در اجرای مصوبه هیات‌امنای دانشگاه آزاد اسلامی واحدهای علوم دارویی، دندانپزشکی و پزشکی تهران به‌عنوان نخستین دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران با هدف ارتقای کیفی حوزه پزشکی تجمیع شدند. براساس این تجمیع، هشت دانشکده شامل دانشکده‌های علوم دارویی، دندانپزشکی، علوم و فنون نوین، شیمی دارویی، پرستاری، بهداشت، پیراپزشکی و پزشکی راه‌اندازی شد. تشکیلات این دانشکده‌ها نیز در سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی شکل گرفت. به اعتقاد مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی، تجمیع این واحدها در جهت هم‌افزایی ضروری و لازم بود و فواید متعددی نیز به‌همراه داشت. حالا پس از گذشت یک‌سال از این تجمیع در دانشکده پزشکی، رشته‌های علوم پایه قدرتمندی وجود دارد و دانشکده‌ها از امکانات آزمایشگاه‌ها و سالن تشریح موجود در دانشکده پزشکی استفاده می‌کنند. به گفته مسئولان پزشکی این دانشگاه فرآیند پرداخت، جذب، احکام و ترفیع استادان یکسان شده است و با قوانین مساوی اعمال می‌شود و همه این روندها در اجرا به‌عنوان یک دانشگاه دیده می‌شوند. در حال حاضر در هشت دانشکده این دانشگاه، 22 هزار و 744 دانشجو مشغول تحصیل هستند که در جدول زیر می‌توانید به تفکیک تعداد دانشجویان را مشاهده کنید. پس از راه‌اندازی این دانشگاه، استفاده یکپارچه از امکانات و منابع بسیار، به‌ویژه آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی که پیش از این به‌صورت جزیره‌ای استفاده می‌شد باعث هم‌افزایی شد؛ هدفی که مسئولان پزشکی دانشگاه به‌دنبال آن بودند.
در حال حاضر دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران با گسترش مراکز توسعه آموزش یا Education Development Center) EDC) و فعالیت کمیته‌های مشورتی دانشجویی درصدد توسعه و ارتقای سطح آموزش در راستای گسترش رشته‌های تحصیلات تکمیلی و حرکت به سمت دکتری تخصصی در رشته‌هایی مانند نوزادان، زنان و زایمان و اورژانس است. دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران با تجمیع صورت‌گرفته اکنون با حدود 500 عضو هیات‌علمی و همین تعداد عضو هیات‌علمی به‌صورت حق‌التدریس و مدعو، شایستگی تبدیل به یک دانشگاه بزرگ را دارد تا حرف اول را در کشور بزند.
مروری بر 3 واحد تجمیع‌شده حوزه علوم پزشکی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران با دارا بودن 23 رشته و حدود 12 هزار دانشجو دارای چهار دانشکده مصوب و سه رشته مستقل و جمعا در 23 رشته در مقاطع تحصیلی دکتری حرفه‌ای، کارشناسی‌ارشد، کارشناسی پیوسته، کارشناسی ناپیوسته و کاردانی بود که حدود 20 هزار فارغ‌التحصیل داشته است.
