اولین سوالی که پیش می‌آید این است که اگر کشت در آب امکان‌پذیر است پس چرا همیشه به ما گفته‌اند زیاد آب دادن گل و گیاه آن را خراب می‌کند؟ در پاسخ باید گفت علت آن نقش اکسیژن است. در کشت خاکی اگر آب زیاد در اطراف ریشه قرار بگیرد گیاه دچار کمبود اکسیژن می‌شود. در صورتی که در کشت آبی اکسیژن در اطراف ریشه به فراوانی وجود دارد.

این روش چه برتری‌هایی نسبت به کشت معمول خاکی دارد؟

اگر عاشق گل و گیاه هستید ولی فضای خانه‌تان کوچک است این موضوع همیشه مانعی برای نگهداری آنها بوده و با این روش می‌توانید علاقه‌تان را به راحتی عملی کنید.

علاوه بر اشغال کردن جای کم، انتقال و حمل و نقل گلدان‌ها در این حالت به خاطر سبکی‌شان خیلی راحت‌تر است.

برای کسانی که فوبیای تعویض خاک و سایزگلدان دارند این کار به خاطر حذف خاک یک جور راهنمای گام به گام در جهت غلبه کردن بر این ترس است.

با این کار شما دیگر تشخیص زمان مناسب آبیاری برایتان سخت نخواهد بود چون زیر و روی گیاه قابل مشاهده است و شاخص آبیاری چشمی است؛ کم شدن آب گلدان.

اگر هنگام سفر نگران آبیاری گلدان‌هایتان هستید با این روش آسودگی بیشتری خواهید داشت. حتی می‌توانید قبل از سفر ظرف‌شان را بزرگ‌تر کنید تا آب کافی در اختیارشان باشد.

پرورش گل و گیاه درآب این حُسن را دارد که می‌توانیم رشد ریشه‌های گیاه و روند رویشی آن را هر روز از نزدیک ببینیم. این جذابیت را نباید نادیده گرفت بویژه اگر کودک کنجکاوی در منزل دارید.

با این کار شما ترکیبی از گل گلدانی و گل شاخه بریده را همزمان دارید.

اگر به ترکیب رنگ‌ها در گل‌کاری علاقه‌مندید می‌توانید آن را در این روش هم پیاده کنید. مثلا در یک شیشه نسبتا بزرگ چند گیاه متفاوت قرار دهید که رنگ‌هایشان دامنه‌ای از سبز روشن تا سبز تیره است یا داشتن مخلوطی از سبز و بنفش.

کم هزینه‌تر بودن این کار به خاطر حذف خرید گلدان و خاک.

چه ظرفی برای این کار مناسب است؟

ظروف شیشه‌ای به خاطر شفاف بودن، شست‌وشوی راحت، دیر جرم گرفتن و کدر شدن برای این کار مناسب‌ترند. ریشه به طور کلی نورگریز بوده و حرکت آن همیشه برخلاف نور است، بنابراین شیشه‌های کهربایی برای این کار بهترند، چون جذب نور در آنها کمتر از شفاف‌هاست.

شما می‌توانید یک تکه کاغذ را دور بطری ببندید و ناحیه ریشه را در تاریکی نگه دارید. این کار هم به رشد سریع‌تر آن کمک کرده و هم از رشد جلبک روی دیواره‌های ظرف و سطح ریشه جلوگیری می‌کند. جلبک‌ها در رشد گیاه تأثیر منفی ندارند، اما باعث می‌شوند گلدان کثیف به نظر برسد. ظروف دهان باریک برای این کار مناسب‌تر است چون می‌توانند نقش قیم را بویژه در گل‌های رونده‌ای مثل پوتوس برای گیاه بازی کنند. دقت داشته باشید دهانه ظرف نباید خیلی تنگ و باریک باشد. ریشه‌ها باید تنفس کنند و دهانه ظرف باید اجازه حرکت آزادانه را به گل‌ها بدهد.اگر از یک ظرف دهان باز استفاده می‌کنید روی آن را با پوشش توری پلاستیکی، سیمی یا پارچه‌ای بپوشانید.

این کار مانع تخم‌گذاری پشه‌ها و سایر حشرات در آب می‌شود. بسته به سلیقه‌تان داخل ظرف را می‌توانید سنگریزه و صدف بریزید به شرط این‌که قبلا آنها را شسته باشید. لازم نیست برای خرید ظرف خودتان را به زحمت بیندازید. شیشه‌های سس و مربا، بطری‌های آب میوه، نوشابه و شیر بهترین گزینه‌اند. پارچ و لیوان‌های لب پر شده را هم می‌توانید مد نظر قرار دهید. با استفاده از رنگ ویترا و نقاشی روی آنها می‌توانید گلدان‌های زیبا و متنوعی داشته باشید.

نکات اساسی برای پرورش گل در آب

بعد از خارج کردن گیاه از خاک و قلمه زدن، بهتر است آن را بشویید. یک قلمه تمیز کمتر ناقل باکتری‌ها و قارچ‌های احتمالی به محیط رشد جدید خواهد بود.

یکی از مواد لازم برای این کار صبر و حوصله است. باید به گیاه فرصت دهید به محیط جدید خود عادت کند. گاهی ممکن است بیش از یک ماه برای شروع ریشه‌دهی و دادن برگ‌های جدید زمان نیاز باشد. حواس‌تان باشد این زمان برای هرگل با دیگری متفاوت است. هر چه گیاه علفی‌تر باشد ریشه دهی آن هم سریع‌تر است.

