به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری برنا، اکنون وقتی در مسیر اتوبان تبریز – مرند حرکت می کنی پس از پشت سر گذاشتن مراکز تولید و صنعتی موجود در دو طرف راه همراه با مغازه های صنوف مختلف و عمدتا خوراکی و تعمیرگاه و برخی روستاها و مراکز اقامتی روستاییان وارد جاده دو بانده مرند به هادی شهر می شوی. دشتی بزرگ در فاصله بین این دو شهر وجود دارد که بیشتر زمین های آن به کاشت گندم و باغ های میوه اختصاص یافته است. در لابلای گندمزارها، زردی چشم نواز مزارع آفتابگردان و باغ های سرسبز همراه با آلاچیق های کشاورزان حسرت زندگی در طبیعت را برای اهالی شهرهای بزرگ زنده می کند و گاهی نیز دیده مسافران عبوری به گله های گوسفندان همراه با سگ گله و چوپان ها و  گاوهای رنگارنگی می خورد که در حال چرا در زمین های کشاورزی هستند که محصول گندم آن به تازگی برداشت شده و کشاورزان پس از یک سال تلاش و کوشش شبانه روزی در حال خرمن کوبی یا نقل و انتقال محصولات خود برای عرضه به سیلوها هستند، می خورد.

پس از طی مسیر 137 کیلومتری بین تبریز و هادی شهر با عبور از کوه های نزدیک مرز قدم به شهری می گذاری که از قدیم الایام نام آن به خاطر برخی رویداهای تاریخی به خصوص در زمان صفویه و اواسط دوران سلطنت قاجاریه در ایران و برخی جنگ ها و توافق ها برای هر ایرانی آشناست، آن شهر مرزی جلفا، در کنار رود همیشه جاری ارس است که سرسبزی و خرمی را با حرکت آرام در ظاهری ولی متلاطم در درون در نقطه صفر مرزی بین ایران، جمهوری آذربایجان، جمهوری خودمختار نخجوان و ارمنستان گسترانده و اکنون به خاطر همین ویژگی های منحصر بفرد موجود در این منطقه نظیر موقعیت جغرافیایی مناسب همراه با دشت های وسیع برای کشاورزی مانند گردیان، گلفرج، خدا آفرین و قلی بیگلو، آب و هوای معتدل کوهستانی، نزدیکی به بازار 400 میلیونی کشورهای مشترک المنافع (CIS)، قرارگرفتن در درون بازار 10 میلیونی شمال غرب ایران، مجاورت با مرزهای سه کشورجمهوری آذربایجان، ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان آن را به یکی از مناطق آزاد تجاری و صنعتی پر رونق ایران به نام ارس تبدیل کرده است.

علاوه بر این باید در نظر داشت که منطقه ارس همواره از گذشته های دور به خاطر قرار داشتن در مسیر جاده ابریشم مورد توجه بازرگانان و مسافران آسیا اروپا بوده است. 

این اهمیت همچنین موجب رونق صنعت پرورش کرم ابریشم در زمان صفویان و نیز احداث کاروانسراها و مجموعه های اقامتی، خدماتی و بازرگانی را در منطقه جلفا بوجود آورده است که برخی از این کاروانسراها هنوز وجود دارد.

تاورنیه فرانسوی این کاروانسرا را دیده و در همین خصوص در سفرنامه خود می ‌نویسد: خواجه نظر از ارمنیان معتبری بود که از جلفا خارج شدند، چون در تجارت ترقی کرد و نزد شاه عباس و جانشین او شاه صفی اعتبارات حاصل کرد او را کلانتر ملت ارامنه کردند. 

شهر جلفا در کمتر از یکصد سال بیش به خاطر قرار گرفتن در این منطقه مرزی و تجاری به خاطر عبور خط راه آهن بین ایران و شوروی سابق فقط پذیرای برخی قشر یعنی کارمندان و پرسنل راه آهن و گمرک و امور مرتبط با آن نظیر شرکت های حمل و نقل بود که هنوز هم خانه های سازمانی و قدیمی یک طبقه آنان در محیطی گسترده هنگام عبور از خیابان های شهر جلب توجه می کند و با توجه به چنین خصوصیتی بی دلیل نیست که در برخی متون تاریخی جلفا به شهر بدون قبرستان معروف شده است چون اهالی آن اقامت چندانی در این شهر نداشتند.

امروز این شهر به خاطر تبدیل شدن به یکی از هفت منطقه آزاد در ایران از اوایل شهریور سال 1382 رونق بسیاری گرفته است و ساخت و سازها در مناطق مختلف شهر، وجود هتل های چند ستاره و مراکز اقامتی، تفریحی و تجاری متعدد چهره شهر را به سرعت دگرگون کرده است و با توجه به عبور رود ارس در بخش های مختلفی از شهر و سبزی آب طراوات و شادابی خاصی نیز به آن و هوای این شهر بخشیده است. 

منطقه آزاد تجاری-صنعتی ارس در استان آذربایجان شرقی اکنون مساحتی بالغ بر 51 هزار هکتار متر مربع به صورت محصور دارای 11  دروازه ورودی و خروجی شامل 3 دروازه اصلی و 8 دروازه فرعی است که با استفاده از دوربین و استقرار ماموران گمرک رفت و آمدها به آن کنترل می شود. این منطقه در ابتدای تاسیس شامل سه شهرستان جلفا، کلیبر و خدا آفرین بود ولی به خاطر نقش آفرینی در اقتصاد این منطقه از ایران و رونق و شکوفایی ناشی از آن و نقشی که در ایام تحریم های ظالمانه بدخواهان کشور در اقتصاد ملی ایفا کرد، اکنون شامل بخش های اطراف شهرستان‌های مزبور نیز می شود و گسترش قابل توجهی پیدا کرده است.

