شناسهٔ خبر: 27365200 - سرویس سیاسی
نسخه قابل چاپ منبع: ایرنا | لینک خبر

مروری بر عملکرد وزارت نفت(1)

40سال با مردان نفتی

تهران- ایرنا- نفت و ابعاد اقتصادی آن نقش موثری در تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران دارد، به گونه ای که نوسانات قیمت طلای سیاه در ارتباط مستقیم با حجم نقدینگی دولت ها است. در این میان کارآمدی و تجربه وزرای این حوزه می تواند سبب توسعه دیپلماسی اقتصادی شود.

صاحب‌خبر -

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛یکی از ماموران دولتی ایران به نام «کتابچی خان» که در 1900میلادی در نمایشگاهی در پاریس حضور داشت «سر هنری درومند ولف» وزیر مختار سابق بریتانیا در تهران را ملاقات کرد و از او خواست که سرمایه گذاری را برای استخراج نفت به او معرفی کند و به این ترتیب پای «ویلیام ناکس دارسی» انگلیسی به نفت ایران باز شد که با حمایت «سر آرتور هاردینگ» سفیر انگلیس در تهران و کمک میرزا علی اصغر خان امین السلطان قرار داد واگذاری، کشف و استخراج نفت به دارسی، به امضای مظفرالدین شاه رسید.

به این ترتیب دارسی دست به معامله ای با دولت ایران زد که با آن عصر نفت در خاورمیانه آغاز شد تا سال ها، طلای سیاه این منطقه را به مرکز تعارض های اقتصادی و سیاسی بین الملل بدل کند.

در دوره پهلوی اول شرکت نفت ایران و انگلیس به وجود آمد که انگلیسی ها همه کاره نفت ایران بودند اما در 1329 خورشیدی این طلای سیاه در ایران ملی اعلام شد و شرکت ملی نفت ایران تاسیس شد. هرچند در عمل هم هنوز انگلیسی ها بسیاری از تاسیسات نفتی ایران را اداره می کردند.

با توجه به اتفاق های به وجود آمده در حوزه نفت باید خاطرنشان کرد که این ماده سیاه سال ها نفش مهمی در اقتصاد، سیاست و اجتماع ایران بازی می کند. هرچند بنابه گفته محمدعلی موحد پژوهشگر حوزه ادبیات و تاریخ، «پیشینیان ما گفته بودند که نفت نشان از آشفتگی ها و درگیری ها دارد. هرکه نفت در خواب ببیند به مصیبتی گرفتار آید... . ما می گفتیم که این حرف ها خرافات است. می گفتیم که این مدعیان تعبیرخواب در دنیای قدیم گرفتار اوهام خویش بوده اند. نفت و فساد و بدبختی نفت و جنگ و زد و خورد از آنگاه که در اوایل قرن بوی نفت از این منطقه برخاست دیدیم که پیران ما راست می گفته اند و آنگاه که در اواخر قرن، درهای دوزخ برفراز خلیج فارس باز شد و غریو سهمگین آتشبارها و نهیب سقوط موشک ها سایه وحشت و مرگ برآب های نیلگون افکند، نه تنها مسافران هواپیمای ایرباس که همه ماهیان دریا و اشتران صحرا و نخلستان های بصره و نیزارهای بطایح هم دریافتند که نفت چگونه ممکن است به جنگ و زد و خورد و آفت و بلا تعبیر شود».

امروزه شرکت ملی نفت ایران مسوول برنامه ‌ریزی و مدیریت بر تولید، بهره ‌برداری، استخراج، پالایش، پخش و صادرات منابع نفت و گاز ایران و از بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی جهان است و در شهر تهران مرکزیت دارد.

**تشکیل وزارت نفت
پیش از پیروزی انقلاب اسلامی عالی ترین مقام نفت، مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران بود و در اجلاس اوپک در سطح وزیران وزیر دارایی شرکت می کرد. با پیروزی انقلاب اسلامی نخستین رییس شرکت ملی نفت ایران حقوق‌دانی به نام حسن نزیه بود که بیشتر به عنوان وکیل دادگستری شهرت داشت و در بهار 1358خورشیدی به خاطر اظهار نظری درباره یکی از احکام اسلامی با انتقاد روحانیون روبرو شد و از این سمت کنار رفت.