بهترین آب قابل استفاده در این روش آب باران‌های بهاری و چشمه است. چون دارای مواد معدنی مفید برای رشد گیاهان هستند. آب شیر به‌علت تصفیه و کلردار بودن آب ایده‌آلی نیست، اما در حالتی که فقط به این آب دسترسی داریم آب شب مانده‌ای که در معرض هوا بوده گزینه بهتری است چون کلر آن خارج شده.

هر بار که بخشی از آب موجود در ظرف تبخیر می‌شود مقداری آب به آن اضافه کنید.

بهتر است هر چند وقت یک بار آب ظرف عوض شود. آب تازه هم دارای اکسیژن بیشتری است هم عوامل پوسیده کننده ریشه در آن لانه نکرده‌اند.

برای ضدعفونی آب می‌توان یک تکه زغال در آن انداخت تا هم رنگش زلال بماند هم بوی نا و ماندگی نگیرد. برای این‌که زغال روی آب شناور نباشد بهتر است چند روز قبل از استفاده آن را در آب خیساند. این طور گردوخاک زغال هم آب را کثیف نمی‌کند.

برگ‌های پایینی گل را جدا کنید. داخل بطری‌ها نباید هیچ برگی باشد چون آنها می‌توانند به آسانی فاسد شوند و آب را آلوده کنند.

چون آب خانگی آب خالص نیست و فاقد مواد معدنی است بهتر است در شرایط نگهداری گیاه در آب محلول‌های غذایی کمکی به آن اضافه شود. این مواد را می‌توان از فروشگاه‌های ویژه فروش بذر، سموم، کودهای شیمیایی و ملزومات کشاورزی خریداری کرد.

پرورش گل در آب مثل کشت گیاهان در خاک به نور احتیاج دارد. به همین دلیل بسته به نوع گیاه، باید مکان مناسب آن را داخل آپارتمان به دقت انتخاب کنید.

چه گل‌هایی برای کشت در آب مناسبند؟

بهترین و پرطرفدارترین گل که به نوعی شاخص این روش هم محسوب می‌شود، پوتوس است. بعد از آن گل‌هایی مثل بامبو گهواره، حسن یوسف، برگ بیدی، موسی در گهواره، زبرینا، نخل مرداب یا پنجه کلاغی، سجافی یا گندمی، بگونیا، سینگونیوم، گل کاغذی، گل ساعتی، گل ناز، پیله آ، عشقه و برگ انجیری، امتحان خود را در کشت آبی پس داده‌اند.

خاک خوب چه خاکی است؟

وقتی تصمیم می‌گیرید یک باغبان خانگی شوید این دو کلمه خیلی به گوشتان می‌خورد؛ «خاک خوب». هر کس هم بسته به نوع گل و گلدانش یک تعریفی برای آن دارد. در اینجا بعضی ویژگی‌های کلی خاک خوب را با هم مرور می‌کنیم.

1 ـ بافت خاک خوب باید طوری باشد که ریشه بتواند بهترین توسعه را در آن داشته باشد و آب اضافی را از خود خارج کند.

2 ـ معمول‌‌ترین خاک‌های گلدانی خاک ماسه‌ای و خاک رس هستند. خاک خیلی سبک یعنی ماسه. در این خاک قدرت نگهداری آب کم است و با آبیاری مکرر مواد غذایی گیاه، شسته شده در نتیجه به مرور زمان گیاه به کمبود مواد غذایی دچار می‌شود. خاک سنگین هم یعنی خاک رسی. در این خاک به دلیل خارج نشدن آب اضافی، مقدار زیادی از آن در گلدان باقی می‌ماند و رشد گیاه را با کندی و اختلال مواجه می‌کند.

3ـ خاک خوب دارای زهکشی خوبی هم هست. زهکشی خوب یعنی چه؟ یعنی وقتی به گل آب می‌دهیم بلافاصله آب از زیر گلدان خارج شود. ترکیب ماسه و برگ پوسیده شاخص زهکشی خوب است.

4 ـ خاک خوب باید دارای بافت مناسبی هم باشد. برای تشخیص آن مقداری از خاک را نمدار کنید. توجه داشته باشید آب از آن راه نیفتد فقط خیسش کنید. بعد آن را کف دست‌تان بریزید و دست‌تان را مشت کنید. به محض باز کردن دست، بافت مناسب از هم پاشیده می‌شود. اگر چسبید و مچاله شد باید به فکر تعویض خاک گلدان باشید.

5 ـ خاک خوب دارای مواد غذایی کافی برای رشد گیاه است. اگر بخواهیم یک معرفی خیلی ساده و ارزان داشته باشیم باید بگوییم مقداری خاک، کود دامی کاملا پوسیده یا ورمی کمپوست معمولا این ویژگی را دارند.

منبرهای گیاهی

عادت حسن یوسف‌ها این است که اگر بخواهیم پرپشت شوند و هی ساقه بدهند باید جوانه‌های انتهایی‌شان را بچینیم. چیزی مثل نیشگون گرفتن. دلیلش هم اثر «غالب شدن جوانه انتهایی» است که نمی‌گذارد جوانه‌های فرعی رشد کنند. کار جوانه‌های انتهایی رشد طولی گیاه است که برای حسن یوسف ویژگی مطلوبی نیست. هرکدام از ما هم از این «جوانه‌های انتهایی» درون داریم که غالب شده‌اند بر روح‌مان. برای ازدیاد عادت‌های خوب، باید آن خلق و خوهایی را که دارند بی‌خود توی وجودمان قد می‌کشند، بچینیم و بیندازیم‌شان دور. روح آدمی هم نیشگون لازم دارد. «حسن تو چون یوسفی‌ست، تا چه کند خوی‌ها؟»

زینب خزایی

کارشناس ارشد گل و گیاهان زینتی