کسب و کار امن یکی از شعارهایی است که همواره از سوی مسئولان در ارتباط با فضای مجازی داده شده و بر حمایت از فعالان کسب و کار در فضای مجازی توصیه شده است. کسب و کارهای کوچک با سرمایه‌های ناچیز (اعم از زنان شاغل در منزل تا افرادی که تولیدکننده محصولی بوده و محیطی برای عرضه ندارند و در فضای مجازی آن را ارائه می‌کنند) در این محیط پا گرفتند و بسیاری با هزینه کردن برای تبلیغ محصول خود در فضای مجازی بویژه شبکه‌های اجتماعی و بعد از آن پیام‌رسان‌ها، محصولات خود را عرضه کردند. شاید همین موقعیت توانست در دل طیفی از فعالان کسب و کارهای کوچک روزنه امیدی ایجاد کند و زمینه را برای پا گرفتن کسب و کارهای خرد دامن بزند تا آنها نیز بتوانند فعالیت کنند.
در خبرها اعلام شده که «۱۴ درصد کسب‌وکارها و بنگاه‌های داخل روی پیام‌رسان‌های داخلی کار می‌کنند» این سخنی است که مهدی یوسف‌زاده، معاون ستاد توسعه فناوری اطلاعات، ارتباطات و فضای مجازی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری اعلام کرده بود. این خبر نشان می‌دهد با وجود این‌که هنوز زمان زیادی از فعالیت پیام‌رسان‌های داخلی نمی‌گذرد، اما فعالیت آنها آنقدر چشمگیر بوده که توانسته اعتماد این بخش از فعالان کسب و کار مجازی را به خود جلب کند که البته تا رسیدن به سطح ایده‌آل راه بسیار است.
با مرور آمار و ارقام مشهود است مسیری که طی شده با وجود فرصت کوتاه، قابل توجه بوده و فعالان کسب و کار در فضای مجازی در صورت فراهم شدن بسترهای امن نه‌تنها اعتماد می‌کنند بلکه با خیال آسوده از حیث حمایت‌های زیرساختی به گسترش زمینه فعالیت خود دست می‌زنند. سهم 14 درصدی محیط‌های کسب و کار در پیام‌رسان‌های داخلی در صوررت حمایت‌های جدی می‌تواند بیشتر شود.
کسب و کار تلگرامی
تلگرام به عنوان فراگیرترین پیام‌رسانی که بعد از فراز و فرودهای مختلف توانست میان مخاطبان و کاربران ایرانی فراگیر شود، تبدیل به محیطی شد که بسیاری در آن بساط کسب و کار کوچک خود را راه انداختند و با قابلیت‌هایی که تلگرام طی مدت بازخوردگیری در دسترس کاربران خود قرار داد، سبب شد بسیاری بتوانند از آنجا به‌عنوان ویترینی مجازی برای عرضه محصول خود استفاده کنند. بسیاری تازه داشتند نفسی چاق می‌کردند که تلگرام تبدیل به محیطی برای تفرقه‌پراکنی شد و همین سبب شد قرعه فیلترینگ به نام تلگرام بیفتد. دود این موضوع بیش از همه در چشم کسانی رفت که داشتند به‌دور از حاشیه‌ها فعالیت اقتصادی می‌کردند و اندک سهم خود از فضای مجازی را برمی‌داشتند. اما در هر صورت منافع ملی اولی بر منافع گروهی بود و تصمیم بر این شد که تلگرام فیلتر شود، ولی همزمان خبرها حکایت از این داشت که از فعالیت اقتصادی و کسب و کارهای مجازی در پیام‌رسان‌های ایرانی حمایت خواهد شد. با این حال بسیاری همچنان در این محیط باقی ماندند و با دور زدن فیلترها فعالیت خود را ادامه دادند و با وجود ریزش کاربران به دلیل کوچ از تلگرام و افکندن رحل اقامت در پیام‌رسان‌های متنوع داخلی، اما همچنان فعالیت کردند و ترجیح دادند بنایی را که پایه نهاده‌اند به آسانی از دست ندهند.