بعد از آن با تغییر رویکرد نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی نسبت به صنعت نفت، ضرورت تأسیس وزارتخانه‌ ای به عنوان وزارت نفت احساس شد از این رو دولت موقت تاسیس این وزارتخانه را به شورای انقلاب پیشنهاد کرد و این شورا پس از بررسی‌ های لازم در هشتم مهر 1358خورشیدی «لایحه قانونی تاسیس وزارت نفت» را در چهار ماده تصویب و برای اجرا به دولت ابلاغ کرد.

بر اساس قانون تاسیس وزارت نفت، شرکت‌ ملی نفت ایران، شرکت ملی گاز، صنایع پتروشیمی و همه شرکت‌ های تابعه به ‌عنوان زیرمجموعه وزارت نفت قلمداد می شدند به طوری که موظف بودند پس از تهیه و تدوین آیین ‌نامه‌ها، مقررات و اتخاذ روش‌ ها و سیستم ‌های تشکیلاتی، تمام امور خود را زیر نظر وزیر نفت انجام دهند.

تا پیش از تصویب قانون تاسیس وزارت نفت، شرکت ملی نفت ایران، تنها مالک مخازن نفتی و گازی کشور بود به نحوی که درآمد های حاصل از فروش نفت نیز به این شرکت تعلق می گرفت اما با تصویب شورای انقلاب و ایجاد وزارت نفت، مالکیت نفت کشور به نمایندگی از حکومت اسلامی در اختیار این وزارتخانه قرار گرفت.

بر اساس لایحه چهار ماده ای تصویب شده که از طرف مهندس بازرگان پیشنهاد شده بود، وزیر نفت عضو شورای اقتصاد شد و مسوولیت ‌های وزارت امور اقتصادی و دارایی در امور نفت به این وزارتخانه تفویض شد.

متن لایحه قانونی تاسیس وزارت نفت مصوب شورای انقلاب به شرح زیر است:
ماده 1 – به موجب این قانون وزارتخانه‌ ای به نام وزارت نفت تاسیس می شود. شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی صنایع پتروشیمی و شرکت ملی گاز ایران و شرکت‌ های تابعه در ابواب جمعی وزارت نفت قرار می‌ گیرند و وابسته به آن خواهند بود.

ماده 2 – همه وظایف و اختیارات وزیر امور اقتصادی و دارایی در امور نفت و پتروشیمی و گاز به وزیر نفت واگذار می‌شود.

ماده 3 – وزارت نفت، سازمان و تشکیلات و آیین‌ نامه‌های خود و شرکت‌های تابعه را ظرف 6 ماه از تاریخ تصویب این قانون تهیه خواهد کرد تا پس از تصویب هیئت وزیران به موقع اجرا شود.

تا زمانی که سازمان و مقررات یاد شده به تصویب نرسیده و ابلاغ نشده است، شرکت‌های سه‌ گانه فوق بر طبق اساسنامه‌ها و ضوابط و مقررات موجود عمل خواهند کرد و وزیر نفت رییس هیات ‌مدیره آنها خواهد بود. در این دوران موقت انتقال ریاست مجمع عمومی شرکت‌های فوق‌الذکر کماکان با نخست ‌وزیر است و وزیر نفت نیز یکی از اعضای مجامع عمومی شرکت‌های مزبور خواهد بود.
ماده 4 – وزیر نفت عضو شورای اقتصاد نیز خواهد بود.

-تاریخچه وزرای نفت در ادوار مختلف جمهوری اسلامی
**علی‌اکبر معین‌فر(1358-1359)
علی‌اکبر معین‌فر متولد تهران، دانش آموخته مهندسی زلزله و از اعضای نهضت آزادی بود که در بحبوحه انقلاب اسلامی که اعتصاب کارکنان شرکت نفت مشکلاتی را برای تأمین نفت مردم ایجاد کرده بود. امام خمینی(ره) هیاتی سه نفره شامل مهدی بازرگان، آیت الله هاشمی رفسنجانی و معین فر را مأمور رسیدگی به وضعیت پیش آمده، کرد و همین نشان می دهد او در چه رده ای از جایگاه سیاسی و اعتبار برخوردار بوده است.

