به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا، امام محمدباقر(ع) پنجمین امام شیعیان، شکافنده و تبیین کننده علوم اسلامی است. امام همامی که از زمینه سازی های پدر خود امام سجاد(ع) در راستای معرفی مکتب تشیع و مبارزه با طاغوت زمان، بهره برداری های بسیار کرد و با تربیت شاگردان برجسته و تبیین فقه راه و روش اهل بیت(ع) تلاش های فراوانی برای حفظ اسلامی حقیقی انجام داد.

ایشان در کودکی در حماسه عاشورای حسینی حضور داشت و بر پایه فرهنگ عاشورا رشد و پرورش یافت. امام محمدباقر(ع) تجسمی از ارزش های والای انسانی و کمالات اخلاقی بود. بی شک آشنایی با سیره علمی، تربیتی، سیاسی و اخلاقی آن امام همام راهنمای خوبی برای مسلمانان در مسیر پر پیچ و خم زندگی به شمار می رود. پنجمین ستاره تابناک آسمان امامت روایت های بسیاری را در زمینه فقه، توحید، سنت نبوی، قرآن، اخلاق و آداب نقل کرد و در 19 سال امامت خویش گام های موثری را در راه تدوین دیدگاه های شیعه و مبارزه با مکتب ها و تفکرهای انحرافی برداشت.

این امام همام سرانجام پس از مجاهدت ها و مبارزه های روشنگرانه در هفتم ذیحجه 114 قمری در شهر مدینه به دستور هشام بن عبدالملک مسموم شد و به شهادت رسید.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز شهادت امام محمدباقر(ع) با حجت الاسلام «مسعود انصاری» مدرس حوزه علمیه قم و پژوهشگر امور دینی به گفت وگو پرداخته است.

** تشکیل حوزه های علمیه و هویت بخشی به آنها
زندگی امام محمدباقر(ع) با فراز و نشیب های مختلفی همراه بود به طوری که ایشان همواره به دلیل شرایط خاص سیاسی در انزوا قرار داشت. این امام بزرگوار می دانست که فرهنگ تشیع در حال پیش روی به طرف انحرافات است و باید در این هنگام به یک انقلاب وسیع فرهنگی دست زد. این عمل ایشان همراه با تشکیل حوزه علمیه و تربیت شاگردان برجسته فقه آل محمد(ص) همراه شد تا خط فکری تشیع را بر همگان آشکار کند.

در همین ارتباط حجت الاسلام انصاری با اشاره به این موضوع که امام محمدباقر(ع)زمینه سازی ها و تلاش های بسیاری برای تعمیق و هویت بخشی به حوزه های علمیه کرد، گفت: روشنگری های جامعه امروز به دلیل نشر اندیشه های پنجمین امام شیعیان(ع) و گسترس معارف دینی به وسیله آن حضرت(ع) است. در همین زمینه حوزه های علمیه در سراسر جهان اسلام رسالت مهمی را برعهده دارند و باید با تربیت شاگردان، نهضت فرهنگی آن امام همام(ع) را ادامه دهند. بر تمامی طلاب و جوانان واجب است تا فعالیت های علمی، احادیث و روایت های ائمه اطهار به ویژه امام محمدباقر(ع) را به عنوان موسس حوزه علمیه سرلوحه زندگی خویش قرار دهند.

** حکومت و سیاست در سیره پنجمین امام شیعیان
امام باقر(ع) با وجود تمام سخت گیری های حاکمان بنی امیه هیچگاه از تبیین معارف اهل بیت(ع) دست برنداشت. زراره یکی از اصحاب امام(ع) حدیثی از ایشان در تشریح مبانی اسلام روایت می کند که اسلام بر پنج چیز استوار است؛ «نماز و زکات حج و روزه و ولایت» زراره می گوید: عرض کردم کدام یک از این مبانی برتر است؟ حضرت(ع) فرمود: «ولایت و رهبری برتر است زیرا کلید و راهگشای مبانی دیگر است و این رهبر؛ راهنمای مبانی دیگر است.»

این مدرس حوزه علمیه با بیان این مطلب که دوران امامت امام محمدباقر(ع) از لحاظ سیاسی با مشکلات فراوانی روبرو بود، اظهار داشت: فساد سیاسی حاکمیت، مدیریت بنی امیه و رشد انحراف در معارف دینی در جامعه اسلامی آن روزگار دیده می شد که همگی متکی بر آداب و سنن جاهلی بودند. تبعیض، بی عدالتی، جهالت، فساد اخلاقی و ... به عنوان نوعی مقابله با اسلام بود اما با تمام این شرایط امام محمدباقر(ع) در اواخر دوران بنی امیه و اوایل حکومت بنی عباس فرصت بزرگی را برای تشکیل جلسات بحث، گفت وگو و مناظرات علمی فراهم آورد و با استفاده از این مهم یک دگرگونی گسترده علمی را در جهان اسلام پایه گذاری کرد. چنانکه دانشمندان مسلمان گام های بلندی در راه شکوفایی درخت دانش و علم بر داشتند و از همان زمان دوران درخشان تمدن اسلامی پدیدار شد.

