به گزارش جام‌جم، با وجود توسعه زیرساخت‌های مربوط به پرداخت‌های الکترونیک هنوز هم پول خرد در بازار و در زمان پرداخت کرایه تاکسی‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد. هر روز غر و لند رانندگان تاکسی و شکایت از نبود پول خرد در بازار بیشتر می‌شود، اما در آن سوی بازار پول‌های خردی که برای تامین نیازهای مردم در بانک مرکزی ضرب می‌شود، به راحتی راهی کوره‌های ضایعات فلزی می‌شود تا به عنوان آهن قراضه، ذوب شده و به کارگاه‌های فرآوری تحویل داده شود.
خرید سرمایه ملی در محل
با جست‌وجویی ساده در فضای مجازی و سایت‌هایی مانند شیپور و دیوار می‌توانید نام چند واحد خرید آهن قراضه را پیدا کنید. واحدهایی که این روزها بیشترشان از خرید سرمایه ملی کشور و آب کردن آن ابایی ندارند.
در تماس با این واحدها و مطرح کردن درخواست فروش پول خرد به جای آهن قراضه با هیچ واکنش منفی از سوی خریدار مواجه نمی‌شوید. گویی فروش پول خرد به این واحدها این روزها امری رایج است.
خبرنگار جام‌جم در نقش فروشنده سکه با چند خریدار ضایعات تماس گرفت و هیچ‌کدام از آنها دست رد به این پیشنهاد نزدند. فقط قیمت‌های متفاوت آنها و پیشنهاد ویژه برخی مبنی بر خرید در محل بود که انتخاب خریدار را دشوار می‌کرد.
خریداران آهن قراضه برای خود قواعدی دارند. می‌گویند پول خرد را به صورت کیلویی خریداری می‌کنند و باید گونی سکه‌های خود را به محل دفتر آنها حمل کنید. برخی هم حاضرند زحمت حضور در محل فروش سکه را متحمل شوند. یکی از آنها به ما می‌گوید نرخ خرید آهن قراضه ساعت 12 هر شنبه اعلام می‌شود و تا یک هفته معتبر است. در هفته‌ای که گذشت هر کیلو آهن قراضه به قیمت
44تا 45 هزار تومان در این بازار خرید و فروش می‌شد .
برخی خریداران ضایعات هم پیشنهاد خرید هر کیلو سکه به قیمت 30 هزار تومان را مطرح می‌کنند.
البته خریدارانی هم هستند که قواعدشان کمی سختگیرانه‌تر است. آنها می‌گویند سکه‌ها را باید ببینند تا بتوانند قیمت دهند. احمد یکی از این خریداران است که می‌گوید بعضی از سکه‌ها برنجی، بعضی آلومینیوم و برخی هم آهنی هستند که هر کدام قیمت‌هایشان متفاوت است. او می‌گوید: هر کیلو سکه آلومینیومی را بین 17 تا 18 هزار تومان خریداری می‌کند. سکه آهنی را هم کیلویی دو تا سه تومان می‌خرد.
آلیاژی گران‌تر از ارزش سکه
بر اساس اطلاعات سایت بانک مرکزی سکه 500 تومانی با نقش پنجاهمین سال فعالیت بازار سرمایه 10 گرم وزن دارد و از مس، روی و نیکل تشکیل شده است. سکه 500 تومانی با تصویر بارگاه حضرت معصومه(س) 1/10 گرم وزن دارد و از جنس مس، نیکل و روی است. سکه‌ای با یادبود هفته وحدت 12گرم وزن دارد از آلیاژ مس، نیکل و آلومنیوم تشکیل شده است. سکه 500 تومانی با عبارت پنجاهمین سالگرد تاسیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی 3/29 گرم وزن دارد و از آلیاژ مس، نیکل و کروم تشکیل شده است.
سکه‌های 200 تومانی هم از آلیاژ با ارزشی تشکیل شده است. سکه 200تومانی با تصویر بارگاه امام رضا(ع) 8/6 گرم وزن دارد و از مس، نیکل و روی تشکیل شده است. سکه 200تومانی با نقش سند چشم‌انداز 8/6گرم وزن داشته و از آلیاژ مس، نیکل و روی تشکیل شده است. هر سکه صد تومانی از 5/4 تا 5گرم وزن دارد و از آلیاژ مس، نیکل و آلومینیوم تشکیل شده است. به‌طور متوسط هر 83سکه 500 تومانی یک کیلوگرم وزن دارد و این وزن برای سکه 200تومانی 142سکه می‌شود. با توجه به قیمت‌های جهانی میانگین قیمت یک کیلوگرم آلیاژ ترکیبی مس نیکل و روی یا آلومینیوم حدود پنج دلار محاسبه می‌شود که با دلار 13هزار تومانی هزینه آلیاژ، قیمت آلیاژ یک کیلوگرم سکه حدود 65 هزار تومان خواهد بود. این در حالی است که خریداران پول رایج ملی هر کیلو سکه را به قیمت 30 تا 45هزار تومان خریداری می‌کنند. یعنی خرید هر کیلو سکه برای خریدار بین 20 تا 35هزار تومان سود به همراه دارد و اگر هر کیلو سکه 200تومانی 30هزار تومان فروخته شود، فروشنده، هر سکه 200 تومانی را بیش از حدود204 تومان فروخته است. این معامله پر سود برای خریدار و فروشنده، انگیزه افراد را برای سوداگری در بازار پول ملی تقویت می‌کند، اما دود این منفعت‌طلبی فردی به چشم اقتصاد ملی و بانک مرکزی می‌رود که متحمل هزینه‌های هنگفتی برای ضرب مجدد و تولید سکه برای بازار می‌شود.
تغییر قیمت بین‌المللی فلزات، عامل ایجاد انگیزه
تبدیل پول ملی به آهن قراضه اقدامی است که به منافع ملی آسیب وارد می‌کند. احمد حاتمی یزد، کارشناس اقتصادی در این رابطه به «جام‌جم» می‌گوید: ضرب سکه برای بانک مرکزی به اندازه قیمت فلز مصرفی در سکه و هزینه ضرب کردن آن هزینه در بر دارد.
آن طور که او می‌گوید هزینه ضرب خیلی بالا نیست ولی هزینه فلز استفاده شده در سکه قابل توجه است.
به گفته این کارشناس اقتصادی در حال حاضر فلزات در بورس لندن گران شده است. دلار افزایش قیمت داشته، بنابراین احتمال این‌که ارزش فلز سکه‌های رایج در اقتصاد بیشتر از ارزش اسمی این پول باشد، زیاد است.
او می‌گوید: سرب، نیکل و روی که به عنوان ماده اولیه در ساختار پول‌ها به کار رفته است قیمت دلاری و بین‌الملل دارد به همین دلیل با تغییر بهای این فلزات در بازارهای جهانی، ارزش هر تن فلز به کار رفته در ساختار ریال هم بالا می‌رود. بنابراین اگر سکه‌ای داشته باشیم که وزنش پنج گرم باشد و فلز آن قبل از افزایش قیمت‌ها 500 تومان ارزش داشته، با تغییر قیمت‌های جهانی، بهای فلز آن به هزار تومان می‌رسد که ممکن است این رقم از ارزش اسمی پول رایج بیشتر باشد.
لیلا مرگن
جامعه
نظر شما