نخستین روزهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی زمانی که دولت موقت به عنوان دومین نهاد رسمی جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت، مهندس بازرگان در قامت رییس دولت موقت معین‌فر که در ایده تشکیل این وزارتخانه سهم و نقش بسزایی داشت، به عنوان وزیر نفت انتخاب و معرفی کرد. به این ترتیب معین‌فر 50 ساله عنوان نخستین وزیر نفت ایران را به خود اختصاص داد.

وی در نخستین گفت‌ وگوی مطبوعاتی خود گفت سیاست آینده فروش نفت و صدور آن به خارج در حال حاضر تغییری نخواهد یافت. همچنین وی خبر از تولید روزانه چهار میلیون بشکه نفت در روز داد.

با این وجود شرکت ملی نفت که با حضور معین فر به وزارتخانه تبدیل شده بود، تغییر و تحولات آنچنانی پیدا نکرد. حتی چارت سازمانی موقتی تعریف شده هم چارت کوچک و جمع و جوری بود که در آغاز کار ساختمانی جدا از ساختمان‌های شرکت ملی نفت داشت و با ٢٠ کارمند شروع به کار کرد.

یکی از اتفاقات مهم در زمان مدیریت معین‌فر بر وزارت نفت، حضور نماینده ایران در اوپک بود. پیش از انقلاب شرکت ملی نفت به عنوان نماینده ایران در جلسات اوپک شرکت نمی‌کرد بلکه وزیر دارایی بود که در جمع وزرای نفتی سایر کشورها حاضر می‌شد.

با این حال، در تلاطمات سیاسی سال های نخست انقلاب، وزارت معین‌فر کمتر از یک سال طول کشید و در سوم مهر 1359 خورشیدی کار او پایان پذیرفت.

** محمدجواد تندگویان(1359-1360)
با روی کار آمدن دولت محمدعلی رجایی، محمدجواد تندگویان دانش آموخته مدیریت صنعتی که در تهران به دنیا آمده بود، سکان وزارت نفت را در دست گرفت.

چند روز پیش از شروع فعالیت تندگویان به عنوان وزیر نفت، تهاجم عراق به ایران آغاز شده‌ بود و نخستین اقدام وی در این جایگاه، سازماندهی کارکنان وزارت نفت و شرکت‌های تابعه برای حفاظت از تأسیسات نفتی مستقر در خوزستان بود.

تندگویان در آبان 1359 خورشیدی و درحالی‌که بیش از یک ماه از وزارتش نمی‌گذشت برای بازدید از پالایشگاه آبادان به جنوب رفت که در جاده ماهشهر به آبادان، توسط نیروهای ارتش بعثی عراق دستگیر شد و پس از سال‌ها تحمل اسارت و شکنجه، به درجه رفیع شهادت نائل آمد.

**محمد غرضی(1360-1364)
دستگیر شدن تندگویان در جنگ تحمیلی سبب شد محمد غرضی که در 1320خورشیدی در اصفهان به دنیا آمده و مهندس برق بود، سکان وزارت نفت را در اختیار بگیرد.

در این زمان اگرچه کشور در دوران جنگ به سر می ‌برد اما دوران ثبات در وزارت نفت آغاز شد. غرضی تا 1364 خورشیدی وزیر نفت ماند و در دوران وزارت وی قیمت نفت به هفت دلار به ازای هر بشکه رسید.

در این دوره جنگ تحمیلی اثرات نامطلوبی بر نفت ایران گذاشته بود. به این صورت که پالایشگاه‌ های ایران به پالایشگاه‌های شیراز با ظرفیت حدود 40 هزار بشکه، پالایشگاه کرمانشاه با 25 هزار بشکه، پالایشگاه تهران با 200 هزار بشکه، پالایشگاه تبریز با ظرفیت 100 هزار بشکه، پالایشگاه لاوان با 15 هزار بشکه و پالایشگاه اصفهان با 200 هزار بشکه محدود شد.

در طول این سال ها نیروهای بعثی پالایشگاه‌ها و مسیر خطوط انتقال نفت به پالایشگاه‌ها را مورد حمله قرار می‌دادند. برای نمونه به پالایشگاه تبریز حدود 28 بار حمله شد. بندر ماهشهر و تأسیسات بندر امام نیز به سرعت درگیر جنگ بود به شکلی که فعالیت‌هایش متوقف شد.

