صاحب‌خبر -

به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، حدود یک سوم مساحت کشور از مرز تنش آبی عبور کرده و نزدیک به دو دهه است که در خشکسالی به سر می بریم،  با این تفاسیر بحران فراگیر آب یک به یک استان ها، شهرها و حتی روستاهای کشور را به زیر چتر خشکسالی می کشاند و هنوز هم بسیاری از مردم این موضوع را جدی نگرفته اند.

 

دارا بودن آب و هوای خشک و بیابانی زمینه ساز مسائلی مانند خشکسالی طولانی مدت در کشورمان شده است و شاهد هستیم که زمین ها طعم تلخ خشکسالی را به اجبار می چشند و باران چندان میلی به باریدن بر سر زمین های بی آب و علف ایران را ندارد و اگر این روند ادامه داشته باشد تغییرات زیست محیطی فاجعه ای را رقم خواهد زد که حتی رسیدن به لحظات حساس گزافه گویی نخواهد بود.

 

این در حالی است که استان قم نیز از جمله استان هایی است که در شرایط بحرانی قرار دارد و از وضعیت مناسبی برخوردار نیست.در همین خصوص برآن شدیم تا با گفتگو برخی مسئولان و کارشناسان این وضعیت را در استان قم بیشتر بررسی کنیم و البته  نظرات مردم را نیز جویا شویم.

 

محسن احمدی از فرهنگیان بازنشسته استان که همیشه با نسل آینده سر و کار داشته است می گوید:ما باید در تاریخ از خود سابقه ی خوبی را باقی گذاشته و نسل های آینده را فراموش نکنیم. این آبی که امروز شاید به راحتی آن را هدر می دهیم حق نسل های آینده نیز هست و نیاید این اصل را فراموش کنیم.

 

مریم محمدی خانم خانه داری است که با اظهار رضایت از عدم قطع آب در قم می گوید: من به سهم خودم تلاش کرده ام تا با رعایت الگوی مصرف و استفاده از وسایل کاهنده وظیفه خود را انجام داده تا سهم کوچکی در ذخیره آب داشته باشم.

 

حسن کریمی که اعضای هیات امنای یکی از مساجد قم است نیز معتقد است: توزیع بروشور، تراکت، حضور در مساجد و مجامع عمومی، ارسال پیام های کوتاه و اطلاع رسانی مستمر از طریق صدا و سیما، خبرگزاری ها و مطبوعات در آگاهی مردم و ارائه الگوی بهینه مصرف می تواند راهگشا باشد.

 

احمد نیز از بی کیفیتی و تا حدودی شوری آب شرب گلایه دارد و می گوید: برای من که در منزل دستگاه تصفیه آب ندارم خیلی مشکل است که هر روز از دستگاه های کنار خیایان آب تهیه کنم. وی از اینکه قطعی آب نداریم خدارو شکر می کند و امیدوار است مشکل شوری آب نیز به طور کامل مرتفع شود.

 

یکی از کارمندان شرکت آبفای قم نیز می گوید: انجام اقدامات فنی و بهره برداری شامل بهسازی، مهندسی مجدد چاه ها، توسعه خطوط انتقال و شبکه توزیع حفر و تجهیز چاه های جایگزین و جدید، ایجاد ظرفیت های جدید برای ذخیره آب شرب، نصب شیرآلات کاهنده مصرف آب در اماکن پر مصرف شامل مساجد، مدارس، تشویق و ترغیب مردم برای استفاده از ادوات و شیرآلات کاهنده مصرف آب نیز می تواند بسیار موثر باشد که تا حدودی نیز در حال انجام است.

 

نرگس شاه محمدی که در طبقه سوم یک خانه مستاجر است از پایین بودن فشار آب گلایه می کند و می گوید: تقریبا در یک سوم از شبانه روز با مشکل مواجه هستیم هرچند خداروشکر قطعی کامل آب نداشته ایم اما همین موضوع نیز باعث ناراحتی و سختی اعضای خانواده ام شده است که امیدوارم با مصرف صحیح آب از سوی مردم و مدیریت مسئولان افرادی مثل ما از این مشکلات رها شوند.