کسب و کار مجازی ایرانی
سروش، بله، آی‌گپ، ایتا، بیسفون و... پیام‌رسان‌هایی بودند که با تکیه بر توان داخلی راه‌اندازی شدند تا نیازهای مخاطب داخلی را برآورده کنند. در مدت کوتاهی شاهد آمار و ارقام کوچ کاربران به این پیام‌رسان‌ها بودیم، اما تعدد آنها سبب می‌شد فعالانی که در فضای مجازی کسب و کاری برای خود دست و پا کرده‌اند، نتوانند فعالیت خود را مدیریت کنند و این تنوع موجب شد برخی سردرگم شوند، اما با این حال در فرصت کوتاهی با توجه به آمار و ارقام شاهد رشد 14 درصدی کسب و کارها در فضای پیام‌رسان‌های داخلی بودیم. این نشان می‌دهد در صورتی که بستر مناسب و البته حمایت از این بسترها ازسوی رسانه‌ها و نهادهای مرتبط صورت گیرد، مخاطب و کاربر ایرانی علاوه بر این‌که با طیب خاطر وارد آن می‌شود بلکه زمینه رشد کاربران آن را نیز فراهم می‌کند. فراهم کردن بستر مالی صحیح برای مبادلات پولی و کالایی و همچنین بسته شدن مسیر سوءاستفاده از مزایایی بود که در پیام‌رسان‌های داخلی شاهد آن بودیم و بسیاری که نیت واقعی‌شان فعالیت در حوزه کسب و کار مجازی بود، توانستند در این فضا فعالیت خود را گسترش دهند. بسیاری در این فضاها توانستند موقعیت‌های مناسب کسب و کار پیدا کنند، اما در هر صورت عمده اشکال تنوع و نبود یکدستی بود که خب این هم مزیتی داشت برای پیام‌رسان‌هایی که خدمات بهتری ارائه می‌کردند و از این طریق فضا به صورت انحصاری در اختیار یک پیام‌رسان قرار نمی‌گرفت.
کسب و کارهایی که مس شد!
اوضاع در حال بهبود بود که نسخه‌هایی نظیر تلگرام طلایی و هات‌گرام به دست کاربران رسید؛ نسخه‌هایی که از فیلترینگ عبور کرده بودند و می‌توانستند دسترسی به تلگرام را برای کاربران فراهم کنند. باز هم این‌بار دود این موضوع به چشم کسانی رفت که از تلگرام کسب و کار خود را جمع کرده و آن را در پیام‌رسان‌های داخلی راه انداخته بودند، زیرا آنها با اعتماد به پیام‌رسان‌های داخلی وارد آنجا شده بودند، ولی باز هم نسخه‌هایی که بسیاری روی آنها ان‌قلت‌هایی داشتند زمین بازی را برهم زدند و کسانی که داشتند از گوشه فضای مجازی نانی سر سفره خود می‌گذاشتند، ضرر کردند، زیرا یک مرتبه سرمایه‌گذاری و کسب و کار ایجاد کردند و سپس به‌منظور حمایت از تولید کننده ایرانی وارد فضایی تازه به نام پیام‌رسان ایرانی شدند، اما با رایج شدن نسخه‌هایی نظیر هات‌گرام، آن کسب و کارها با شکست مواجه شد. در مجموع فضای مجازی محیطی است که می‌توان در آن فعالیت‌های اقتصادی سودآور ولو به قدر گرداندن امورات یک خانواده راه‌اندازی کرد به شرطی که سیاست‌های فضای مجازی کشور روشن باشد تا فردی که در این محیط سرمایه‌گذاری می کند (اعم از مالی و زمانی) بتواند با خیال راحت به فعالیت خود ادامه دهد. اما آن چیزی که بیشتر توجه‌برانگیز است، نبود سیاست و مشی ثابت در برخورد با این محیط پیچیده است. این در حالی است که غول‌های مجازی روزانه میلیون‌ها دلار از فضای مجازی کسب درآمد می‌کنند، اما به نظر می‌رسد برنامه روشنی برای فعالیت در فضای مجازی وجود ندارد، در صورتی که این بستر می‌تواند زمینه کسب و کار و البته کسب درآمد بسیار زیادی برای کشور باشد. در پایان باید این مطالبه را مطرح کرد که فعالان کسب و کار به خصوص آنها که کسب و کار کوچک و بدون حمایت دولتی راه‌اندازی می‌کنند، پایدار بودن فضا برایشان از هر موضوع دیگری بیشتر اهمیت دارد.
یونس فردوس
رسانه
نظر شما