در دوره جنگ میادین گازی از خطوط جنگی دور بودند و امکان توسعه داشتند. در آن دوره میدان گازی گورزین در جزیره قشم و میدان گازی سرخون در شمال بندرعباس توسعه یافتند و از پالایشگاه گاز هاشمی‌نژاد بهره ‌برداری و خط لوله سرخس- نکا کامل شد و پالایشگاه کنگان ساخته شد.

غرضی از بنیان‌گذاران سپاه پاسداران بود و علاوه بر وزارت نفت، نمایندگی مجلس و وزارت پست، تلگراف و تلفن را در کارنامه خود دارد. وی یکی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری 1392 خورشیدی بود که نتوانست آرای لازم را کسب کند.

**غلامرضا آقازاده(1364-1376)
در شهریور 1364خورشیدی غلام رضا آقازاده متولد خوی و دانش آموخته مهندسی کامپیوتر و یکی از اعضای فعال حزب جمهوری اسلامی ردای وزارت نفت را به تن کرد تا بتواند دوره ای طولانی یعنی تا شهریور 1376 خورشیدی در این کسوت بماند.

آقازاده زمانی سکان نفت را در اختیار گرفت که جنگ تاثیرات زیادی بر این ماده حیاتی گذاشته بود. سال شروع وزارتش، سالی تعیین کننده در این حوزه بود و با وجود افزایش تولید نفت، درآمد نفتی به 13.9 میلیارد دلار رسید و این سرآغاز دورانی سخت برای ایران در بازارهای جهانی بود.

در 1365با رکورد کمترین درآمد نفتی در دوران جنگ روبررو شد. در این سال 5.9 میلیارد دلار سهم نفتی کشور بود. هرچند در سال های بعد این رکورد مناسب نشد اما ایران در 1366توانست 9 میلیارد دلار نفت به بازارهای جهانی صادر کند پایان جنگ نیز نتوانست این وضعیت را بهبود بخشد چرا که در 1367خورشیدی 7.6 میلیارد دلار از محل صادرات نفت به بازارهای جهانی درآمد به دست آمد.

با توجه به بررسی های به عمل آمده ایران در فاصله 1359 تا پایان 1367، نزدیک به 110 میلیارد دلار نفت راهی بازارهای جهانی کرد که این رقم به طور متوسط سالیانه 13 میلیارد و 725 میلیون دلار می ‌رسید شروع دوران سازندگی جان تازه ای به صادرات نفت داد. به این ترتیب که سیاست گذاری هشت ساله در صنعت نفت دولت سازندگی به افزایش تولید نفت خام، تقویت جایگاه سیاسی نفت در اوپک و ایجاد زیرساخت های جدید در این صنعت به خصوص پتروشیمی منجر شد.

سرانجام آقازاده در دولت اصلاحات صندلی خود را به نامدار زنگنه داد و خود به سمت ریاست سازمان انرژی اتمی رسید تا از یک پست حساس به پست حساس دیگری نقل مکان کند.

**بیژن نامدار زنگنه(1376-1384)
بیژن نامدار زنگنه اهل کرمانشاه و دانش آموخته مهندسی عمران است. از 1359خورشیدی کار خود را در کابینه محمدعلی رجایی و در جایگاه معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز کرد و در دولت اصلاحات سکان نفت را در اختیار گرفت تا سال های بعد جایگاهش به عنوان شیخ الوزراء تثبیت شده باشد.

زنگنه بنابه دعوت مدیران وقت جهاد سازندگی به عضویت شورای مرکزی این نهاد درآمد و با تشکیل وزارت جهاد سازندگی از 1362 تا 1367خورشیدی به عنوان نخستین وزیر جهاد سازندگی فعالیت کرد و پس از آن در فاصله سال های 1367 تا 1368 عهده‌دار وزارت نیرو بود. وی در کابینه اول و دوم آیت الله هاشمی از 1368 تا 1376 برای 2 دوره متوالی نیز سکان وزارت نیرو را در دست داشت.