منطقه ارس در مسیر صنعتی و تجاری شدن و گسترش در 15 سال گذشته مراحل زیر راطی کرده است:
-ایجاد گمرک و مراکز دپوی کالا به شکل امروزی در 60 سال پیش که در حال حاضر فعال است.
- توسعه زیرساخت های موجود و مورد نیاز صنایع نظیر جاده ارتباطی، کمربندی هشت کیلومتری جلفا با صرف 60 میلیارد تومان، ایستگاه راه آهن جلفا و خط آهن برقی جلفاـتبریز که متصل به خط آهن سراسری شوروی سابق است.
- توسعه شبکه برق و آب، احداث نیروگاه برق، گازرسانی و خطوط مخابراتی و اینترنتی بی سیم شامل احداث یک مرکز مخابراتی جدید با استفاده از سیستم جدید جیپان، کارگذاری 30 کیلومتر فیبر نوری در سایتهای اقتصادی، رتبه اول استاندرد ضریب نفوذ تلفن ثابت و رتبه دوم در ضریب نفوذ تلفن همراه و افزایش آنتن های   BTS موبایل و تجهیز آنها به سیستم دیتای 4G
- راه اندازی تالار بورس کالا در منطقه آزاد ارس و اجرایی شدن طرح فیلترینگ شرکت های مستقر در منطقه
-اعطای تسهیلات به شرکت های مستقر در منطقه
- ایجاد منطقه صنعتی و منطقه ویژه اقتصادی و سرمایه گذاری (منطقه ویژه اقتصادی جلفا)
- تبدیل منطقه ویژه به منطقه آزاد تجاریـ صنعتی ارس
بر اساس اعلام مسوولان منطقه آزاد تجاری – صنعتی ارش ازسال1392  تاپایان1396 هجری شمسی در مجموع 2 هزار و 746 میلیارد ریال در حوزه زیر ساخت در این منطقه هزینه شده است. 
در همین حال وجود زیرساخت های مزبور در کنار مزایای سرمایه گذاری در این منطقه مانند معافیت مالیاتی ۲۰ ساله از تاریخ بهره‌برداری برای انواع فعالیت‌های اقتصادی، معافیت از عوارض گمرکی و سود بازرگانی برای واردات مواد اولیه و ماشین‌ آلات، امکان صدور کالای تولید شده با رعایت قوانین ارزش افزوده به داخل کشور و سرزمین اصلی، صدور کالای تولید شده به خارج از کشور با کمترین تشریفات ترانزیت و صادرات مجدد کالاهای خارجی با کمترین تشریفات، آزادی ورود هر نوع کالا به استثنای کالاهای مغایر با شرع اسلام، منابع انسانی (نیرویکارارزانومتخصص)، انرژی ارزان، امنیت سرمایه گذاری و تضمین حقوق قانونی سرمایه‌گذاران خارجی در برابر تملک و ملی شدن، امکان هرگونه فعالیت اقتصادی برای سرمایه ‌گذاران خارجی،  ثبت شرکت‌ها توسط خود سازمان منطقه آزاد، امکان سرمایه ‌گذاری ۱۰۰ درصد خارجی و بدون مشارکت ایرانی و عدم نیاز به روادید برای ورود و خروج اتباع خارجی از ویژگی های مهم این منطقه و دیگر مناطق آزاد ایران نظیر کیش، قشم، اروند، ماکو، انزلی و چابهار است که به دلیل استقبال سرمایه گذاران خارجی از این منطقه و وجود برخی زمینه های نظیر شعب و دفاتر بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ بیمه، احداث کمربندی شهر جلفا به مسافت 8 کیلومتر برای تردد 120 هزار تریلی در 4 فاز مختلف، فرودگاه پارس‌آباد و فرودگاه تبریز رونق آن بعد از کیش در مرحله دوم قرار دارد و تاکنون 270 میلیارد تومان صرف زیرساخت های این منطقه شده است.
بر اساس قانون ارزش افزوده در مناطق آزاد کشور حقوق ورودی قطعات و مواد خارجی بکار رفته در کالاهای تولیدی پردازش شده در مناطق آزاد تجاری–صنعتی هنگام ورود به سرزمین اصلی به میزان درصد ارزش افزوده که توسط کمیسیون ارزش افزوده تعیین می شود کسر و مابقی اخذ خواهد شد. و چنانچه مواد اولیه و قطعات خارجی بکار رفته در کالاهای تولیدی پردازش شده در مناطق پیش از انجام فرآیند تولید، ترخیص شده و مراتب در مجوز کمیسیون ارزش افزوده لحاظ شده باشد، با رعایت مهلت مقرر در ماده 135 قانون امور گمرکی (حداکثر ظرف مدت شش ماه از صدور سند ترخیص مواد اولیه) به هنگام ورود کالای تولید شده به سرزمین اصلی، مبلغی معادل درصد ارزش افزوده از حقوق پرداخت شده ورودی با رعایت مقررات مربوطه قابل استرداد خواهد بود.
بنابر ارزیابی‌های صورت گرفته از سوی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد ایران، منطقه آزاد ارس پس از منطقه آزاد کیش دومین منطقه آزاد توسعه یافته و درحال رشد کشور است.
اکنون 285 واحد صنعتی مجوز و پروانه فعالیت در این منطقه را در دوشهرک صنعتی 135 هکتاری و 260 هکتاری کسب کرده که از این تعداد 130 واحد آن فعال است و 155 واحد صنعتی نیز هم در حال احداث و ساخت است.