 

و اما سخنان مسئولان و کارشناسان...

 

مشکلات کم آبی قم، ناشی از سوء مدیریت در مصرف است

علی جان صادق پورمدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان قم با اشاره به بحران کم آبی تصریح می کند: میزان مصرف آب در استان نسبت به سال قبل با توجه به خشکسالی و افزایش جمعیت افزایش داشته است.

 

وی عمده مشکلات کم آبی قم را ناشی از سوء مدیریت در مصرف  می داند و می افزاید: امروز غالب نقاط کشور با مشکلات کمبود آب مواجه هستند و با وضعیت نامناسب کمی و کیفی منابع آبی در کشور رو به رو هستیم.

 

صادق پور با بیان اینکه بخشی از مسائل سوء مدیریت در مصرف آب به مسئولان و بخشی هم به جامعه بر می‌گرددتاکید می کند: نیاز کشور در شرایط موجود، سازگاری با کم‌آبی و نهادینه کردن فرهنگ استفاده صحیح از آب است.

 

وی با تاکید بر نیاز کشور به آموزش صحیح مصرف آب تصریح می کند: باید با یادآوری چالش کمبود آب، روش‌های درست استفاده از این مایه حیاتی را به مردم آموزش دهیم.

 

صادق پورمی گوید: یکی از مهم‌ترین آموزش‌های دوران تحصیلی باید در خصوص آب باشد که با وجود مشکلات کم‌آبی در کشور این اتفاق به درستی اتفاق نیفتاده است.

 

وی تاکید کرد: شرکت آب و فاضلاب سالانه برای تمام دانش‌آموزان ابتدایی برنامه‌های آموزشی و ترویجی برگزار می‌کند.

 

ضرورت تناسب نیاز آبی محصولات و ارائه الگوی کشت بهینه

 

رضا محمدی رییس اداره حفاظت آب های زیرزمینی شرکت آب منطقه ای قم در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره به وضعیت آب قم می گوید: در قم دوهزار حلقه چاه آب مجاز داریم که از این تعداد 1300 حلقه مربوط به مصارف کشاورزی،  80 حلقه مربوط به آب شرب شهری و 150 حلقه مربوط به آب شرب روستایی است و ما بقی چاه ها مربوط به مصارف صنعت و خدمات می شود.

 

وی با اشاره به مصارف مازاد بخصوص در بخش کشاورزی تصریح می کند: طبق پروانه های صادر شده کشاورزان 300 میلیون متر مکعب مجاز به استفاده هستند در حالی که در حدود 460  میلیون مترمکعب برداشت می شود.

 

محمدی ادامه می دهد: همچنین در بخش آب شرب روستایی نیز حجم تخصیصی 10 میلیون متر مکعب است که 12 میلیون متر مکعب برداشت می شود.

 

وی با اشاره به مصارف شهری می گوید: با توجه به آبی که از سرشاخه های دز به حوزه قم منتقل می شود از آب چاه ها کمتر مصرف شده و از 55 میلیون متر مکعب تخصیصی تنها 19 میلیون متر مکعب از چاه ها برداشت می شود.

 

محمدی وضعیت امسال آب شرب قم را با توجه به وجود آب انتقالی از سرشاخه های دز ناامیدکننده نمی داند و تاکید می کند: در سال جاری قطعی آب نخواهیم داشت و امیدواریم با مصرف درست آب و البته انتقال مستمر آب از سرشاخه های دز سال های بعد نیز کمتر به مشکل بربخوریم چرا که منابع آبی قم بسیار محدود است و استفاده از سد 15 خرداد تقریبا به صفر رسیده است اما در بخش آب های زیرزمینی متاسفانه سالانه یک متر افت و در برخی مناطق حتی تا دو و نیم متر افت داریم که اگر به همین منوال ادامه پیدا کند تا کمر از 30 سال دیگر در دشت ها آبی نخواهیم داشت.