هنگامی که زنگنه در دولت اصلاحات سکان نفت را در دست گرفت در 1381خورشیدی قراردادی گازی بین ایران و شرکت اماراتی «کرسنت پترولیوم» به نام کرسنت به امضا رسید؛ قراردادی که در آن مقرر شد ایران گاز ترش(فرآوری نشده) تولیدی میدان گازی سلمان را به مدت 25 سال و از آغاز سال 1384خورشیدی، به امارات متحده عربی صادر کند. حجم صادرات هم قرار بود از 500 میلیون مترمکعب گاز آغاز و به تدریج به 800 میلیون مترمکعب در روز برسد.

قراردادی که در سال های آتی از 2 جنبه قابل بررسی شد؛ از یک طرف امضای آن باعث برقراری تعامل اقتصادی با امارات با افق وابسته کردن به گاز ایران می شد و از طرفی این قرارداد با مخالفانی در داخل ایران روبرو بود که از همان ابتدا فریاد ارزان فروشی گاز سردادند و تا کنون ادامه دارد.

در اواخر دولت هشتم، سازمان بازرسی کل کشور، حسن روحانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی کشور و حمیدرضا کاتوزیان رییس کمیسیون انرژی مجلس ایراداتی در ابعاد تجاری، اقتصادی، حقوقی، فنی و امنیتی به این قرارداد گرفتند

در دوره وزارت زنگنه تولید نفت ایران افزایش و 10 فاز میدان عظیم گازی پارس جنوبی به بهره‌ برداری رسید. نامدار زنگنه پیش از وزارت نفت، وزارت جهاد سازندگی و نیرو را در کارنامه خود داشت و از این حیث می توان تا آن زمان وی را یکی از وزرای باسابقه در دولت اصلاحات دانست که توانست کارنامه قابل قبولی از خود ارایه دهد.

**کاظم وزیری هامانه(1384-1386)
آغاز دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، تلاطم‌های مدیریتی مانند بسیاری از حوزه های دیگر به وزارت نفت نیز سرایت کرد که نخستین نشانه آن وزارت کوتاه مدت کاظم وزیری هامانه دانش آموخته مهندسی مکانیک بود.

در این زمان نمایندگان مجلس برای نخستین بار در جمهوری اسلامی به سه کاندیدای وزارت نفت دولت احمدی نژاد رای اعتماد ندادند. علی سعیدلو دانش آموخته دکتری مدیریت استراتژیک ، به دلیل عدم تحصیلات مرتبط با نفت و نداشتن تجربه کافی، صادق محصولی به سبب عدم اطمینان از رای اعتماد انصراف داد و محسن تسلطی هم نتوانست رای اعتماد به دست آورد تا سرانجام وزیری هامانه به عنوان چهارمین وزیر معرفی شده در شهریور 1384خورشیدی سکان هدایت وزارت نفت را به دست بگیرد.

مهمترین مساله در این دوره قرارداد کرسنت بود چراکه در همان سال نخست شروع دولت و در 10 بهمن 1384 خورشیدی محمدرضا رحیمی رییس دیوان محاسبات کشور با استدلال به ‌صرفه‌ نبودن این قرارداد، از آن به «خیانت» تعبیر کرد و خواستار لغو آن شد.

بنابراین سخنان رحیمی آغازی بر بلاتکلیفی قرارداد کرسنت شد هرچند زنگنه در واکنش به این اظهارات گفت که این بهترین قرارداد گازی بوده که تا کنون امضاء شده است اما دولت نهم شرایط قیمتی، نقطه تحویل و ضمانت نامه‌های کرسنت را روی میز مذاکره گذاشت و خواستار اصلاح مواردی شد که نهادهای نظارتی نیز خواستار اصلاح آن بودند. این مذاکرات از 1385 به طور جدی آغاز شد و جلسه های بسیاری میان وزارت نفت و مسوولان شرکت کرسنت برگزار شد.

به هر ترتیب پس از گزارش و هشدارهای متعدد نهادهای امنیتی و نظارتی همچون شورای عالی امنیت ملی، سازمان بازرسی کل کشور، دیوان محاسبات و... پیرامون آسیب‌ها و انتقادات مختلف، دستور لغو این قرارداد از طرف رییس وقت دیوان محاسبات صادر شد.

در این دوره سهمیه‌بندی سوخت در ایران برای هدف‌مندی مصرف به مرحله اجرا درآمد. علت سهمیه بندی بنزین هم این بود که ایران نزدیک به یک سوم از بنزین مصرفی را وارد می کرد و برآوردها نشان می داد که این کشور به طور متوسط سالانه بیشتر از پنج میلیارد دلار بنزین برای مصرف داخلی واردات دارد.