حجم سرمایه گذاری داخلی ناشی از فعالیت های واحدهای صنعتی در منطقه آزاد ارس نیز ازسال1392 تا پایان سال1396 مبلغ 76 هزارمیلیارد ریال است.

از بین شرکت های مزبور حدود 30 شرکت نیز خارجی واز کشورهایی چون ترکیه، کره جنوبی، هندوستان، ارمنستان، چین و قزاقستان است که 22 درصد از سرمایه گذاری ها در این منطقه را تشکیل می دهند.

محسن نریمان رییس منطقه آزاد تجاری–صنعتی ارس در دیدار با هیات رسانه ای یکی از تلاش های راهبردی این منطقه را برندینگ سازی ذکرد کرد تا بتواند در اذهان همگان به عنوان یک منطقه برتر شناخته شود.

هیات رسانه ای اعزامی از تهران شامل 14 مدیر مسوول، سردبیر و دبیر بخش های اقتصادی برخی رسانه ها و خبرگزاری ها در مدت دو روز اقامت ( 4 و 3 مرداد 1397) در منطقه آزاد ارس از کارخانه خودروسازی آمیکو، کارخانه جلفاکاران ارس در زمینه تولید نخ های مخصوص فرش ماشینی، مرکز پرورش گل رز، کارخانه تولید پوشک بچه، کارخانه تولید اسپری، کارخانه تولید کفش با برند دانیلی، پالایشگاه رهام اسپرلوس و کارخانه آماده بکار پانا چوب ارس بازدید کرد و از نزدیک پای صحبت ها و مسایل و مشکلات مسوولان و مدیران این مراکز صنعتی و تولیدی نشست که اکنون فعالیت در آنها با درصد های مختلف از نظر توان تولید جریان دارد.

-کارخانه خودروسازی آمیکو 

این کارخانه به عنوان تولید کننده انواع کامیون و کامیونت، خودروهای تک و دو کابین، انواع موتورسیکلت، کولر گازی، باطری انواع خودرو، کلاه ایمنی ، شیروانی و ادوات کشاورزی مانند تراکتور فعالیت های خود را از سال 1368 در منطقه مزبور با برند خود یعنی آمیکو آغاز کرد و اکنون 35 هزار دستگاه از خودروهای ساخت آن در سراسر کشور در حرکت هستند.

بر اساس اعلام حسن علی رضوی از مدیریت این کارخانه در حال حاضر نیم میلیون نفر از قبل فعالیت های این کارخانه زندگی می گذرانند و با توجه به مسایل و مشکلاتی نظیر واردات خودرو با شرایط بهتر از تولید آن در داخل با 20 درصد ظرفیت فعالیت خود را ادامه می دهد و در صورت وجود حمایت های لازم می تواند از ظرفیت های خود بیشتر استفاده کند.

به گفته رضوی با توجه به چنین ظرفیتی از نظر اقتصادی کارخانه سود دهی لازم را ندارد و اکنون تولیدات آن شامل خوروهای دو کابین (آسنا) و تک کابین (آراز) مشابه هایلوکس های موجود در بازار مورد استقبال برخی مشتریان داخلی (شرکت آب و فاضلاب ، محیط زیست، هلال احمر) و خارجی (کشورهای ترکیه ،سوییس و جمهوری آذربایجان) قرار گرفته است.

مدیر کارخانه آمیکو با اشاره به این که وجود برخی سیاست ها انگیزه های لازم را از تولیدکنندگان در مناطق آزاد سلب کرده است، خاطر نشان کرد که ما در حال حاضر امکان تولید 60 دستگاه از خودروهای مزبور را بر اساس استانداردهای 88 گانه داریم ولی استفاده از چنین ظرفیتی مستلزم استقبال از تولیدات است در حالی که برای برخی وارد کردن خودرو بسیار مقرون به صرفه تر از تولید آن است و تولیدکنندگان در مناطق آزاد برای وارد کردن محصولات خود به سرزمین اصلی باید 9 درصد ارزش افزوده و گمرکی آن را پرداخت کنند که همین هزینه ها موجب افزایش قیمت و نداشتن امکان رقابت با واردکنندگان می شود.

به گفته وی ، در حال حاضر 28 درصد از قطعات دو خودرو آسنا و آراز ساخت داخل است و مابقی از آلمان و اروپا تامین می شود و تلاش های برای تولید 50 درصد قطعات آن در داخل و بومی سازی در دست اقدام است.

رضوی با اشاره به این ما به صورت کامل بر اساس قانون مناطق آزاد فعالیت نداریم و برخی مواقع متصل به اداره های مستقر در سرزمین اصلی هستیم و از قوانین آنان پیروی می کنیم، تاکید کرد در صورت وجود حمایت های لازم از محصولات این کارخانه در مدت یکسال می توان آن را جایگزین محصولات مشابه خارجی کرده و با آن رقابت کرد.

وی با بیان اشتغال 700 نفر در کارخانه آمیکو خاطر نشان کرد، گمرک با تولیدکنندگان در مناطق آزاد مانند واردکنندگان برخورد می کند در حالی که فعالیت ما بسیار متفاوت تر از واردکنندگان است و باید در نظر داشت که ما برای صادرات فعالیت می کنیم نه برای وارد کردن به سرزمین اصلی و هدف از فعالیت های ما ارز آوری برای کشور است در حالی که واردکنندگان بیشتر به دنبال استفاده از ارز برای واردات هستند.

مدیر کارخانه آمیکو تصریح کرد، در صورت هماهنگی و همکاری های لازم و مشترک با فعالان حاضر در منطقه آزاد ارس و اجرای کامل قوانین مناطق آزاد امکان افزایش تولید و رقابت با واردکنندگان وجود دارد.

