برخی والدین معتقدند بسیاری از مدارس غیردولتی به صورت امپراطوری و خودمختار اداره می شوند، قوانین خاص خود را دارند و توجهی به بخشنامه های وزارت آموزش و پرورش نمی کنند بلکه به هر شکل مقررات را دور می زنند.

شاید این عقیده والدین خیلی بیراه هم نباشد زیرا چند وقت پیش در هنگامه ثبت نام مدارس خبرنگار ایرنا برای پیگیری مشکل یک دانش آموز که برای طرح مساله به خبرگزاری مراجعه کرده بود با یکی از مدیران آموزش و پرورش تماس گرفت و آن مدیر وقتی متوجه شد مورد به مدارس غیردولتی مربوط می شود وعده حل مشکل را نداد و گفت: «آنها (غیردولتی ها) که خودشان خودمختارند».

شاه بیت این مطلب را شاید عباس فرجی کارشناس مسائل آموزشی در مصاحبه با ایرنا به زبان آورد و گفت: در آموزش و پرورش پیش از آنکه به فکر مدارس دولتی باشند با دادن امتیاز به مدارس غیردولتی و حتی گاهی با کمک سازمان یافته درصدد هستند دانش آموزان این مدارس را تامین کنند و بخشی از بار خود را روی دوش این مدارس بگذارند، بدون آنکه به سایر جوانب آن توجه کنند.

چرا آموزش غیردولتی

مروری بر مشکلات حوزه آموزشی کشور در چند دهه اخیر نشان می دهد به علت افزایش جمعیت در برهه هایی از زمان، تقاضا برای مدرسه، کلاس درس و معلم به شدت افزایش یافت و مسئولان به جای آنکه هم و غم خود را برای خدمات رسانی مطلوب در بخش آموزش دولتی بگذارند و مشکلاتش را برطرف کنند، مدام نشستند و گفتند بخش دولتی همین است و تنها راه، خصوصی سازی است.

نکته قابل تامل تر اینکه بیشتر کسانی که همین حرف ها را می زدند ، در بخش دولتی مسئولیت داشتند یا معلمانی بودندکه سرکلاس های مدارس دولتی می رفتند و زمینه ساز تشکیل مدارس غیردولتی شدند.

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر برقراری عدالت اجتماعی از هر نوعی تاکید دارد و حق آموزش رایگان و همگانی را برای شهروندان به رسمیت می شناسد.

براساس اصل سی ام این قانون دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خودکفایی کشور به‌ طور رایگان گسترش دهد.

همچنین بر اساس اعلامیه جهانی حقوق بشر هرکس حق دارد از آموزش و پرورش بهره مند شود، آموزش و پرورش لااقل تا حدودی که مربوط به تعلیمات ابتدایی و اساسی است باید رایگان باشد. آموزش ابتدایی اجباری است. آموزش حرفه ای باید عمومیت پیداکند و آموزش عالی با شرایط تساوی کامل به روی همه باز باشد تا بنابه استعداد خود بتوانند از آن بهره مند شوند و همچنین تاکید شده که پدر و مادر در انتخاب نوع آموزش و پرورش فرزندان خود نسبت به دیگران اولویت دارند .

با گذر زمان و تغییر دیدگاه ها نسبت به روش های دسترسی به کسب دانش، رایگان بودن آموزش به فراموشی سپرده شد و سرانجام قانون تاسیس مدارس غیرانتفاعی در ۲۱ ماده و ۱۵ تبصره در صحن علنی مجلس شورای اسلامی و پنجم خردادماه سال ۱۳۶۷ به تصویب رسید.

از این زمان سالانه شاهد رشد روزافزون تعداد مدارس غیردولتی هستیم و نکته قابل تامل تر اینکه طی چند دهه اخیر هرچقدر مدارس غیردولتی بار جمعیت دانش آموزی را از مدارس دولتی برداشته اند اما کیفیت ارایه خدمات در مدارس دولتی بهبود پیدا نکرده است و کسی هم یقه هیچ کس دیگر را نمی گیرد که چرا باوجود گرفتن حقوق از دولت و داشتن مسئولیت نباید این مشکل روزی حل شود.

شهریه مدارس غیردولتی در برخی مدارس بالای شهر تا ۲۰ میلیون تومان و بیشتر هم

می رسد که توجیه این میزان شهریه البته امکانات و

برنامه های ویژه و فوق برنامه اعلام می شود.