هامانه در 1386خورشیدی به دنبال اختلاف نظر با رییس دولت از سمت خود برکنار شد. وی متولد یزد و سابقه طولانی در نفت داشت و از 1381 تا 1384خورشیدی معاون نامدار زنگنه بود.

وزیری هامانه 2 سال بعد از برکناریش از وزارت نفت فاش کرد که از سوی احمدی‌نژاد برای برکناری تعداد بیشتری از مدیران وزارت نفت تحت فشار بوده و در نهایت به همین خاطر از وزارت نفت برکنار شده است. وی گفت «مشکل احمدی‌نژاد با نحوه مدیریتم بود. چرا که معتقد بود تغییرات مدیریتی باید هر چه زودتر انجام شود. در حالی که من 30 سال در نفت بودم و این مسئله را درک کرده بودم که تغییر شتاب زده مدیریتی در نفت تنها منافع کشور را دچار مشکل می‌کند. باید تأکید کنم من با تغییر مدیریتی در نفت مخالف نبودم اما با تغییر شتاب زده هنوزم مخالفم. اما متأسفانه ایشان برای تغییر مدیریت در نفت به شدت فشار می‌آوردند در حالی که من این امر را به صلاح کشور در آن شرایط نمی‌دانستم».

**غلامحسین نوذری(1386-1388)
غلامحسین نوذری متولد کازرون و دانش آموخته مدیریت صنعتی که سابقه مدیرعاملی شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، مدیرعاملی شرکت ملی نفت ایران و ریاست هیات مدیره شرکت ملی حفاری ایران، حفاری شمال و شرکت نفت پارس را در کارنامه شغلی خود داشت، در دولت نخست احمدی‌نژاد و پس از برکنار هامانه سکان وزارت نفت را در دست گرفت.

نوذری که فعالیتش در صنعت نفت را از رده‌ های میانی بزرگترین تولیدکننده نفت کشور یعنی شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب آغاز کرده بود، پس از معرفی به عنوان وزیر نفت به سرعت توسط بدنه نفت و مدیران نفتی پذیرفته شد و در زمان وزارتش این روابط نزدیک با کارکنان نفتی را حفظ کرد و همین امر موفقیت وی را طی این دوران رقم زد.

در این دوره مصوبه احداث خط لوله «سیری به عسلویه» تایید شد تا بر اساس آن برای بکارگیری گاز سلمان برای مصرف داخل احداث خط لوله آغاز شود. نوذری با این مصوبه به کرسنت اعلام کرد چنانچه حاضر به اصلاح قیمت نشوند گاز سلمان را برای مصارف داخل به عسلویه راهی خواهد کرد. در 1387 و با نزدیک شدن به پایان توسعه میدان سلمان «حمید جعفر» مدیر عامل شرکت به تهران آمد و با علی کردان در وزارت کشور دیدار کرد. طی این جلسه ها کرسنت اعلام کرد که با شرایط ایران کنار آمده و آماده اجرایی شدن قرارداد است اما پس از چند هفته رسماً اعلام کردند که می‌خواهند در داوری ادعای خود را مطرح کنند.

به این ترتیب در 1388خورشیدی و در حالی که سه سال از موعد مقرر برای اجرایی شدن قرارداد کرسنت می گذشت، شرکت کرسنت به دلیل توقف یکجانبه آن از طرف ایران، به دادگاه بین المللی لاهه شکایت کرد.

البته باید اشاره کرد که از زمان امضای قرارداد تا روز آغاز فروش گاز به کرسنت حدود چهار سال فاصله بود تا ایران میدان گازی سلمان را توسعه دهد و با بهره برداری از تاسیسات، گاز را برای فروش به کرسنت راهی خط لوله کند.

هرچند برای توسعه این میدان، شرکت تاسیسات دریایی به عنوان شرکت توسعه دهنده انتخاب شد اما پس از مدتی امر توسعه این میدان به شرکت تازه تاسیس پترو ایران رسید که هیچ تجربه‌ای در حوزه توسعه میادین نداشت و انتخاب این شرکت برای توسعه میدان سلمان بسیار عجیب بود به ویژه آنکه توسعه این میدان پیوند عمیقی با یک قرارداد بین المللی و تعهدآور داشت.

