سرویس سینمایی هنرآنلاین: بیستمین جشن بزرگ خانه سینما به دبیری علی نصیریان امسال در آستانه برگزاری است، جشنی که از دو سال گذشته با تغییراتی همراه شده و به شکل آکادمی در حال برگزاری است و امسال نیز به همان شیوه برگزار می‌شود تا طبق گفته رئیس آکادمی از سال آینده طبق آیین نامه جدید برگزار شود.

در حالی که اهالی سینما چشم انتظار برگزاری بیستمین سال برگزاری این جشن هستند، در این مجال نگاهی به دوره‌های قبلی این جشن بزرگ سینمای ایران خواهیم داشت.

لزوم برگزاری جشن خانه سینما، براساس تصمیم هیئت مدیره خانه سینما، همزمان با بر پایی دوازدهمین دوره جشنواره فیلم فجر شکل گرفت. وظیفه هیئت داوران اولین دوره این جشن، گزینش یک فیلم به عنوان بهترین فیلم به مفهوم مطلق و یک هنرمند به عنوان هنرمند شاخص و برتر از میان تولیدات سینمایی سال 1372 بود.

در آخرین روز اردیبهشت سال 1373 دور مقدماتی جشن خانه سینما  در محل "خانه سینما" برگزار شد. در این مراسم که با سخنرانی سخنگوی خانه سینما آغاز شد، پس از قرائت بیانیه هیئت داوران، لوح تقدیر و تندیس خانه سینما، توسط دبیر هیئت داوران ویژه سینما،  به منتخبین اهداء شد. در واقع در اولین دور این جشن از فعالیت‌های آتیلا پسیانی تقدیر شدو تندیس ویژه تجلیل به فاطمه معتمدآریا اهدا شد. در ادامه تندیس ویژه هنرمند برتر به تورج اصلانی رسید. فیلم "مفهوم مطلق" منوچهر محمدی بهترین فیلم شناخته شد و از ولی الله خاکدان تجلیل شد.

درست سال بعد با کمی تاخیر در مرداد ماه این جشن بار دیگر برگزار شد و در آن تندیس افتخار به ناصر تقوایی، بهرام بیضایی، مهندس فیجانی ومحمد زکریا رسید.

ضرورت یک جشن بزرگ

ضرورت برگزاری یک جشنواره حرفه‌ای که کار گزینش بهترین‌ها توسط اهالی سینما در آن انجام شود، از سال 1375 احساس شد و از اواخر همین سال هیئت مدیره خانه سینما تصمیم گرفت با تدوین آئین نامه خاص، جشن خانه سینما را به نوعی جشنواره تبدیل کند تا طی آن هیئت داوران اصناف سینمایی از بین اعضای خود، گزینش بهترین‌ها را در رشته‌های کارگردانی، بازیگری زن و مرد، فیلمبرداری، تهیه فیلم، موسیقی متن، تدوین، صدا، فیلمنامه، جلوه‌های ویژه، چهره پردازی و طراحی صحنه انجام دهند. به این ترتیب مقرر شد، عنوان "جشن سینمای یران" از این تاریخ به بعد به جای مراسم اهداء تندیس خانه سینما جایگزین و به کار گرفته شود.

پس از این دوره سال 75 این جشن برگزار نشد و سال بعد آن جشن خانه سینما شکل جدی‌تری به خود گرفت و اولین دوره جشن خانه سینما با دبیری سیف الله داد در تیرماه سال 76 برگزار شد. در این دوره "سرزمین خورشید" اثر احمدرضا درویش تندیس بهترین فیلم را از آن خود کرد. در این دوره از جشن 14 بخش به شکل مجزا نامزدهای خود را اعلام کردند و در بخش بهترین کارگردانی داریوش مهرجویی برای فیلم "لیلا" تندیس جشن را دریافت کرد. گلچهره سجادیه، سعید پورصمیمی تندیس بهترین بازیگر زن و مرد را دریافت کردند. در بخش بهترین فیلمنامه داریوش مهرجویی برای "لیلا"، فریدون شهبازیان در بخش موسیقی متن، محمد آلادپوش بهترین فیلمبرداری، محمدرضا مویینی بهترین تدوین، جهانگیر میرشکاری و اصغر شاهوردی بهترین صدا، امیرحسین اثباتی بهترین طراحی صحنه و لباس، بیژن محتشم بهترین چهره پردازی، اصغر پورهاجریان بهترین جلوه‌های ویژه تندیس جشن را دریافت کردند. همچنین در این دوره جایزه ویژه هیئت داوران به فیلم "بچه‌های آسمان" ساخته مجید مجیدی رسید و تندیس افتخار خانه به حبیب اللهیاری، عباس کیارستمی و حسن نیک‌نژاد اهدا شد.