-جلفاکاران ارس 

کارخانه جلفاکاران ارس از سال 1388 با هدف تولید نخ های مورد نیاز در صنایع فرش و پارچه در منطقه آزاد ارس تاسیس شد و اکنون 35 تن نخ برای مصرف در داخل و خارج از کشور تولید می کند.
عظیم دلاویز مدیر عامل این کارخانه در جریان بازدید هیات رسانه ای با بیان این که جلفاکاران ارس از نظر تولید نخ اکرولیک بزرگ ترین کارخانه در ایران است و حتی نرخ نخ ها نیز از سوی این کارخانه مشخص می شود، گفت ، در صورت انجام حمایت های لازم امکان تولید 800 تن نخ برای مصارفی چون بافت پارچه های شلوار جین و معمولی وجود دارد.

به گفته وی، تنها رقیب این کارخانه مرینوس در ترکیه است که حرف اول را در این زمینه می زند و در صورت حمایت از تولیدکنندگان داخلی در مناطق آزاد و اذیت نکردن آنان مانند مواردی چون مراجعه به تهران برای دریافت ارز امکان رقابت بیشتر با آن وجود دارد. برای مثال در حال حاضر به خاطر نبود آب زلال برای رنگرزی امکان این فعالیت در کارخانه وجود ندارد و در صورت تامین آب راه اندازی آن امکان پذیر است.
 
-شرکت آرسالو 

این شرکت در زمینه تولید لوازم آرایشی و بهداشتی به خصوص تولید اسپری فعالیت دارد و از سال 1388 فعالیت خود را در منطقه آزاد ارس آغاز کرده است.

محصولات تولیدی این شرکت روانه بازارهای خارجی می شود و در روزهای بازدید هیات رسانه ای به خاطر مشکلات پیش آمده برای متن درج شده بر روی اسپری های تولیدی و تاکید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر ضرورت درج 70 درصد از متن موجود در آن به فارسی عملا فعالیت شرکت از سه ماه قبل تعطیل و 30 کارگر و فرد مشغول در آن نیز بیکار شده بودند.

با تلاش ها و پیگیری های انجام شده از سوی سازمان منطقه آزاد تجاری و صنعتی ارس در زمان حضور هیات رسانه ای اخباری مبنی بر موافقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ادامه تولید آن منتشر شد.

بر اساس اعلام مسوولان آن با توجه به این که صاحب برند که شرکتی در ترکیه با چنین درخواستی موافقت نکرده بود ، امکان درج متن فارسی در بدنه اسپرهای تولیدی وجود نداشت.

آنان یادآور شدند که در صورت واردات این محصولات از خارج چنین مشکلی برای واردکنندگان وجود ندارد و فقط برای تولید کنندگان در داخل است و علاوه بر این قانون منطقه آزاد به صورت کامل اجرا نمی شود و وزارتخانه ها و ارگان هایی مانند اقتصاد و دارایی، ارشاد، گمرک و نظایر آن با برخی مصوبه های خود مشکلاتی را برای مناطق آزاد ایجاد می کنند که موجب اخلال در روند تولید آنان می شود و این شرکت از اردیبهشت ماه عملا تعطیل شده است.

-کارخانه کفش دانیلی 

کارخانه کفش دانیلی با خرید برند آن در حال فعالیت با 250 کارگر در منطقه آزاد ارس است ، یکی دیگر از مراکز مورد بازدید هیات رسانه ای اعزامی از تهران بود.

مواد اولیه این کارخانه تماما از داخل تهیه می شود و پس از تولید محصولات آن با توجه به این که بر اساس طرح های بین المللی است در داخل و خارج از کشور بفروش می رسد.

حسینی مدیر تولید کفش دانیلی هنگام بازدید هیات رسانه ای با تشریح فعالیت های این شرکت و روند تولید کفش های زنانه و مردانه آن با زیره های تزریقی با استفاده از دستگاه های پیشرفته گفت ، یکی از مشکلات اساسی ما قطع برق و از کارافتادن دستگاه مخصوص تزریق زیره و سی ان سی برای برش چرم و مواد اولیه است چون پس از قطع برق مواد سرد شده و یا برنامه رایانه ای سی ان سی دچار مشکل شده و نیازمند برنامه ریزی دوباره است.
 
-کارخانه پانا چوب ارس 

این کارخانه که مراحل مختلف آن برای راه اندازی و تولید ام دی اف و رزین های صنعتی با استفاده از مراکز پتروشیمی های داخلی انجام شده است اکنون به خاطر نبود سرمایه در گردش و وجود برخی مشکلات برای ارایه تضمین های لازم به بانک ها و تامین کنندگان سرمایه با مشکل مواجه شده و عملا فعالیت موثری ندارد.

توحید سپهر از مسوولان کارخانه مزبور هنگام بازدید هیات رسانه ای با اشاره به ضرر روزانه 30 میلیون تومانی آن به خاطر نبود سرمایه در گردش گفت ، اکنون کارخانه آماده است و مراحل آزمایشی خود را نیز با موفقیت پشت سر گذاشته است و نمونه تولیدات آن نیز وجود دارد ولی نیازمند تامین کننده سرمایه برای فعال شدن آن هستیم.

وی با اشاره به این که اگر مشکلات مالی ما حل شود 200 نفر در این کارخانه مشغول به کار می شوند ، افزود، برخی از مسوولان بانک ها از کارخانه بازدید داشته اند ولی به خاطر این که برای احداث آن بیش از یک هزار میلیارد تومان هزینه شده است و اکنون توانی برای آغاز فعالیت آن باقی نمانده است ، هیچ موسسه اعتباری و مالی حاضر نیز تا با مشارکت و تامین سرمایه در گردش نسبت به راه اندازی فعالیت های آن اقدام کرده وسهم خود را از تولیدات و فروش محصول برداشت کند.