حجت الاسلام انصاری الگوگرفتن رهبران جامعه اسلامی از شیوه حکومت داری امام محمدباقر(ع) را لازم و ضروری دانست و توضیح داد: جامعیت یکی از مهمترین ویژگی های بارز امام محمدباقر(ع) به شمار می رفت. بنابراین لازم به نظر می رسد، اینک حاکمان و رهبران جامعه اسلامی با الگوگیری از همه فضایل و ویژگی های رفتاری در زمینه زمامداری راه ایشان را ادامه دهند. پاسخگویی به پرسش های مردم، کار و تلاش برای فراهم آوردن حداقل نیازها، حضور سازنده و موثر در جامعه، رعایت حقوق شهروندی، اهتمام به حقوق مالی مردم و ... تنها پاره ای از مسوولیت هایی محسوب می شود که مسوولان و زمامداران در جامعه اسلامی به ویژه ایران باید بدان عمل کنند. نقدپذیری مسوولان و ارشاد آنان در برخی مواقع به وسیله دیگر افراد و شهروندان می تواند آنها را در امر زمامداری کمک کند زیرا امام محمدباقر(ع) نیز هنگامی که کیان کشور و آبروی اسلام را در خطر می دید خلفا را از راهنمایی و ارشادهای خود محروم نمی کرد.

** سیره علمی امام محمدباقر(ع)
دانشمندان و شخصیت‌های علمی برجسته آن زمان به علم و دانش بی‌نظیر آن حضرت(ع) اذعان داشتند و از مقام علمی ایشان استفاده و بهره‌ می بردند.

مدرس حوزه علمیه قم، امام محمدباقر(ع)را اشاعه گر علم و دانش دانست و گفت: این امام بزرگوار را باقرالعلوم یعنی شکافنده علم نامیدند که با تربیت شاگردانی در راه تبلیغ و ترویج دین گام‌های بلند و مؤثری برداشت. اینک با مرور بر کارنامه جامعه اسلامی ایران، شاهد آن هستیم که حوزه علم و فناوری از چنان رشد چشمگیری برخوردار شده است که با وجود نوظهور بودن برخی رشته ها سعی دارد تا دستاوردهای بیشتری را کسب کند. دانشجویان و نخبگان انقلابی در حوزه های علمی و آموزشی با تولید علم و مقاله های برتر، کسب مقام های نخست در فناوری های جدید، نانو و پزشکی توانسته اند کشور را به جایگاه بالایی در سطح منطقه و بین الملل برسانند.

** گسترش اخلاق مداری در جامعه
اخلاق نیکو، بخش عمده ای از دینداری به شمار می رود که در روایت های بسیاری از ائمه اطهار و رسول اکرم(ص) بدان اشاره شده است. جامعه اسلامی زمانی بر راه درست خواهد رفت و در برهه ای شایسته این صفت خواهد بود که بیش از همیشه بر مسیر اخلاق انسانی گام بردارد؛ چون موازین اخلاقی برای هر فردی همچون قوانین برای جامعه است. بنابراین باید با بهره گیری از سیره این امام همام(ع) در همه مراحل زندگی با روشن بینی و بصیرت، اخلاق را سرلوحه قرار داد تا اینگونه راه های دشوار هموار شود.

حجت الاسلام انصاری در پایان لازمه دوری از هرگونه زوال و گمراهی جامعه اسلامی را انعطاف پذیری و رعایت اخلاق دانست و خاطر نشان کرد: جامعه اسلامی باید از انعطاف پذیری کافی برای اِعمال تغییرات برخوردار باشد زیرا اگر این مساله رعایت نشود محکوم به زوال است. اخلاق مداری و پایبندی به اصول آن، جامعه را از بسیاری از آسیب‌های اجتماعی مصون می‌دارد زیرا هر اندازه توجه به این مقوله کمرنگ شود، معضل های اجتماعی گسترش پیشتری می یابد. در جامعه امروزی با رشد و توسعه و دستیابی به پیشرفت های علمی و دور شدن بشر از اخلاقیات روزبه روز گرفتاری های جدیدی گریبان جوامع را می گیرد که خود نشان از اهمیت اخلاق مداری دارد. بنابراین تضمین سلامت و امنیت جامعه درگرو رعایت اخلاق در همه زمینه ها به شمار می رود.

پژوهش**9117**2002**9131