دور دوم جشن خانه سینما با شکل و شمایل جدید آن در سال 77 به دبیری احمدرضا درویش برگزار شد. در این دوره فیلم "بودن یا نبودن" کیانوش عیاری تندیس بهترین فیلم را گرفت. علاوه بر جوایز بخش‌های قبلی این بار تندیس بهترین عنوان بندی، بهترین عکس، بهترین آنونس و بهترین پوستر، بهترین فیلم مستند، بهترین فیلم کوتاه داستانی و بهترین فیلم انیمیشن و بهترین بازیگر نقش مکمل زن و مرد نیز به جوایز جشن خانه سینما افزوده شد.

در دور سوم جشن خانه سینما که به دبیری یدالله صمدی برگزار شد، فیلم "دختری با کفش‌های کتانی" رسول صدرعاملی به عنوان بهترین فیلم انتخاب شد و علیرضا داودنژاد برای "مصائب شیرین" تندیس بهترین کارگردانی را دریافت کرد. در این دوره نیکی کریمی و محمدرضا فروتن تندیس‌های بهترین بازیگر را از آن خود کردند. رفته رفته در دور سوم جشن خانه سینما شکل و شمایل جدی‌تری به خود گرفت و بخش‌ها متنوع‌تر از دور قبلی برگزار شدند.

جشن صدسالگی سینما

دور چهارم جشن خانه سینما به دبیری مجید مجیدی در سال 79 همزمان با روز ملی سینما 21 شهریور ماه و به میزبانی پرویز پرستویی برگزار شد. در این دوره که به مراسم صدسالگی سینمای ایران معروف است به مرور تاریخ صد ساله سینمای ایران پرداخته شد.

بهترین فیلم دوره چهارم" عروس آتش" ساخته خسرو سینایی شناخته شد و تندیس ویژه انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران به فیلم "زمانی برای مستی اسب‌ها" ساخته بهمن قبادی رسید. البته در این دوره گلاب آدینه و حمید فرخ نژاد تندیس‌های بهترین بازیگر را از آن خود کردند.

اما دور پنجم توسط مسعود جعفری جوزانی مدیریت شد و "دایره" جعفر پناهی بهترین فیلم شناخته شد و تندیس ویژه انجمن منتقدان و نویسندگان به این فیلم رسید. در ادامه بهرام بیضایی برای "سگ کشی" تندیس بهترین کارگردانی را دریافت کرد و لیلا حاتمی به همراه محمدرضا فروتن تندیس‌های بهترین بازیگری را دریافت کردند.

در دور ششم منوچهر محمدی دبیر این جشن شد و رسول صدرعاملی برای فیلم"من ترانه 15 سال دارم" تندیس بهترین فیلم را دریافت کرد. ناصر تقوایی برای "کاغذ بی خط" از سوی انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی برگزیده شد و ابراهیم حاتمی کیا برای "ارتفاع پست" تندیس بهترین کارگردانی را دریافت کرد. رویا تیموریان و رضا کیانیان برای فیلم‌های "زندان زنان" و "خانه‌ای روی آب" تندیس بهترین بازیگر زن و مرد این دوره از جشنواره را دریافت کردند.

در ادامه این روند دور هفتم جشن خانه سینما که 22 شهریور ماه سال 82 در تالار وحدت به دبیری ابوالحسن داودی برگزار شد، ایرج تقی پور تندیس بهترین فیلم را برای "رقص در غبار" دریافت کرد و کمال تبریزی برای "فرش باد" از سوی انجمن منتقدان برگزیده شد. محمد علی سجادی برای "جنایت" تندیس بهترین کارگردانی را گرفت و هانیه توسلی به همراه فرامرز قریبیان هر دو تندیس بهترین بازیگر را برای فیلم‌های "شب‌های روشن" و " رقص در غبار" از آن خود کردند.

یک سال بعد دبیری دور هشتم جشن خانه سینما باز هم به ابوالحسن داودی رسید و باز هم در تالار وحدت برگزار شد. در این دوره "شهر زیبا" تندیس بهترین فیلم را از آن خود کرد و بهمن قبادی تندیس بهترین کارگردانی را برای "لاک پشت‌ها هم پرواز می‌کنند" گرفت. در همین سال گلشیفته فراهانی برای "اشک سرما" و پرویز پرستویی برای "مارمولک" تندیس بهترین بازیگر را دریافت کردند.