در همین حال نریمان رییس منطقه آزاد تجاری و صنعتی ارس هنگام دیدار با هیات رسانه ای از برخی اقدامات برای حل مشکلات مالی این کارخانه برای فعال شدن خبر داد و گفت تلاش ها برای ورود بانک ها و موسسات مالی جهت تامین مالی این کارخانه در جریان است.

وی با اشاره به این که یکی از سیاست های منطقه آزاد ارس جدیت برای حل مشکلات سرمایه گذاران در این منطقه است، تاکید کرد، با توجه به سرمایه گذاری انجام شده از سوی صاحبان این کارخانه و نوع تکنولوژی به کار رفته در آن در صورت موفق آمیز نبودن رایزنی با بانک ها خود منطقه آزاد ورود می کند تا مشکل مالی آن حل شده و ضمن آغاز فعالیت کارخانه اشتغال 200 نفر نیز در آن انجام شود.

 -پالایشگاه رهام اسپرلوس 

این پالایشگاه با تامین نفت خام از طریق تبریز اقدام به تولید 5 نوع قیر با ظرفیت روزانه یک هزار تن می کند که محصولات آن تماما به کشورهای گرجستان ، ترکیه و ارمنستان صادر می شود.

صادقی مدیر پالایشگاه مزبور در خصوص فعالیت های آن گفت، فاز اول و دوم پالایشگاه رهام اسپرلوس در زمینی به مساحت 5 هکتار با همت بخش خصوصی و همکاری یک شرکت اتریشی راه اندازی شده است و با توجه به نیاز بازار در کشورهای اطراف در صورت توسعه فعالیت های آن امکان صادرات بیشتر وجود دارد.
 
در همین حال یکی از سیاست های راهبردی سازمان منطقه آزاد ارس انتقال تکنولوژی های به روز دنیا به منطقه و تکمیل زنجیره تولید صنایع مستقر و استقرار صنایع پایین دست مربوطه است.

در این راستا اقداماتی نیز برای توسعه و گسترش فعالیت های مدرن کشاورزی و گلخانه ای در منطقه صورت گرفته است که بخشی از آن در خود منطقه مورد استفاده قرار گرفته و بخش عمده ای از آن نیز به صادرات اختصاص می یابد.

مهم ترین بخش های تولیدی در این منطقه در حوزه کشاورزی و گلخانه ای است که در دولت یازدهم و دوازدهم سرمایه گذاری در بخش کشت گلخانه ای مبتنی بر فناوری های روز دنیا در منطقه ارس آغاز و تاپایان سال 96 بیش از 70 هکتار زیر کشت رفت و مجموعا 160 هکتار نیز در قالب 70 گلخانه در حال ساخت است که بیش از 300 میلیارد تومان تسهیلات بانکی در این حوزه جذب شده است.

همچنین احداث باغات با بیش از یک هزار هکتار و سیاستگذاری در خصوص ایجاد صنایع تبدیلی مکمل در کنار آنها از دیگر اقدامات انجام شده در این راستا است.

هیات رسانه ای در جریان سفر به منطقه آزاد ارس بازدیدی از یکی از گلخانه های موجود در منطقه داشت که در ارتباط با تولید گل رز هلندی و صدور آن به خارج از کشور به خاطر قیمت بالا فعالیت می کند.

تارا امین و تارا امیر نیز با حدود 50 هکتار مساحت دو مورد از بزرگ ترین گلخانه های موجود در منطقه آزاد ارس است که به صورت تعاونی عمل کرده و ضمن وارد کردن بذر برخی برندهای محصولات کشاورزی از قفقاز به اقدام به کشت و پرورش آنها کرده و در پایان محصولات به خارج از کشور صادر می شود.

عمده محصولات کشاورزی صادراتی از منطقه آزاد تجاری–صنعتی ارس شامل گوجه فرنگی، چای سبز، کشمش و مغز بادام و گردو، برگه زردآلو است و در بخش غیرکشاورزی نیز به صادرات محصولات هیدروکربن سبک و سنگین، موتورسیکلت و کامیون، نخ اکریلیک و مخصوص فرش های ماشینی، کیسه های پلاستکی و قیر نفت در 5 نوع مختلف اشاره کرد. 

مجموع اقدامات انجام شده در منقطه آزاد تجاری–صنعتی ارس موجب اشتغال مستقیم بیش از 3 هزار و 355 نفر در واحدهای صنعتی و 3 هزار و 411 نفر در بخش کشاورزی و بیش از 3 برابر اشتغال مستقیم افراد نیز اشتغال غیر مستقیم در هر یک از بخش های صنعت، کشاورزی، خدماتی و تجاری در منطقه ایجاد شده است.

منطقه آزاد ارس در سال 1396 در راستای سیاست های اقتصاد مقاومتی حدود 143 میلیون دلار صادرات داشته است که در مقایسه با سال  1392 بیش از 300 درصد افزایش داشته است.

براساس بند 11 سیاست های اقتصاد مقاومتی که در سال 1392 از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد 4 حوزه انتقال فناوری‌های پیشرفته، گسترش و تسهیل تولید، صادرات کالا و خدمات و تأمین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج در بحث توسعه حوزه عمل مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور مد نظر قرار گرفت.
کشورهای هدف صادرات فدراسیون روسیه، ترکیه، عراق و گرجستان و ارمنستان، امارات، جمهوری آذربایجان، پاکستان، آلمان، اسپانیا، الجزایر و برخی کشورهای دیگر است که تلاش شده موانع و تشریفات صادرات و ترخیص کالا به این کشورها حذف شود یا بهبود یابد.
مهم ترین تلاش ها در این عرصه شامل اقدامات حمایتی زیر است:

-    پیگیری رفع تنگناهای صادرکنندگان فعال که صادرات آنها کند شده است.