در دوران نوذری با بهره‌گیری از زیرساخت‌های پایه‌گذاری شده در طول هشت سال وزارت زنگنه ظرفیت تولید نفت خام ایران، به بیش از چهار میلیون و 200 هزار بشکه در روز رسید با این حال دوران وزارتش تنها تا شهریور 1388خورشیدی ادامه داشت.

**مسعود میرکاظمی(1388-1390)
مسعود میرکاظمی متولد اردستان و دارای مدرک دکتری مهندسی صنایع، وزیر بازرگانی دولت نهم بود که در دولت دهم با کسب 147 رأی، از مجموع 286 رأی موجود در مجلس کمترین رأی اعتماد در میان وزرای دولت را به خود اختصاص داد تا سکان وزارت نفت را در اختیار بگیرد.

وی کمتر از 2 سال تغییرات گسترده‌ای در سطوح مختلف مدیریتی صنعت نفت ایجاد کرد که به خانه نشینی بسیاری از مدیران نفتی انجامید.

میرکاظمی که منتقدان زیادی داشت سرانجام در اردیبهشت 1390خورشیدی و در راستای اجرای ماده 53 قانون برنامه پنجم، مصوب مجلس شورای اسلامی و ادغام وزارتخانه‌های نفت و نیرو، برکنار شد. مدتی بعد با منتفی شدن ادغام وزارت نفت و نیرو، قرار بود بار دیگر میرکاظمی به وزارت نفت بازگردد اما با مخالفت رییس دولت همراه شد و خود احمدی‌نژاد، سرپرستی وزارت نفت را برعهده گرفت و وزیر خود را عزل کرد. هرچند با مخالفت مجلس با سرپرستی این وزارتخانه، در 30 اردیبهشت 1390 شورای نگهبان سرپرستی احمدی‌نژاد را مغایر با اصل 135 قانون اساسی تشخیص داد و در نهایت رستم قاسمی را برای تصدی وزارت نفت به مجلس معرفی شد.

**رستم قاسمی(1390-1392)
رستم قاسمی متولد شهرستان مُهر و دانش آموخته مهندسی عمران بود که سابقه فعالیت در قرارگاه خاتم الانبیا نیز داشت. وی با حاشیه ها و تلاطم هایی که در مدیریت وزارت نفت ایجاد شده بود با 216 رای موافق، تصدی این وزارتخانه را در دست گرفت.

این دوران با تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران همزمان شده بود و صادرات نفت ایران توسط آمریکا و اتحادیه اروپا تحریم شد اما قاسمی به دلیل اظهارنظرهای مختلف در خصوص تحویل نفت به خارجی ها و البته برخی از کشورهای خاص، نتوانسته برنامه جامعی از تعامل با کشورهای خارجی تدوین کند.

در زمان احمدی نژاد یک دکل نفتی ناپدید شد که در دوره های بعدی خبرهای زیادی در ارتباط با آن ایجاد شد. هرچند این موضوع همواره توسط دولتمردان احمدی نژاد تکذیب می شد اما قاسمی در شبکه افق در این باره گفت: «این دکل متعلق به شرکتی بود که بنیاد تعاون ناجا و شرکت تاسیسات دریایی سهام‌ دار آن بوده‌اند. این شرکت توسط واسطه‌ها و دلال‌ها دکل را خریداری می‌کند چرا که مستقیم به ما نمی فروختند و این وسط هم تخلف واسطه ‌ها و هم بدهی شرکت باعث شد آن اتفاق برای دکل بیفتد».

**بیژن نامدار زنگنه(1392 -1396)
زنگنه از نظر سیاسی دارای گرایش اصلاح‌طلبی بوده و سابقه عضویت در حزب کارگزاران سازندگی و بنیاد باران در کارنامه خود دارد. وی که با تشکیل دولت نهم کنار گذاشته شده بود از آن زمان به بعد یکی از فعالیت های جدیش بالا و پایین کردن پله های دادگاه بود تا ثابت کند که در دوره مدیریتش هیچگونه سوءاستفاده ای نشده است.

پژوهش9370**9131

نظر شما