 

رییس اداره حفاظت آب های زیرزمینی شرکت آب منطقه ای قم در ادامه به تناسب نیاز آبی محصولات و الگوی کشت بهینه اشاره می کند و میگوید: طبق آخرین مصوبه هیئات دولت وزارت کشاورزی مکلف شد تا کشت برخی محصولات را محدود کند مثلا برنج تنها در دواستان مازندران و گیلان کشت شود  و همچنین نیاز آبی محصولات دقیقا تعیین و به روز شده و طبق الگوی کشت بهینه برخی محصولات جایگزین شوند.

 

نباید در باره  بحران کم‌آبی و خشکسالی آرمانی فکر کنیم

سید حسن رضوی رئیس سازمان برنامه‌وبودجه استان قم نیز با اشاره به مساله کم آبی می گوید: در برخورد با مشکل خشکسالی قدم نخست پذیرش مشکل کمبود آب بوده و باید خودمان را با شرایط خشکسالی سازگار کنیم.

 

وی  معتقد است: شناخت درست منطقه و اقلیم آن و سازگاری با اتفاقات در حال وقوع و تدوین برنامه‌هایی براساس این سازگاری باید در همه برنامه‌های مطالعاتی که در جهت حل بحران انجام می‌شود دیده شود.

 

رئیس سازمان برنامه‌وبودجه استان قم تأکید می کند: استفاده از تجربیات کشورهای دیگر در حل بحران کم‌آبی و عدم انجام آزمون‌وخطا در شرایط حاکم باید مدنظر همه مدیران اجرایی استان بوده و نباید در مورد بحران کم‌آبی و خشکسالی آرمانی فکر کنیم.

رضوی  با اشاره به شرایط بد اقلیمی استان در سه دهه آینده می گوید: باید برای حل بحران کم‌آبی به مسائل و مشکلاتی که به استان تحمیل می‌شود مانند برج‌سازی، افزایش جمعیت در نتیجه مهاجرت توجه کرده و راهکار مناسبی را برای آن تعریف کنیم.

 

بحران آب شوخی بردار نیست

مجتبی وزین افضل معاون بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب استان قم با بیان اینکه متوسط میزان بارش سالانه هرسال کمتر می شود گفت: این خشکسالی پدیده ای است که با آن مواجه هستیم.

 

وی ادامه داد: درگیری بر سر آب از سال ها پیش مطرح شده و در سال های بعد ممکن است کل جهان را درگیر خود کند و این مساله ای است که سازمان های جهانی و دولت ها نیز نسبت به آن هشدار می دهند.

 

وزین افضل با بیان اینکه با دو دید به بحث کم آبی نگریسته می شود افزود: در دید کوتاه مدت مساله این است که امسال و سال آبنده را با صرفه جویی و نگه داشتن آب پشت سدها بگذرانیم اما در دید بلند مدت باید ببینیم برای سال های آینده چه باید کرد؟و باید ذخایر آب زیرزمینی را حفظ کنیم.

 

معاون بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب استان قم ادامه داد: اما به علت برداشت های بی رویه و مصارف غیرمجاز کشاورزی، ذخایر زیرزمینی هم در حال مصرف است.

 

وی با بیان اینکه در مصارف شهری نی باید به گونه ای مصرف کنیم تا از این بحران عبور کنیم درست و مصرف کردن به فرهنگ تبدیل شود تاکید کرد: مصرف آب قم نسبت به سال گذشته با توجه به گرمای هوا دو تا سه درصد فزایش داشته است و سرانه خانگی 157 لیتر بوده است.

 

وزین افضل با بیان اینکه در این خصوص استاندارد دقیقی وجود ندارد ادامه داد: برای هر نفر 80 تا 120 لیتر تعریف می شود که  هرچه به 80 نزدیکتر شویم نتایج بهتری را به همراه دارد.

 

وی ادامه داد: کیفیت آب نیز به میزان مصرف بستگی دارد ، از آنجا که کیفیت آب سطحی بهتر از آب چاه است کمتر از آب چاه استفاده می کینم اما زمانی که میزان مصرف بالا می رود برا جبران مجبوریم از چاه ها مصرف کنیم.