-    پیگیری تسهیل محدودیت های نقل و انتقال پولی و بانکی برای شرکت های صادراتی.

-    بازنگری در آیین نامه جذب سرمایه گذاری با هدف جذب شرکتهای صادرات محور، کاهش بروکراسی اداری و همچنین دیدارهای منظم و مستمر مدیرعامل با فعالین این حوزه در جهت شناسایی مشکلات و تسریع روند رفع آنها صورت گرفته است.

-ارتقای واحدهای تولیدی صادراتی، تشویق شرکتها به ایجاد واحدهای بازاریابی و صادرات و ارتقای تکنولوژی، حمایت و پشتیبانی از به رهمندی شرکت ها از صندوق ضمانت صادرات، فراهم ساختن زمینه های حضور شرکتهای صادرکننده در نمایشگاه های داخلی و خارجی از دیگر اقدامات حمایتی بوده است.

-    طراحی و آماده سازی سایت پایانه صادراتی و ترانزیتی ارس
به خاطر تلاش های مزبور در منطقه آزاد تجاری–صنعتی ارس تراز تجاری مثبت ارس در سال 1396 برای اولین بار بین مناطق آزاد کشور اتفاق افتاد.

علاوه بر وجود زیرساخت های لازم برای رونق بیش از پیش جلفا به عنوان یک منطقه آزاد تجاری و صنعتی ، قدمت منطقه و دارا بودن برخیجاذبه های طبیعی و باستانی در کنار همدیگر نیز موجب شده است تا سفر به این بخش از ایران برای هموطنان با خودروهای شخصی و یا قطاری رایگاه تبریز - جلفا از نقاط مختلف هم فال باشد و هم تماشا ‌و آنان ضمن تهیه برخی اقلام مورد نیاز در زندگی خود از فروشگاه ها و مراکز تجاری ارس بتوانند در زمان حضور در این منطقه از موهبت های طبیعی و خدادادی مانند سرسبزی، آب و هوای مطبوع و دلچسب و برخی جاذبه های کهن، تاریخی و باستانی آن در سفر به شمالی ترین منطقه از ایران برخوردار باشند.

بر اساس قوانین موجود در ارتباط با مناطق آزاد هر فرد می تواند به میزان 80 دلار کالا از آن بدون تشریفات گمرکی خارج کند.

بر اساس آخرین آمارهای موجود در سال 1397 اکنون یک هزار و 904 واحد فعال صنفی،  176 واحد فعال خدمات بازرگانی و خودرویی، 50 مجتمع تجاری فعال در منطقه وجود دارد که در مجموع تعداد شاغلین این واحدها 4 هزار 250 نفر است که با بهرهبرداری از سرمایه گذاری های در حال ساخت منطقه اشتغال پایدار آمار مطلوب تری خواهد داشت.

البته در زمان حضور هیات رسانه ای در منطقه آزاد ارس با توجه به افزایش قیمت دلار در ایران خریدهای ایرانیان به خاطر کاهش ارزش پول کاهش یافته بود و در مقابل سفر و حضور اتباع کشورهای همسایه در فروشگاه های موجود در منطقه آزاد ارس با توجه به استفاده آنان از دلار افزایش داشت.

در همین حال با توجه به پیشرفت های صنعتی در منطقه ارس وجود برای جاذبه های طبیعی، آثار باستانی، ژئوپارک و آب و هوای معتدل نیز بر جذابیت آن برای سفر هموطنان به نقطه صفر مرزی در شمال غرب کشور افزوده است.

مهم ترین و اولین جاذبه های طبیعی این خطه از کشور را می توان شامل رود ارس (به زبان محلی آراز)، کلیسای سنت استپانوس، جنگل‌های مه‌آلود ارسباران، آسیاب خرابه (این آسیاب همچنان فعال بوده و در منطقه به عنوان آسیاب خرابه معروف است) و آبشار کنار آن، کاروانسرای خواجه نظر، نمازخانه چوپان، آتش فشان کیامکی و سدهای خدا آفرین، ارس و میل‌ مغان نام برد که موجب شده است تا فقط در نوروز سال 1397 بیش از 4 میلیون گردشگر را به خود جذب کند و از این نظر رتبه اول را در بین مناطق آزاد بدست آورده به گونه ای که رقم کل مناطق مزبور در کنار یکدیگر بر اساس اعلام نریمان رییس منطقه آزاد تجاری – صنعتی ارس قابل قیاس با آن نیست.

علاوه بر این برخی آثار باستانی و طبیعی دیگر مانند پل ضیاءالملک (متعلق به قبل از میلاد و مربوط به زمان اورارتوها)، حمام تاریخی جلفا، مجموعه تاریخی کردشت، بارگاه امامزاده نوجه مهر، پل آهنی راه آهن بین ایران و جمهوری خودمختار نخجوان که بدون استفاده از پیچ و جوش و با استفاده از پرچ توسط یک مهندس روس ساخته شده، مقبره سه مرزبان شجاع در کنار پل آهنی که در 1926 میلادی برابر قوای روس ایستادگی کردند، مناطق حفاظت شده نظیر پناهگاه ‌های حیات وحش کیامکی و ارسباران زیستگاهگونه ‌های جانوری کمیاب مانند یوزپلنگ و دیگر حیوانات نظیر آهو، مارال، گوزن، قوچ و میش ارمنی و بز، خرس قهوه‌ای و گونه‌هایی از پرندگان مانند سیاه خروس، کبک، عقاب طلایی، اردک، حواصیل، قار، بوتیمار، قرقاول، طرلان، بالابان و پوشش گیاهی افرا، نسترن، بید، زرشک، گردو و گیاهان مرتعی و دارویی موجب شده از تا هر سال شماری از علاقه مندان محیط زیست و طبیعت گردی به این منطقه سفر کنند.

