به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا، عرفه روز تحول درونی و انقلاب معنوی با مزایا و ویژگی‌های ارزشمند برای هر مسلمان بیدار و آگاه است تا خود را برای رهایی به سوی کمال و سعادت آماده کند. از روایت ها و دعاهای اهل‌بیت(ع) آنچه در این روز به دست می‌آید نشانگر آن است که پروردگار هستی این هنگامه را برای مناجات خود انتخاب کرده و نعمت‌های مادی و معنوی خود را در عرفه بر بندگانش ارزانی داشته است. همانگونه که امام صادق(ع) در روایتی می فرماید: «هرفردی در این روز قبل از رفتن به مراسم دعای عرفه در زیر آسمان دو رکعت نماز بخواند و در پیشگاه خداوند متعال به تمامی گناهان و خطاهای خود اعتراف کند و از درگاه پروردگارش مغفرت طلب کند، خدای متعال آنچه را که برای اهل عرفات مقدر کرده به او نیز عطا می‌کند و تمام گناهان وی را می‌آمرزد.»

** از عرفه تا عرفات
نخستین حرکت حاجیان در سرزمین وحی پس از احرام با توقف در صحرای عرفات در روز عرفه آغاز می‌شود. آنان وظیفه دارند که از اذان ظهر روز نهم ماه ذی‌الحجه تا وقت نماز مغرب در آن بیابان وقوف کنند و به دعا، تفکر و نیایش بپردازند. پروردگار در آیه 198 سوره بقره در این باره می‌فرماید: «هرگاه می‌خواهید از بیابان عرفات کوچ کنید خدا را در مشعرالحرام یاد کنید، او را به یاد آرید همان طور که شما را هدایت کرد گرچه شما قبل از آن از گمراهان بودید.»

** نیایش در عرفه
دعای عرفه جزو دعاهای بلند و منتسب به امام حسین(ع) به شمار می رود. این دعا در سال شهادت ایشان و پیش از واقعه کربلا، جاری و تا به امروز نیز مرسوم بوده است و پذیرش خطا، ادب و مراتب معرفت در هنگام دعا، خداشناسی، خودشناسی و مراتب عرفان را به انسان آموزش می دهد که برای درک بهتر از روز عرفه و مقام والای آن، باید اندک تامل در دعای عرفه کرد.

دعا و نیایش به درگاه رب از ویژگی‌های روز عرفه محسوب می شود که پیشوایان معصوم(ع) با استفاده از موقعیت معنوی روز عرفه مردم را به راز و نیاز و تقویت پیوند با سرچشمه کمالات ترغیب و تشویق می‌کنند زیرا پایه شخصیت حقیقی انسان و ارزش او به اندازه ارتباط وی با خداوند متعال تعیین شده و امام حسین(ع) با استفاده از فضای معنوی روز عرفه در صحرای عرفات و در دامنه کوه جبل‌الرحمه مناجات زیبای خود را زمزمه کرده که در فرازی از این دعا آمده است: «پروردگارا، تفکر من در آثار و نشانه‌های تو موجب دوری دیدار می‌گردد پس مرا به خدمتی وادار که با تو پیوندم دهد، چگونه بر وجود تو به چیزی استدلال شود که در وجودش به تو نیاز دارد؟»

** روز رحمت و مغفرت
در دعای 47 صحیفه سجادیه پس از شکر و سپاس به پیشگاه خدای یگانه در مورد بزرگی این روز مقدس، آمده است: «پروردگارا امروز، روز عرفه است، روزی که به آن شرافت، کرامت و عظمت بخشید‌ه‌ای و در آن روز، رحمت خودت را بر اهل عالم منتشر ساخته‌ای و با عفو و گذشت خود در این روز بر بندگان منت نهاده‌ای و عطیه و بخشش خود را در این روز نیکو گردانیده‌ای و به خاطر روز عرفه بر بندگانت تفضیل و لطف فرموده‌ای!» افزایش قدرت تحمل در برابر مشکلات، رهایی از وابستگی‌های مادی و دنیوی، پایین‌آمدن از مرکب غرور و خودخواهی، انس با خدا، اعتماد به نفس، ایجاد تعادل و آرامش، مشخص شدن ارزش انسان و آموزش های اخلاقی و اجتماعی از دستاوردهای ارزشمند دعاها به ویژه مناجات‌های روز عرفه محسوب می شود.