 

معاون بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب استان قم با تاکید بر اینکه بحران آب شوخی بردار نیست تصریح کرد: آب مایه ی حیات است و بود و بنود انسان ها به آب بستگی دارد.

 

وزین افضل با بیان اینکه ما نسبت به آیندگان مسئول هستیم گفت: اگر با این وضعیت پیش برویم نه تنها آیندگان خشکسالی را تجربه می کنند بلکه خودمان نیز بحران بی آبی را تجربه خواهیم کرد.

 

وی در پایان به ارائه راهکارهایی برای مصرف صحیح و کاهش هدررفت آب پرداخت و افزود: استفاده از لوازم کاهنده فشارآب، ایتفاده از سایه بان بر روی کولرهای آبی، آبیاری باغچه در شب، استفاده از فلاش تانکهای کم حجم و یا دومرحله ای و آموزش فرزندان و غیره از جمله راهکارهای کاهش مصرف است.

 

واما سخن آخر...

چند پیشنهاد برای صرفه جویی در مصرف آب:

1- هنگام استحمام در فاصله بین شستن بدن و سرشویی، شیرآب به طور پیوسته باز نباشد.

2 - موقع مسواک زدن شیر آب تصفیه شده را باز نگذارید.

3- برای آب دادن به درختان، درختچه ها، بوته ها و گلها، از روش آبیاری قطره ای استفاده شود.

4- بهتر است ابتدا مواد باقمانده، از ظرف غذاجدا و بلافاصله شسته شوند. سبزی ها را نیز ابتدا در ظرفی بخیسانید و سپس آب بکشید. آبش را هم برای گلها استفاده کنیم.

5- ازجریان آب به منظور آب شدن یخ گوشت یا دیگر مواد غذایی منجمد استفاده نکنیم.

6- فرزندان خود را در مورد نیاز به حفاظت از آب آگاه کنید. از خرید اسباب بازی ها و سرگرمی هایی که به یک جریان ثابت آب نیازدارند، خودداری کنیم.

7- برای نظافت محیط مورد نظر خوداز جمله پارکینک و حیاط، به جای مصرف آب بهتر است از جاروب استفاده شود.

8- تمام شیلنگ ها، اتصالات و شیرها را به طور مرتب کنترل کنیم تا از نشتی آب جلوگیری شود.

9- ضروری است برای اطمینان از سلامت لوله ها و شیرهای آب؛ آنها را مرتباً کنترل شوند.

10- هرگز آبی را که می توان به مصارفی نظیر آبیاری و یا شستشو رسانید، فاضلاب حساب نکنیم.

11- آب خنک مورد مصرف خود را همواره دریخچال نگهدارید تا مجبور نباشید شیر آب را برای مدتی بازبگذارید تا آب خنک شود.

12- به کودکان آموزش دهیم تا با بستن بموقع شیر، از هدر رفتن آب جلوگیری کنند.

13- می توان از آبی که برای شستن سبزی ها و دست و صورت استفاده می شود، به وسیله لوله کشی و هدایت آن به سمت فلاش تانک، در توالت استفاده کرد.

14- به جای شستن اتومبیل با شیلنگ آب، از یک سطل آب هم می توان استفاده کرد.

15- تا حد امکان از آب شرب برای فضای سبز استفاده نشود. باغچه را در شب یا صبح زود آبیاری کنیم تا از تبخیرآب جلوگیری شود.

16- نصب کولر در سایه و با استفاده از پوشش مناسب و جلوگیری از نشت آب کولرهای آبی، باعث صرفه جویی زیادی در مصرف آب می شود.

17- در مراکز آموزشی و مدارس به اطفال و دانش آموزان محدودیت منابع آب و روش های صرفه جویی آن را آموزش دهیم.

18- گروه های فرهنگی، غیر دولتی را به ایجاد و ارتقای فرهنگ حفاظت از آب در میان کودکان و بزرگسالان تشویق کنیم.

تهیه و تنظیم: فاطمه عسگری

∎​