تاریخ بنای کلیسای سنت استپانوس به سده نهم میلادی می‌رسد و با توجه قدمت بیش از یک هزار ساله آن درفهرست میراث جهانی سازمان علمی فرهنگی ملل متحد (یونسکو) به ثبت رسیده و وجود این کلیسا که در زمانه خود وانگه (محل تربیت مبلغان) بوده است، اکنون یکی از امتیازات برجسته منطقه آزاد ارس در مقایسه با دیگر مناطق است که فاقد میراث جهانی به ثبت رسیده مانند آن هستند.

وجود این کلیسای معروف و برخی کلیساهای تاریخی در منطقه جلفا موجب شده است تا هر سال هزاران نفر از هموطنان ارامنی از سراسر کشور و کشور همسایه یعنی ارمنستان و دیگر مناطق برای انجام برخی اعمال و برنامه های دینی خود به این منطقه سفر کنند. 

در طرح بهسازی و مرمت اماکن تاریخی در جلفا از سال 1392 تا پایان سال 1395  حدود  51 میلیارد ریال هزینه شده است که بیشترین موارد مصرف این هزینه ها شامل 7 جاذبه کاروانسرای خواجه نظر، حمام تاریخی جلفا، کلیسای چوپان، کلیسای سنت استپانوس، مجموعه تاریخی کردشت و آبشار آسیاب می شود.

میزان سرمایه گذاری انجام شده در حوزه گردشگری نیز در این منطقه درسال 1396 مبلغ 3 هزار و 380 میلیارد ریال بوده که شامل مراکز تجاری، تفریحی، اقامتی وپذیرایی می شود.

یکی دیگر از جاذبه های گردشگری در منطقه جلفا را باید آداب و رسوم و صنایع دستی متفاوت مردم این منطقه و وجود برخی غذاهای قفقازی در این منطقه و مهارت برخی از ساکنان آن برای تهیه این غذاها ذکر کرد که از جمله آنها می توان به خاچاپوری، اوجاق جوری و خینگالی اشاره کرد که در زمان حضور هیات رسانه ای در هتل محل اقامت یکی از وعده های غذایی این هیات ارایه غذاهای قفقازی بود. 

در همین حال با توجه به برخی سفرها به کشورهای همسایه در شمال ایران مسوولان منطقه آزاد تجاری–صنعتی ارس برنامه های فرهنگی را با هدف جذب گردشگران بیشتر مد نظر دارند که در این ارتباط می توان به برگزاری کنسرتی در شهریور ماه 1397 اشاره کرد.

به طور کلی یکی از سیاست های مسوولان سازمان مناطق آزاد کشور فراهم کردن زمینه برای برگزاری چنین کنسرتی هایی در هفت منطقه آزاد و تقبل برخی هزینه های آن با هدف تسهیل در استفاده همگانی از آن است.

در همین حال با توجه به این که اکنون یکی از زمینه های صنعت گردشگری در ایران ایجاد اقامتگاه های بوم گردی بر اساس نوع و سبک زندگی پیشینیان در هر منطقه ای است، اکنون در منطقه آزاد ارس مجوز هایی از سوی مسوولان برای توسعه اقامتگاه های بومگردی در روستاهای شگفت انگیز ارس صادر شده است که با راه اندازی آنها می توان گفت در آینده گردشگران بیشتری جذب خواهند شد.

در این روش با استفاده از سبک زندگی افراد بومی از گذشته های دور در هر منطقه جغرافیایی با استفاده از توان افراد محلی داوطلب و حمایت های مالی  و معنوی بخشی از محل زندگی آنان با استفاده از وسایل زندگی باقیمانده از قبل بازسازی شده به گونه ای هر گردشگری با استقرار در آنها می تواند به سبک زندگی ایرانیان در هر منطقه جغرافیایی در گذشته های دور پی برده و با آن آشنا شود که در این خصوص مشابه خانه های بوم گردی اکنون در جزیزه قشم ایجاد و موجب افزایش گردشگران به خصوص از کشورهای اروپایی شده است.

اکنون در کنار برنامه های مختلف برای توسعه و گسترش منطقه آزاد تجاری–صنعتی ارس از نظر کمی و کیفی با توجه به پیشرفت های صورت گرفته در ایران در زمینه پیشرفت های علمی در رشته های مختلف و ایجاد شرکت های دانش بنیان مسوولان این منطقه نیز توجه خاصی به استقرار این شرکت ها در آن دارند.

بی شک باید گفت که اقتصاد های نوین در با ارزش ترین برندهای جهانی بر مبنای نوآوری شکل گرفته اند و در این راستا سازمان منطقه آزاد ارس نیز تمرکز ویژه ای بر حمایت از استارت اپ ها دارد.

ایجاد مراکز ارتقا و انتقال فناوری های پیشرفته، جذب سرمایه گذاری و فعالیت 35 شرکت فناور صنعتی در بخشهایی نظیر صنایع سلولوزی، دارویی و نساجی، شیمیایی، بهربرداری از مدرن ترین مجموعه کشت گلخانه ای کشور با (بزرگ ترین و مدرن ترین گلخانه خاورمیانه) با تکنولوژی روز دنیا، ایجاد مرکز رشد شرکت های فناوری و دانشبنیان و کارگاه های توسعه فناوری، ایجاد دفتر تعاملات بین المللی پارک های کلکشور از جمله اقدامات منطقه آزاد ارس در حوزه فناوری است. 

