل بر حسب سال، حداقل زمان تحصیل بر حسب سال و متوسط درآمد سرانه ناخالص ملی مورد بررسی قرار می‌گیرد. > آمارها واقعی استحال با توجه به اوضاع اقتصادی یک ساله اخیر ایران، باید دید که چطور سازمان ملل متحد چنین آماری را از بهبود توسعه شاخص انسانی اعلام کرده و تا چه میزان شرایط اقتصادی کشورها در ارائه آن دخیل بوده است. البته عده‌ای هم معتقدند که گاهی به جای یک پژوهش علمی در این زمینه، دیدگاه‌های سیاسی باعث بالا و پایین شدن آمارها می‌شود مثلا وقتی با ایران در تنش هستند رتبه‌ای بد از ایران ارائه می‌دهند و زمانی که تنش‌ها فروکش‌ می‌کند رتبه ایران بهبود می‌یابد. از طرفی قطعا هر کدام از این شاخصه‌ها در توسعه یافتگی یک کشور، بحث قدرتمند بودن آن را مطرح می‌کند موضوعی که باعث می‌شود کشورها در گرفتن این شاخص‌ها لابی کرده یا با یکدیگر رقابت کنند مانند موضوع رنکینگ برترین دانشگاه‌های دنیا. در این باره با مهدی پازوکی، کارشناس اقتصادی به گفت‌وگو پرداختیم. او به آفتاب یزد می‌گوید: «وضعیت ایران از نظر امید به زندگی بهتر شده است. زمانی که یک سازمان بین‌المللی از بهبود زندگی ایرانیان می‌گوید باید به آن اعتماد کرد زیرا این گزارش‌ها قابل استناد بوده و‌ منبع آنها بانک مرکزی و مرکز آمار ایران است.» او افزود: «بی سوادی در ایران نزدیک به صفر است و بالای 98 تا 99 درصد مردم باسواد هستند. با توجه به اینکه دولت سالانه هزاران میلیارد تومان هزینه آموزش و پرورش می‌کند این گزارش از بهبودی اوضاع تحصیل واقعی است. در زمینه بهداشت و درمان همگانی هم دولت سالانه ده‌ها هزار میلیارد تومان بودجه تامین می‌کند. مثلا در ایران با 120 دلار عمل قلب باز انجام می‌شود در حالی که در کشورهای دیگر با این مقدار پول کم، عمل جراحی انجام نمی‌شود.» پازوکی اظهار کرد: «این گزارش مربوط به چها ماه اخیر و آشفتگی اوضاع اقتصادی نیست و به سال گذشته مربوط می‌شود. تا قبل از سال 97 روند تورم کاهنده بود و نسبت به اوایل دهه نود در زمینه رشد اقتصادی، تورم و سرمایه‌گذاری (به جز بیکاری) شرایط بهبود یافت.» او لابی‌های سیاسی و رد پای کشورهای صاحب نفوذ در بالا و پایین شدن آمار اینگونه گزارش‌ها را منتفی دانسته و تاکید کرد: «آمارهای رسمی مثلا از سوی صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و سازمان بهداشت جهانی قابل استناد است زیرا در ایران بخش خصوصی اطلاعات و آمار را تهیه نمی‌کند و این آمارها از سوی منابع معتبر و رسمی مانند بانک مرکزی و مرکز آمار ثبت می‌شود.» > کشورهای دیگر در آینه سازمان مللاطلاعات دیگری که در این گزارش آمده است به ما می‌گویند که گزارش‌ سازمان‌های بین‌المللی ربطی به نفوذ دیگر کشورها نداشته و شاید در شاخص‌های دیگری که توسط این نهادها ارائه شود کشورهای بحث‌برانگیز با تنزل یا بهبود رتبه نسبت به شاخص توسعه انسانی رو به رو شوند. در ادامه نتایج گزارش دفتر برنامه توسعه سازمان ملل متحد، به تفکیک میزان شاخص‌ها اعلام شده است: جمهوری آفریقای مرکزی کمترین و قطر بیشترین درآمد سرانه ملی را در سال۲۰۱۷ داشته‌اند. درآمد سرانه ملی جمهوری آفریقای مرکزی در این سال ۶۶۳دلار و در آمد سرانه ملی قطر ۱۱۶هزار و ۸۱۸دلار برآورد شده است. پس از قطر که بالاترین درآمد سرانه ملی در جهان را در اختیار داشته، کشورهای لیختن اشتاین با ۹۷هزار و ۳۳۶دلار، سنگاپور با ۸۲هزار و ۵۰۳دلار، برونئی با ۷۶هزار و ۴۲۷دلار و کویت با ۷۰هزار و ۵۲۴دلار در رده‌ها‌ی دوم تا پنجم قرار دارند. در بین کشورهایی که رتبه بالاتری از ایران داشته‌اند، درآمد سرانه نروژی‌ها ۶۸هزار و ۱۲دلار، اماراتی‌ها ۶۷هزار و ۸۰۵دلار، آمریکایی‌ها ۵۴هزار و ۹۴۱دلار، عربستانی‌ها‌ ۴۹هزار و ۶۸۰دلار، آلمانی‌ها ۴۶هزار و ۱۳۶دلار، فرانسوی‌ها ۳۹هزار و ۲۵۴دلار، انگلیسی‌ها ۳۹هزار و ۱۱۶دلار، ترک‌ها ۲۴هزار و ۸۰۴دلار و روس‌ها ۲۴هزار و ۲۳۳دلار بوده است. از جمله کشورهایی که در سال۲۰۱۷ میلادی درآمد سرانه ملی کمتری نسبت به ایران در سال۲۰۱۷ داشته‌اند می‌توان به عراق، مکزیک، بلاروس، چین، تایلند، برزیل، اندونزی، مصر، اکوادور، اردن، فیجی و هند اشاره کرد. همچنین نروژ به عنوان توسعه یافته‌ترین کشور جهان معرفی شده و پس از این کشور، سوئیس، استرالیا، ایرلند و آلمان در رده‌های دوم تا پنجم قرار دارند. در انتهای فهرست رتبه‌بندی کشورهای جهان بر اساس شاخص توسعه انسانی، کشورهای نیجر، آفریقای مرکزی، سودان جنوبی، چاد و بروندی قرار گرفته‌اند که همگی کشورهایی آفریقایی هستند. کانادا و آمریکا نیز به ترتیب در رده‌های دوازدهم و سیزدهم جای گرفته‌اند.∎​