روز عرفه چنان اهمیت دارد که با شب قدر برابری می‌کند. امام صادق(ع) فرمود: «اگر شخصی گناهکار نتواند در شب‌های با برکت ماه رمضان به ویژه شب‌های قدر، خود را معرض نسیم رحمت الهی قرار دهد و آمرزیده شود، او تا سال آینده بخشوده نمی‌شود مگر اینکه عرفه را درک کند و از امتیازات آن روز بهره‌ گیرد.» در روز عرفه شناخت حقیقی خدای ‌متعال است.

** چهار عنصر تعلیمی در دعای عرفه
خداشناسی به عنوان نکته ای قابل تامل در این دعا است که در همین زمینه امام حسین(ع) در فرازی از دعای عرفه می فرماید: «معبودا! آیا برای غیر تو ظهوری هست که برای تو نیست تا آن، تو را آشکار و ظاهر سازد؟ خدایا! تو کی غایب بوده ای که تا نیاز به راهنما و دلیلی باشد که به سوی تو رهنمون شود؟ و کی دور بوده ای تا نشانه ها و آثار بندگان را به تو رساند؟». لازمه خداشناسی رسیدن به ذات الهی و پیداکردن اصل وجودی است که در خلال خواندن دعای عرفه می توان به آن رسید.

تسلیم شدن در برابر تقدیر، حکمت و قضا و قدر به گونه ای ریشه در اصول عمیق اسلامی دارد که به عنوان دومین عنصر تعلیمی در دعای عرفه است. از این رو مومن آگاه در برابر ناملایمات پیش رو باید روحیه تسلیم در امر الهی داشته باشد و با آنکه تلاش و جهد در بهبود وضعیت در قرآن کریم به نوعی سفارش شده است اما در برابر رخداد نهایی و نتیجه به دست آمده باید جانب رضا و تسلیم را گرفت.

چشم دوختن به غیر به عنوان سومین عنصر تعلیمی شناخته می شود و آن تلاش برای دنیا است به قدری که مسلمان را از یاد آخرت غافل کند و راه رسیدن به «مقام فقر مومن» را هموار کند. چیزی که امام حسین (ع) با دعای خویش به مسلمانان یادآوری می کند؛ «خداوندا! مرا به مرحله بی نیازی از درون برسان...» که این فراز می تواند گره گشای برخی گرفتاری ها باشد. امید الهی به عنوان چهارمین عنصر تعلیمی دعای عرفه محسوب می شود که مومن به غیر از امید به خدا دل به امید دیگری نبندد. در فرازی دیگر از دعای عرفه آمده است: «کسی که تو را یافته، همانا محروم شد. فردی که به جای تو به دیگری راضی گردید و زیانکار شد کسی که از تو به دیگری رو آورد، چگونه به غیر تو امید بست و حال آنکه احسانت را بریده نساختی و چگونه از غیر تو خواسته شود، در صورتی که تو شیوه نعمت بخشی ات را تغییر نداده ای؟ ای که به عاشقانش شیرینی همدمی خود را چشانده ای».

عرفه و عرفات روز و مکانی مقدس هستند که از حضرت آدم که در آن مکان توبه کرد و خلیل الرحمان که در جوار خانه تازه ساخته شده کعبه راز و نیاز فرمود، مقدس و منزه است زیرا پیامبر اکرم (ص) بر امت خود از این روز و از این مکان سخن هایی گفته که امید به خدا و پذیرش توبه را پر رنگ تر کرده و امام حسین(ع) در این روز و در آن صحرا، فریاد عدالت خواهی و غربت خود در میان اهل زمین با بهترین کلمات به سوی پروردگار بی همتا فرستاده است.

پژوهش**9117**2002**9131