بیشتر مدارس غیردولتی ضمن برگزاری آزمون ورودی، سنجش سطح علمی و توانایی دانش آموز و مصاحبه، دانش آموزان را خارج از محدوده هم ثبت نام می کنند و مشاهده شده که دانش آموزی دارای شرایط در محدوده را نیز ثبت نام نمی کنند و خیلی راحت می گویند جا نداریم.

در بعضی از مواردهم تاسیس مدارس غیردولتی با کیفیت آموزشی نامناسب امری تجاری شده است و موسسان با تبلیغات قابل توجه سعی در جذب دانش آموزان دارند.

پای صحبت والدین

یکی از والدین درباره روند ثبت نام فرزند خود در پایه هشتم یک مدرسه غیردولتی پسرانه در منطقه ۲ تهران با بیان اینکه شهریه این مدرسه پارسال هفت میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود و امسال باید هشت میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بپردازیم، افزود: هزینه شهریه سرویس این مدرسه نیز (در محدوده) یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان جداگانه دریافت می شود.

وی درباره وضعیت مدرسه غیردولتی دیگر در منطقه پنج تهران که فرزندش خواهان ثبت نام در آن مدرسه بود، گفت: این مدرسه برای ثبت نام آزمون ورودی داشت که دشوار بود و فرزندم قبول نشد؛ همچنین تحصیلات عالیه والدین نیز برای ثبت نام دانش آموزان در این مدرسه اهمیت خاصی داشت، هرچند دانش آموزان متمول امکان و امتیاز بیشتری برای ثبت نام در آن را داشتند.

این ولی دانش آموز شهریه این مدرسه غیردولتی را ۱۸ میلیون تومان اعلام و بیان کرد: فضای این مدرسه غیردولتی به زعم خودشان مانند دانشگاه است که کلاس های فوق برنامه و امکانات بسیاری از جمله سالن ورزشی مجزا و … دارد؛ مدرسه در تابستان اجباری است و دانش آموزان باید دو هفته در مردادماه و دو هفته در شهریور در مدرسه حضور داشته باشند؛ از لحاظ انضباطی نیز شرایط تحصیل در این مدرسه سخت است و

دانش آموزان حق دویدن در حیاط مدرسه را ندارند.این ولی دانش آموز شرایط، کیفیت آموزشی، وضعیت تربیتی و اخلاقی مدرسه را از دلایل

ثبت نام فرزند خود در مدرسه غیردولتی خواند و گفت: برای من آینده فرزندم مهم است و به دلیل ازدحام دانش آموز تنبیه بدنی نیز در مدرسه دولتی بسیار دیده می شود.

یکی دیگر از والدین درباره ثبت نام فرزند دختر خود در پایه هفتم گفت: فرزندم برای

ثبت نام در این پایه علاوه بر آزمون تیزهوشان در آزمون ورودی سه مدرسه در مناطق سه، چهار و ۶ شرکت کرد که شهریه این مدارس از هشت تا ۱۷ میلیون تومان است و حتی مدرسه ای در منطقه سه برای پایه نهم ۲۰ میلیون تومان دریافت می کند.

وی تصریح کرد: براساس آنچه مشاهده

کرده ام روند ثبت نام در بعضی از مدارس به صورت

توصیه ای و سفارشی است.

این شهروند با بیان اینکه بسیاری از مدارس غیردولتی به شکل امپراطوری و با قوانین خاص خود اداره می شوند افزود: این مدارس توجهی به بخشنامه های وزارت آموزش و پرورش ندارند،از لحاظ آموزشی ویژگی منحصر به فرد یا کلاس های فوق برنامه خاصی ندارند و حتی هوشمند نیستند اما شهریه ای بیشتر از شهریه مصوب می گیرند و دریافت چنین مبالغی برای آنها تجارت محسوب می شود.

این ولی دانش آموز اظهارداشت: بعضی از مدارس غیردولتی به جز سرفصل ها و دروس مصوب آموزش و پرورش، طرح ها و دروس مربوط به خود را تدریس می کنند و آزمون پایانی از این دروس گرفته می شود؛ همچنین این مدارس به دانش آموزان توصیه می کنند که کتاب های کمک درسی که توسط آنها تالیف شده را تهیه کنند و به نوعی این بخش هم برای آنها منبع درآمد است.

یکی دیگر از اولیا برای ثبت نام فرزند خود در پایه ششم مدرسه ای غیردولتی دخترانه در منطقه یک تهران با اشاره به برنامه درسی این مدرسه گفت: برخلاف قانون آموزش و پرورش و ممنوعیت تدریس زبان انگلیسی در ساعت های درسی و مصوب دوره ابتدایی، در این مدرسه غیردولتی زبان انگلیسی جزو برنامه درسی محسوب است و در هفته ۲ تا سه ساعت تدریس می شود.