یکی دیگر از واحدهای حوزه علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی در تهران، واحد دندانپزشکی است که تا سال گذشته بیش از 6 هزار فارغ‌التحصیل رشته‌های دندانپزشکی را تحویل جامعه داده و به‌تنهایی و بدون هیچ‌گونه بار مالی برای دولت و وزارت بهداشت، حدود یک‌ششم دندان‌پزشکان کشور را تربیت کرده است. دیگر واحد حوزه علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دارویی بود که در سال 1364 در تهران با هدف تربیت و تامین بخشی از نیروهای داروساز مورد نیاز کشور با کیفیتی هم‌سطح دانشگاه‌های دولتی وقت راه‌اندازی شد و با کیفیتی مشابه دانشگاه‌های معتبر ایران و جهان توسعه یافت. در یک سالگی تجمیع واحدهای پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی با سید علی ابطحی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران و سید حمید جمال الدینی، معاون آموزشی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران گفت و گو کرده‌ایم که در زیر می خوانید:
دانشگاهی با محوریت توجه به ارزش‌های غایی علم
سیدحمید جمال‌الدینی، معاون آموزشی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران از فرصت‌ها و البته تهدید‌های تجمیع واحدهای پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی می‌گوید. به اعتقاد جمال‌الدینی، تجمیع واحد و ایجاد تمرکز به‌ویژه در دانشگاه‌های خصوصی که در یک بازار رقابتی قرار دارند، یک فرصت است؛ فرصتی برای ارتقا و کسب جایگاه و مرجعیت علمی در ماموریت‌های محوله که در آینده ماوایی برای استعدادهای برتر آینده‌ساز خواهد بود. به گفته او، دانشگاه علوم پزشکی آزاد تهران در یک‌سال گذشته علاوه‌بر ارزش‌های ذاتی علم و کاربردهای آن به ارزش غایی آن که همان کمال و اخلاق است، توجه می‌کند. او درباره تجمیع توضیح می‌دهد: «به این دلیل که این دانشگاه‌ها باید فعالیت‌های خود را روی رشته‌های میان‌رشته‌ای، بین‌رشته‌ای، کسب مرجعیت علمی، استفاده حداکثری از توان اعضای هیات‌علمی، تجهیزات و زیرساخت‌های آموزشی و پژوهشی، بازبینی مداوم در رشته‌های آموزشی و نیز توسعه آموزش‌های مهارتی متمرکز کنند.»
به گفته او، اینها فرصت‌هایی است که در تجمیع شکل می‌گیرد؛ چراکه فرد متقاضی که بعدها دانشجو نامیده می‌شود با توجه به رنکینگ و رتبه‌بندی دانشگاه و همچنین معیارهای ذکرشده دانشگاه را انتخاب می‌کند؛ اما تهدیدهایی نیز ممکن است به‌صورت کوتاه‌مدت در کنار فرصت‌ها لحاظ شود. جمال‌الدینی می‌گوید: «یکی از این تهدیدها رقابت منفی درون‌واحدی است؛ به این معنی که قبلا رقابتی بین دانشکده یا واحدها وجود داشت. در زمان تجمیع این امکان وجود دارد که رتبه‌بندی واحدها به یک میزان نباشد و حرکت واحدها یا دانشکده‌های پیشروی قبل از تجمیع مقداری کندتر شود. تهدید دیگر اینکه به‌صورت کوتاه‌مدت استانداردهای حداکثری آموزش و پژوهش البته به‌صورت ظاهری دچار افت شود. به‌طور مثال ممکن است دانشکده‌ها قبل از تجمیع هرکدام یک آزمایشگاه، مرکز تحقیقات و یک‌سری امکانات به‌صورت اختصاصی داشته باشند که بعد از تجمیع آن قدرت آزادی که به‌ازای سرانه دانشجو داشتند، مطابق قبل نباشد.»
به اعتقاد معاون آموزشی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران، در این فضا که امکان تهدید وجود دارد ایجاد فضای رقابتی در جذب دانشجو است؛ به‌عبارتی چند دانشکده با الگوهای مختلف اطلاع‌رسانی، نگاه تخصصی و در مکان‌های مختلف از لحاظ جغرافیایی امکان جذب دانشجوی بیشتری را فراهم می‌کنند. او توضیح می‌دهد: «پس ما ستونی از تهدید داریم و ستونی از فرصت؛ تمام بحث‌هایی که به آن اشاره شد چه در موضوع تهدید و چه فرصت، قابلیت تبدیل به یکدیگر را دارند. با این توصیفات و مجموع شرایط و ویژگی‌ها، ارزیابی ما در کل این است که این تجمیع به‌نفع دانشگاه است. همچنین موانعی تا استقرار کامل دانشگاه و اجرای مصوبه هیات‌امنا به‌صورت پذیرش یک دانشگاه علوم پزشکی علوم مستقل در تهران که بیشتر برخاسته از پارادایم ذهنی قبلی افراد است، وجود دارد. چیزی که احساس می‌شود اینکه به‌دلیل آنکه ما قبلا فقط یک ساختار دانشگاه را می‌شناختیم و بقیه به‌صورت واحدهایی با یک‌سری حدود اختیارات بودند ولی الان با این مصوبه هیات‌امنا در حوزه پزشکی در تهران صاحب یک دانشگاه هستیم.»