"خیلی دور ، خیلی نزدیک"خانه سینما

در سال 84 دور نهم جشن خانه سینما به دبیری محمد مهدی عسگرپور برگزار شد و رضا میرکریمی برای "خیلی دور، خیلی نزدیک" تندیس بهترین فیلم را گرفت و از سوی انجمن منتقدان و نویسندگان نیز مورد تشویق و تایید قرار گرفت. تندیس بهترین کارگردانی توسط میرکریمی برای همین فیلم دریافت شد و فرشته صدرعرفایی برای "کافه ترانزیت" و مسعود رایگان برای " خیلی دور، خیلی نزدیک" تندیس‌ها را از آن خود کردند.

دور دهم این جشن که به معنای گذشتن یک دهه از عمر برگزاری آن است و رسول صدرعاملی دبیری آن را برعهده دارد. در این دوره انجمن منتقدان ونویسندگان سینمایی جایزه خود را از جشن خانه سینما جدا کردند و به شکل مستقل اقدام به برگزاری این جشن کردند؛ اما در دور دهم ناصر شفق و سعید حاجی میری تندیس بهترین فیلم را برای "تقاطع" از آن خود کردند. اصغر فرهادی برای "چهارشنبه سوری" تندیس بهترین کارگردانی را گرفت و هدیه تهرانی بهترین بازیگر این دوره برای فیلم فرهادی شناخته شد؛ اما تندیس بهترین بازیگر مرد به رضا کیانیان برای "یک بوس کوچولو"فرمان آرا رسید.

دور یازدهم که آغاز دومین دهه از عمر برگزاری این جشن است در کاخ سعد آباد با دبیری پرویز پرستویی در 20 شهریور 1386 برگزار شد. در این دوره مهدی همایون فر تندیس بهترین فیلم جشن خانه سینما را برای "اتوبوس شب" دریافت کرد و رخشان بنی اعتماد به همراه محسن عبدالوهاب برای "خون بازی" تندیس بهترین کارگردانی را دریافت کردند. باران کوثری برای همین فیلم تندیس بهترین بازیگر زن و خسرو شکیبایی برای "اتوبوس شب" تندیس بهترین بازیگر مرد را از آن خود کرد.

دوره دوازدهم به دبیری امین تارخ در 25 شهریور ماه سال 87 برگزار شد و سید احمد میرعلایی برای "فرزند خاک" تندیس بهترین فیلم را از آن خود کرد. بهمن فرمان آرا برای "خاک آشنا" تندیس بهترین کارگردانی را دریافت کرد و گوهر خیراندیش به همراه خسرو شکیبایی تندیس بهترین بازیگر زن و مرد این دوره از جشنواره را برای فیلم‌های "دعوت" و "ستاره بود" از آن خود کردند.

جشنی که جشن نشد

اما دور سیزدهم این جشن باز هم با تغییراتی همراه بود. این دوره از جشن خانه سینما که در شهریور سال 88 در هتل استقلال به دبیری فرهاد توحیدی برگزار شد، بخش رقابتی تندیس نداشت و تنها 3 تندیس افتخار به تیگران تومانیان، نیکوخردمند و ناصر تقوایی اهدا شد. دلیل عدم اهدای تندیس به هنرمندان کاهش بودجه جشن بود که به شکل کاملا مختصر این جشن برگزار شد.

دور چهاردهم در سال 89 باز هم به دبیری فرهاد توحیدی و این بار در برج میلاد برگزار شد. در این دوره از جشن خانه سینما یک جایزه به جوایز دیگر افزوده شد و فیلم اولی‌ها نیز صاحب تندیس شدند که اولین تندیس به مجید برزگر برای "فصل باران‌های موسمی" رسید. تندیس بهترین فیلم و بهترین کارگردانی این دوره از آن اصغر فرهادی برای فیلم "درباره الی" شد. همچنین تندیس بهترین بازیگر زن و بازیگر مرد دور چهاردهم به نگار جواهریان برای فیلم"طلا و مس" و شهاب حسینی برای دو فیلم "پرسه در مه" و "درباره الی" رسید.

کیومرث پوراحمد دوره پانزدهم جشن خانه سینما را هدایت کرد و این بار در تالار ایوان شمس برگزار شد. در این دوره علاوه بر تندیس‌های موجود یک تندیس دیگر نیز به جمع تندیس‌ها افزوده شد و تندیس بهترین فیلمنامه اقتباسی به بهرام توکلی برای فیلم "اینجا بدون من" اهدا شد؛ اما جوایز اصلی به مانند سال‌های گذشته به صاحبان آثار اهدا شد. در دوره پانزدهم اصغر فرهادی برای بار سوم تندیس بهترین فیلم و کارگردانی را برای فیلم"جدایی نادر از سیمین" دریافت کرد. فاطمه معتمدآریا برای "اینجا بدون من" تندیس بهترین بازیگر زن و رضا عطاران برای "اسب حیوان نجیبی است" تندیس بهترین بازیگر مرد را از آن خود کرد. در این دوره تندیس بهترین کارگردانی فیلم اول به امیر ثقفی برای فیلم "مرگ کسب و کار من است" اهدا شد.