این ولی دانش آموز افزود: در بسیاری از مدارس غیردولتی در سطح شمیرانات از دوره پیش دبستان دو زبان خارجی شامل انگلیسی- فرانسه، انگلیسی- اسپانیایی یا انگلیسی- ایتالیایی تدریس می شود و هیچ فردی هم به این موضوع اعتراضی ندارد؛ انگار قوانین این مدارس با مدارس دولتی متفاوت یا اینکه آنها هرکدام متعلق به کشوری جداگانه هستند.

وی گفت: البته همین کارها خودش باعث جذب برخی دانش آموزان بویژه بچه پولدارها به این مدارس می شود.

این ولی دانش آموز متقاضی ثبت نام در پایه ششم افزود: مدرسه غیردولتی علاوه بر شهریه ثابت، یک لیست از خدمات و امکانات ویژه ارائه می کند که اولیا ملزم هستند آن را بپذیرند، در نهایت مبلغ کلی شهریه حدود ۱۳ میلیون تومان و در بعضی از مدارس ۱۵ میلیون تومان یا بیشتر می شود که مردم ناچارند برای آینده فرزندشان بپردازند.

وی با اشاره به اینکه شهریه پرداختی در این مدرسه غیردولتی جدا از هزینه لباس فرم، کتاب درسی، لوازم التحریر، سرویس ایاب و ذهاب و کتاب زبان انگلیسی است، افزود: درباره خدمات سرویس ایاب و ذهاب در تمام مناطق مشکلاتی وجود دارد و نظارتی بر آن نیست.

این ولی دانش آموز با بیان اینکه نهاد نظارتی بر روند شهریه مدارس غیردولتی وجود ندارد گفت: یکی از وظایف اصلی آموزش و پرورش نظارت خودجوش است اما متاسفانه مسئولان مربوطه فقط می گویند هر فردی شکایتی در این حوزه دارد اعلام کند و ما پیگیری می کنیم.

این شهروند اضافه کرد: اما در بسیاری از مدارس والدین با توجه به شرایط موجود و ترس از اخراج فرزندشان از مدرسه شکایت نمی کنند و وقتی شکایتی نمی شود گویا همه چیز خوب است.رئیس اداره مشارکت های مردمی و مدارس و مراکز غیردولتی آموزش و پرورش شهر تهران درباره وضعیت شهریه مدارس غیردولتی اظهارداشت: کمترین و بالاترین شهریه برای مدارس غیردولتی در دوره پیش دبستانی مستقل حداکثر ۵میلیون و ۱۷۰ هزار تومان و حداقل ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است.

مسعود نیک فطرت گفت: شهریه در دوره ابتدایی حداکثر ۷ میلیون و ۳۰۸ هزار تومان و حداقل ۲ میلیون و ۶۵۲هزار تومان تعیین شده است.وی افزود: شهریه مصوب مدارس غیردولتی متوسطه دوره اول حداکثر ۸ میلیون و ۸۶۰ و حداقل ۳ میلیون و ۶۲۸هزار تومان و برای متوسطه دوره دوم نظری حداکثر ۱۰ میلیون و ۹۶۷هزار و حداقل ۴میلیون و ۶۲۳ هزار تومان است .

به گفته نیک فطرت، شهریه مصوب مدارس متوسطه دوره دوم فنی حداکثر ۹ میلیون و ۷۰۲ هزار تومان و حداقل آن ۵ میلیون و ۴۵۹هزار تومان و برای متوسطه دوره دوم کاردانش حداکثر

۹ میلیون و ۳۲۴هزار تومان است و حداقل

۵ میلیون و ۶۱ هزار تومان است.

براساس گفته های والدین مبالغ دریافتی از سوی مدارس غیردولتی بیشتر از مبالغ اعلام شده است که رئیس اداره مشارکت های مردمی و مدارس و مراکز غیردولتی آموزش و پرورش شهر تهران در این باره می گوید: مبلغی که در سایت آموزش و پرورش و به صورت پیامک به اولیا ارسال می شود شهریه مصوب است که شامل برنامه درسی مصوب و فوق برنامه درسی است که از اولیا دریافت می شود.نیک فطرت مدعی است: سایر مبالغ از جمله کلاس های فوق برنامه غیر از برنامه درسی، کلاس های ویژه در تابستان، اردوی نوروزی، مراسم جشن تکلیف، سرویس ایاب و ذهاب، هزینه تغذیه «اختیاری» است و مدارس مجاز هستند که شهریه مصوب را دریافت کنند.این در حالی است که والدینی که برای ثبت نام به مدارس غیردولتی مراجعه کرده اند این واژه اختیاری خیلی برایشان قابل معنا و مفهوم نیست زیرا می گویند ما اگر این مبالغ را نپردازیم فرزندمان را ثبت نام نمی کنند.