البته به اعتقاد جمال‌الدینی، نکته مهم دیگری هم که باید به آن توجه شود، رقابت بیرونی است. او دراین‌باره می‌گوید: «با تجمیع، دانشگاه علوم پزشکی آزاد تهران از نظر کمی، تنوع رشته‌ای و همچنین حضور همزمان رشته‌های وزارتین بهداشت و علوم، به‌صورت یک جایگاه خاص در تهران تعریف می‌شود که با توجه به برنامه‌ریزی آینده برای ایجاد پژوهشگاه و پژوهشکده مشترک با واحدهای تخصصی مستقر در تهران ازجمله علوم و تحقیقات، تهران غرب و... برای توسعه مهارت‌های میان‌رشته‌ای و بین‌رشته‌ای و همچنین پژوهش‌های مرتبط، می‌تواند نقشه‌راه را در رسیدن به یک دانشگاه جامع و متمایز حرکت دهد. البته در سال گذشته سعی شده است موضوع توجه به ساختارهای یادگیرنده، حکمت‌محور و مسئولیت‌پذیر در دانشگاه ویژگی‌های متمایزی پیدا کند.»
استفاده از امکانات دانشکده‌های مختلف در هم‌افزایی و ارتقای آموزش
سیدعلی ابطحی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران از هدف تجمیع واحدهای پزشکی می‌گوید. به گفته او، مهم‌ترین هدف تجمیع این بود که از امکانات دانشکده‌های مختلف در هم‌افزایی و ارتقای آموزش استفاده شود. ابطحی توضیح می‌دهد: «همچنین تلاش کردیم در مسائل پژوهشی با استفاده از امکانات یکدیگر، ایجاد رشته‌های بین‌رشته‌ای و همچنین ارتباطی که با دانشگاه آزاد اسلامی واحد غرب تهران برقرار کردیم، بتوانیم نظام موضوعات را پیاده کنیم. خوشبختانه این دانشگاه با تمام الزامات و دستوراتی که به ما ابلاع شده بود، اجرا و پیاده شد. از فروردین نیز تمام دانشگاه یکپارچه شده و حقوق و مزایای اعضای هیات‌علمی و همکاران اداری و مالی پرداخت شد.»
رئیس دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران می‌گوید: «در حال حاضر هشت دانشکده وجود دارد و ما به‌دنبال استفاده از امکانات دانشکده‌ها میان سایر دانشکده‌ها چه از لحاظ هیات‌علمی و چه آزمایشگاه‌های آنان هستیم. ما تجهیزات آزمایشگاهی خوبی در دانشکده‌های مختلف داریم که نیاز نیست آن امکانات دوباره در یک دانشکده دیگر سرمایه‌گذاری شود. این آزمایشگاه‌ها به‌عنوان آزمایشگاه دانشگاه شناخته شده و دانشجویان هر دانشکده‌ای می‌توانند از این آزمایشگاه‌ها در پژوهش، آموزش، کارهای تحقیقاتی و پایان‌نامه خود استفاده کنند. درواقع فرصت بسیار خوبی در این زمینه در دانشگاه فراهم شده است. در حال حاضر مقالات پژوهشی و طرح‌های ما بسیار خوب شده و وبسایت دانشگاه هم به‌روز شده که در سطح یک دانشگاه علوم پزشکی، خوب است.»
به گفته ابطحی، در حال حاضر دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی به حدود 23 هزار دانشجو امکانات ارائه می‌دهد.