دوره شانزدهم جشن خانه سینما پس از سه سال تعطیلی در سال 93 به دبیری محمد بزرگ نیا برگزار شد. در این دوره تندیس بهترین فیلم به ابوالقاسم حسینی برای "ملکه" اهدا شد و تندیس بهترین کارگردانی به محمدعلی باشه آهنگر برای همین فیلم رسید؛ اما تندیس بهترین بازیگر زن به هنگامه قاضیانی برای "روزهای زندگی" رسید و تندیس بهترین بازیگر مرد را میلاد کی مرام برای فیلم "ملکه" دریافت کرد.

دوره هفدهم جشن خانه سینما توسط همایون اسعدیان در عمارت مسعودیه برگزار شد. در این دوره نوید محمودی برای فیلم "چند متر مکعب عشق" تندیس بهترین فیلم را دریافت کرد و جمشید محمودی تندیس بهترین کارگردانی را برای این فیلم از آن خود کرد. مریلا زارعی برای فیلم "شیار 143" تندیس بهترین بازیگر زن را دریافت کرد و ساعد سهیلی برای "چندمتر مکعب عشق" این تندیس را از آن خود کرد.

"ابدو یک روز"سینما

دور هجدهم جشن خانه سینما 22 شهریور سال 95 به دبیری کمال تبریزی در باغ ملی تهران برگزار شد. در این دوره حبیب الله ولی نژاد برای فیلم"ایستاده در غبار" تندیس بهترین فیلم را دریافت کرد و سعید روستایی تندیس بهترین کارگردانی را برای "ابد ویک روز" از آن خود کرد. در این دوره این فیلم با دریافت 7 تندیس موفق شد بیشترین جوایز سال را از آن خود کند. باران کوثری برای "کوچه بی نام" و پیمان معادی برای "ابد و یک روز" تندیس بهترین بازیگر را دریافت کردند.

در نهایت سال گذشته دور نوزدهم این جشن در باشگاه پیام به دبیری هارون یشایایی برگزار شد. در این دوره اصغر فرهادی برای فیلم "فروشنده" موفق به دریافت سه تندیس بهترین فیلم، بهترین فیلمنامه و بهترین کارگردانی شد و تندیس بهترین بازیگر زن به لیلا حاتمی برای فیلم "رگ خواب" اهدا شد. در ادامه تندیس بهترین بازیگر مرد را شهاب حسینی برای فیلم "فروشنده" دریافت کرد.

و تاریخ تکرار می‌شود

به گفته تورج منصوری دبیر انجمن عالی هنرها و فنون سینمایی ایران قبل از تعطیلی خانه سینما بحث آکادمی شدن جشن خانه سینما شکل جدی به خود گرفت و این روند با توجه به این که آئین نامه و اساسنامه نوشته شده است شکل جدی به خود گرفت و حالا رفته رفته این آکادمی بسیار جدی‌تر مشغول به کار است.

در حال حاضر با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی حاکم بر جامعه طبق آنچه در نشست خبری بیستمین جشن خانه سینما اعلام شده است قرار است جشن امسال به صورت محدودتر و بدون صرف هزینه اضافی به دبیری علی نصیریان برگزار شود. در حالی که کمتر از یک ماه به 21 شهریور ماه روز سینما باقی مانده است هنوز زمان و روز برگزاری این جشن اعلام نشده است و تنها نامزدهای هر بخش اعلام شده‌اند که  دو فیلم "خوک" ساخته مانی حقیقی و "بدون تاریخ، بدون امضا" ساخته وحید جلیلوند، هر یک با 10 نامزدی پیشتاز  این دوره هستند. بعد از این دو فیلم، "به وقت شام" ابراهیم حاتمی کیا و "خفه‌گی" فریدون جیرانی هر یک هفت نامزدی، "عصبانی نیستم" رضا درمیشیان و"سارا و آیدا" مازیار میری هر کدام پنج نامزدی، "چهارراه استانبول" مصطفی کیایی چهار نامزدی و "فراری" علیرضا داودنژاد و "سد معبر" محسن قرایی هر یک سه نامزدی کسب کرده‌اند.

حال باید دید هیئت مدیره چه تصمیمی برای این جشن بزرگ خانواده سینما اتخاذ کرده‌اند و با توجه به نزدیک شدن به ایام محرم این جشن در چه زمانی و به چه شکلی برگزار خواهد شد.