انحلال ۴ مدرسه

رئیس اداره مشارکت های مردمی و مدارس و مراکز غیردولتی آموزش و پرورش شهر تهران با اشاره به حدود ۵هزار و ۷۰۰ بازدید از مدارس غیردولتی شهر تهران از مهرماه سال گذشته تاکنون افزود: از این تعداد ۲ هزار و ۷۰۰ بازدید در خصوص ثبت نام و کنترل شهریه در سطح سازمان مدارس غیردولتی، اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران و مناطق انجام شده است.

وی گفت: با توجه به گزارش های ناظران و ارسال آنها به شورای نظارت اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران، براساس ماده ۳۵ قانون مدارس غیردولتی برای ۱۹۱ مدرسه و چهار مرکز آموزشی اخطار و توبیخ صادر شد و همچنین چهار مدرسه و مرکز آموزشی غیردولتی به دلیل تخلف در

ثبت نام منحل و چهار مدیر مدرسه و مرکز آموزشی نیز عزل شدند.

نیک فطرت، بیشترین رای صادر شده برای این مدارس و مراکز غیردولتی را به کارگیری نیروی بدون گزینش و غیرهمجنس،اضافه دریافت شهریه، ثبت نام کردن دانش آموزان خارج از سن قانونی

(۶ سال تمام)، بی توجهی به قوانین و مقررات سازمان نوسازی و تخلفات اداری آموزشی عنوان و بیان کرد: این گزارش ها به شورای نظارت شهر تهران ارجاع و به پرونده آنها رسیدگی شد.

وی اظهارداشت: علاوه بر نظارت میدانی، در ۶ منطقه اول شهر تهران مناطق پرتراکم مدارس غیردولتی، برای پاسخگویی بهتر به اولیا ناظر مقیم مستقر شدند و این ناظران به صورت مستمر در منطقه وضعیت مدارس را به اداره کل و به سازمان مدارس غیردولتی گزارش می دهند.

نیک فطرت اعلام کرد: اولیا و دانش آموزان شکایات خود از مدارس غیردولتی را می توانند از طریق سایت هایhttp:ررmosharekatha.irر وhttp:ررshekayat.medu.irر، مراجعه به ناظران مقیم مستقر در ۶ منطقه اول آموزش و پرورش و نیز اداره ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات مناطق آموزش و پرورش اطلاع دهند.

به گزارش ایرنا آنچه همگان غیر از مسئولان مدارس و آموزش و پرورش باور دارند نگاه

کاسب کارانه ای است که در اولویت حوزه آموزشی قرار دارد و سایر شرایط نیز تابع همین نوع نگاه شکل گرفته است.

حال این پرسش ها مطرح می شود که با توجه به شرایط اقتصادی جامعه مشارکت باید چگونه و با چه قیمتی صورت گیرد؟ طی سال های گذشته مجوزهای متعددی برای تاسیس مدارس غیردولتی صادر شده و با وجود اینکه مردم گلایه می کنند که بیشتر مسئولان عالی رتبه و میانی آموزش و پرورش دارای مدارس غیردولتی هستند، چطور می توان بدون هیچ ملاحظه ای بر روند فعالیت این مدارس نظارت کرد؟

رئیس اداره مشارکت های مردمی و مدارس و مراکز غیردولتی آموزش و پرورش شهر تهران درباره رویکرد آموزش و پرورش در توسعه مدارس غیردولتی به ایرنا گفت: باید سیاست هایمان براساس مشارکت بخش خصوصی باشد که ضمن سبک تر شدن بار دولت و ایجاد اشتغال، کیفیت و کمیت آموزش توسعه یابد و خدمات بهتری به مردم ارائه شود.وی تاکید دارد: در حوزه مدارس غیردولتی افرادی هستند که واقعا به آموزش و پرورش و مردم خدمت می کنند اما متاسفانه دیدگاه جامعه نسبت به این مدارس مناسب نیست.به گفته وی، همه بخش ها ممکن است که تعدادی متخلف داشته باشند اما باید دیدگاه منصفانه ای داشت.با این وجود، عباس فرجی کارشناس آموزش و پرورش درباره توسعه مدارس غیردولتی و دلایل استقبال از آنها معتقد است که مدارس غیردولتی یکی از