او درباره دیگر اهداف تجمیع می‌گوید: «هدف ما ارتقای آموزشی است؛ ارتقای آموزشی را نیز در وضعیت موجود با به‌کارگیری و تامین اساتید مورد نیاز خود در حد الزام پیگیری می‌کنیم.
در حال حاضر حدود هزار عضو هیات‌علمی در سامانه ما ثبت‌نام کرده‌اند و بررسی‌های آموزشی آنها انجام شده است و قصد داریم براساس الزام و نیاز خود در تمام رشته‌ها، هیات‌علمی را از بین کسانی که ثبت‌نام کرده‌اند استخدام کنیم. قرار ما این است کسانی که در دانشگاه به‌عنوان دانشجویان فرهیخته و رتبه‌های برتر هستند، استخدام شوند. همچنین به‌کارگیری افراد شایسته و دارای شخصیت علمی بالا، اساس انتخاب ماست.»
بخش دیگر سخنان رئیس دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران درباره سرانه آموزشی بود. او دراین‌باره توضیح می‌دهد: «سرانه آموزشی در دانشکده دندانپزشکی قابل قبول است و با گرفتن ساختمانی که حدود یک‌سال پیش به ما دادند به وضعیت مطلوبی رسیده‌ایم. دانشکده شیمی دارویی نیز انتقال پیدا کرد و هفته آینده مراسم بهره‌برداری رسمی آن انجام می‌شود و وضعیت خوبی دارد. دانشکده پرستاری و دانشکده بهداشت نیز به علوم و تحقیقات منتقل شدند و در کنار آن پیمانکار کار خود را برای تکمیل شروع خواهد کرد تا بقیه دانشکده‌ها نیز منتقل شوند.»
او می‌گوید: «دانشکده پرستاری و مهندسی ما از ساختمان زرگنده در حال انتقال است و بخش اعظم آن منتقل شده و فقط بخش جزئی آن مانده که آن‌هم به‌زودی منتقل خواهد شد. در کل وضعیت و سرانه ما در دانشکده پزشکی معقول‌تر خواهد شد، البته نه اینکه به سرانه قابل قبولی رسیده باشیم اما نسبت به گذشته اصلاح شده است و در برنامه آینده نیز دانشکده پزشکی در پونک مستقر خواهد شد.»
رئیس دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران در بخش دیگری از این گفت‌وگو توضیح می‌دهد: «ما به‌دنبال آن هستیم تا بخشنامه جدید رئیس دانشگاه آزاد اسلامی را دقیقا اجرا کنیم و گروه‌ها به وظایف و تشکیلات جدید خود واقف و پایبند شوند؛ از سوی دیگر با توجه به علاقه‌مندی‌ای که بین اساتید علوم پزشکی وجود دارد، امیدواریم این بخشنامه بسیار موثر در دانشگاه علوم پزشکی اجرایی‌شده و ثمرات آن را ببینیم تا گروه‌ها در برنامه‌ریزی و اجرای برنامه و ارزشیابی سرآمد شوند. با دقت در حال توسعه مراکز آموزش هستیم و امیدواریم طی یک‌ماه براساس وظایف و تکالیفی که دارند، بتواند کمیته‌های مشورتی خود را ایجاد کنند و ارزشیابی و نظارت بر امور آموزشی انجام شود و ارزشیابی هیات‌علمی و کمیته‌های مشورتی کارشان را آغاز کنند. درباره بیمارستان فرهیختگان نیز کمیته عالی که به دستور فرهاد رهبر ایجاد شده هر هفته، بار عظیمی از کار بیمارستان را هموار می‌کند و تا الان تصمیمات بسیار خوبی گرفته شده و امیدواریم با قراردادی که در آزمایشگاه و رادیولوژی منعقد شده‌کار شبکه ما نیز انجام شود و فاز اول بیمارستان در زمان مقرر به بهره‌برداری برسد.»
* نویسنده : سارا طاهری روزنامه نگار
نظر شما