تدوین و تصویب مشوق ها و بسته های حمایتی از سرمایه گذارهای فناورانه و دانشبنیان از قبیل ایجاد صندوق پژوهش و فناوری در ارس، راه اندازی درگاه صادرات محصولات دانشبنیان، تکمیل اکوسیستم حمایتی از نوآوری و استارتاپ ها در منطقه از اقدامات حمایتی انجام شده در این راستا است و اکنون حدود 50 واحد دانشبنیان وفنآور در این منطقه درحال فعالیت است که در این ارتباط معاونتی نیز در سازمان مزبور ایجاد تا رسیدگی به امور آن بسرعت در منطقه آزاد انجام شده و با حل مشکلات آنان حضور این شرکت ها در ارس رشد سریع تری داشته باشد.

در حال حاضر پنج دانشگاه و یک حوزه علمیه در منطقه آزاد ارس فعال است که تا سطح دکتری اقدام به پذیرش دانشجو می کند و در این ارتباط می توان به دانشگاه آزاد اسلامی واحد جلفا، دانشگاه پیام نور واحد جلفا، پردیس بین المللی ارس دانشگاه تبریز، پردیس خودگردان دانشگاه علوم پزشکی تبریز، پردیس بین المللی دانشگاه تهران ، دانشگاه علمی و کاربردی آمیکو و حوزه علمیه خواهران جلفا (فاطمیه) نام برد که از مقطع کاردانی تا دکتری دانشجو پذیرش می کنند و اکنون تلاش هایی نیز برای ورود دانشگاه های معتبر بین المللی به این منطقه و جذب دانشجویان خارجی در جریان است.

نریمان رییس سازمان منطقه آزاد تجاری – صنعتی ارس در ارتباط با این موضوع نیز در دیدار با هیات رسانه ای از تلاش ها برای جذب بیشتر شرکت های دانش بنیان و ایجاد پردیس های دانشگاه های معتبر بین المللی در این منطقه و جذب دانشجویان خارجی سخن گفت. 

در همین حال با توجه به این که برنامه ها و طرح های مختلف در منطقه آزاد تجاری – صنعتی ارس در حال توسعه و پیشرفت است، نگاه مسوولان این منطقه نیز فراهم کردن زمینه برای رفع نیازها برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی به خصوص در ارتباط با زیرساخت ها نظیر برق است.

اکنون یک نیروگاه برق در منطقه ارس در حال احداث است تا در آینده با توجه به حضور بیشتر سرمایه گذاران در آن از این نظر با مشکلی مواجه نشود.

افزایش 12 برابری تامین برق فازهای صنعتی ارس در سال 96 نسبت به سال 92 (تولید بیش از 150مگاوات) که امسال 8 مگاوات دیگر هم اضافه خواهد شد و احداث نیروگاه 5 مگاواتی خورشیدی و 25 مگاواتی chp از جمله این اقدامات است تا در آینده مشکلی از بابت برق مورد نیاز واحدهای صنعتی فعال بوجود نیاید.

در همین حال برخی اقدامات دیگر در حوزه های مختلف در منطقه در حال مطالعه، بررسی و اجراست که در این ارتباط می توان به موارد زیر اشاره کرد: 

- 43 طرح و پروژه مطالعه شده اولویت دار آماده سرمایه گذاری
-احداث خط آهن جلفا-اصلاندوز که در نهایت خط ریلی ایران را به اروپا و آسیا متصل می کند. (مطالعات انجام شده در حال جذب سرمایه گذار هست که  5 سرمایه گذار اعلام آمادگی کرده اند)
- احداث و بهسازی بیش از 70 کیلومتر جاده نظیر تعریض جاده های جلفا-مرند، مسیر جلفا به کلیسای سنت استپانوسو ....
- بهره برداری از کمربندی شرقی جلفا تا پایان سال 97 که از ورود 120 هزار خودروی سنگین در سال به داخل شهر جلوگیری کرده و بحث های امنیتی و آلودگی هوا را بهبود می بخشد.
-برنامه ریزی و طراحی افزایش سرعت خط آهن تبریز جلفا
-طراحی و تملک اراضی برای احداث فرودگاه
- اقدامات عمرانی برای احداث فرهنگسرای ارس تا اوایل سال 98 ، ساخت دو مدرسه و همچنین نوسازی مدارس قدیمی
- آماده سازی شبکه معابر دهکده ورزشی شامل استادیوم بزرگ فوتبال و 4 سالن ورزشی قهرمانی با قابلیت برگزاری اردوهای ملی و بین المللی
- افزایش سرعت و سلامت نظام خدماتدهی در راستای تسهیل و توسعه صادرات با راه اندازی پنجره واحد سرمایه گذاری

سفر هیات رسانه ای به منطقه آزاد تجاری – صنعتی ارس پس از دو روز برنامه فشرده شامل بازدید از واحدهای صنعتی و آثار باستانی و طبیعی آن با خاطره به یادماندنی بازدید از آبشار زیبای آسیاب خرابه و شوخی و آب بازی برخی دوستان رسانه ای در یک روز گرم از روزهای مرداد ماه تابستان به پایان رسید؛ باشد که در سایه توجه به حل برخی مسایل و مشکلات این مناطق و اجرای قانون مربوط به مناطق آزاد به صورت کامل و بدون هرگونه دخالتی از سوی دیگر مسوولان بتوان در آینده نزدیک شاهد رشد بیش از پیش این مناطق و بهره برداری از ظرفیت و فعالیت صنایع مستقر در آن به صورت صد درصد بود تا کشور از برخی وابستگی ها رهایی یابد و گام دیگری به سوی افق های پیش رو برداشت.