بخش های مهم آموزش و پرورش است و برای ارتقای آن در دوره های مختلف تاکید بسیاری شده اما در این دوره توجه ویژه تری در دستور کار حوزه ستادی قرار گرفته و این موضوع اگر ضابطه مند نشود قطعا آسیب های جدی به آموزش و پرورش خواهد

زد. وی کمرنگ کردن عدالت آموزشی، پایین آمدن سطح علمی دانش آموزان، عدم کنترل و نظارت در حوزه آموزشی را از جمله آسیب های ضابطه مندنشدن توسعه مدارس غیردولتی عنوان و تاکید کرد: نظارت جامع بر عملکرد این مدارس باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرد .

فرجی گفت: در این مدت آموزش و پرورش پیش از آنکه به فکر مدارس دولتی باشد با دادن امتیاز به مدارس غیردولتی و حتی گاهی با کمک سازمان یافته به این مدارس درصدد است

دانش آموزان این مدارس را تامین کند تا بخشی از بار خود را روی دوش این مدارس بگذارد، بدون آنکه به سایر جوانب آن توجه کند .

وی افزود: این امتیازات اغلب کمک شایانی به این مدارس می کند و انتظار می رود در سایه چنین کمکی به همان میزان مسئولیت و نظارت بر این مدارس افزایش یابد اما متاسفانه اینگونه نبوده است.این کارشناس آموزش و پرورش اظهار داشت: به عنوان مثال در موضوع هدایت تحصیلی

دانش آموزان پایه نهم قوانین به گونه ای است که دانش آموزان چنانچه در یک رشته بر اساس اولویت نتوانسته باشند در منطقه خود ثبت نام کنند بدون در نظرگرفتن اولویت بندی در مدارس غیردولتی

می توانند ثبت نام کنند.

فرجی گفت: آموزش و پرورش با عملکرد خود راه را برای اولیا می بندد به گونه ای که گزینه غیردولتی برای اولیا و دانش آموزان پر رنگ تر شود.این کارشناس مثال زد: ما شاهدیم در برخی مناطق سهم مدارس غیردولتی بسیار بیشتر از مدارس دولتی است و اولیا چاره ای ندارند که در مدارس غیردولتی ثبت نام کنند چراکه چنانچه دانش آموزی بخواهد در یک مدرسه دولتی ثبت نام کند باید مسافت طولانی بپیماید تا به آن برسد.

فرجی ضعف نظارت دقیق را از مشکلات مدارس غیردولتی عنوان کرد و افزود: ما تاکنون نظام جامع مالی مشخصی که بتواند همه تخلفات مدیران مدارس دولتی را بگیرد نداریم هر سال خبرهای مختلفی در خصوص دریافت شهریه و… از مدارس دولتی می شنویم، مدیران اعتراض دارند که سرانه مدارس دیر واریز می شود و برخی مدارس از پرداخت قبوض آب و برق خود هم عاجز هستند لذا اقدام به جمع آوری پول با عناوین مختلف

می کنند.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه هر سال مسئولان اعلام می کنند با مدیران متخلف برخورد می شود، این موضوع نشان می دهد همه راه های تخلف بسته نیست و مدیران مدارس دولتی و شبه دولتی که به نوعی با پول سروکار دارند، با راه های فرار بسیاری مواجه هستند.به گفته نیک فطرت ، از سویی دیگر در مدارس غیردولتی که از نظر قانونی حق دریافت پول با عنوان شهریه وجود دارد،

می تواند آشفتگی این موضوع را دو چندان کنند، این آشفتگی زمانی بیشتر می شود که بدانیم بخش قابل ملاحظه ای از نیروهای ستادی وزارت آموزش و پرورش دارای مدرسه غیردولتی هستند که این وضعیت نگرانی ها زیادی به وجود می آورد.

این کارشناس آموزش و پرورش با اشاره به توجه به رعایت استانداردهای لازم در مدارس غیردولتی افزود: برخی از این مدارس به

اندازه ای از استانداردهای حداقلی فاصله دارند که

نمی شود به هیچ شکلی توجیه کرد جز اینکه موسس این مدرسه منتسب به یک بخشی باشد، یک منزل مسکونی با کمترین امکانات و فضای آموزشی به یک مدرسه غیردولتی تبدیل می شود و فردی هم نمی گوید که کدام یک از استانداردهای ساختمانی برای نگهداری این همه دانش آموز در این مدرسه رعایت شده؟ چرا که مثلا موسس مدیرکل فلان نهاد

است .