علی‌اکبر پورفتح‌الله، مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران به مناسبت نهم مردادماه روز ملی اهدای خون در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه امسال چهل و چهارمین سالروز تشکیل سازمان انتقال خون است، اظهار کرد: انتقال خون در ایران سابقه بسیار طولانی دارد چرا که همزمان با پیدایش ارتش مدرن در ایران مسأله انتقال خون نیز شکل گرفت، اما ۴۴ سال قبل و یک سال بعد از قطعنامه سازمان بهداشت جهانی مبنی بر تأسیس ایجاد سیستم‌های انتقال خون ملی برای مدیریت خون و فرآورده‌های خونی و تلاش برای سلامت و کیفیت خون، در نهم مردادماه سازمان انتقال خون ایران تأسیس شد.

 

وی افزود: تأسیس سازمان انتقال خون یکی از هوشمندانه‌ترین کار‌ها در ایران بود چرا که ما هنوز در بسیاری از کشور‌های منطقه خود چنین سازمانی نداریم و اگر هم داشته باشند، ساختار اجرایی مناسبی ندارند. از سوی دیگر هنوز در کشور‌های در حال توسعه انتقال خون به صورت بیمارستانی بوده و اهدای خون و فرآورده‌های خونی در بیمارستان انجام می‌شود که یکی از عمده‌ترین چالش کشور‌های در حال توسعه از نظر ساختاری و اجرایی است.

توان رقابتی در زمینه کفایت و سلامت خون با کشور‌های توسعه یافته
پورفتح‌الله تأکید کرد: به واسطه وجود انتقال خون ملی، دستاورد‌های مهمی را در زمینه انتقال خون به دست آورده‌ایم و با قاطعیت می‌گویم که ما در بین کشور‌های در حال توسعه بی نظیر بوده و در بسیاری از شاخص‌ها با کشور‌های صنعتی و توسعه یافته به ویژه در زمینه کفایت خون و فرآورده‌های خونی می‌توانیم رقابت کنیم.

وی ادامه داد: میزان اهدای خون در ایران سالانه چیزی بیش از ۲ میلیون و ۱۰۰ واحد است؛ به ازای هر هزار نفر ۲۱ واحد خون داریم، بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی این شاخص در کشور‌های با درآمد بالا و توسعه یافته ۳۳ واحد به ازای هر هزار نفر جمعیت بوده و در کشور‌های با شاخص‌های رشد متوسط ۱۳ واحد برای هر هزار نفر جمعیت است؛ این بدین معنی است که تقریباً دو برابر کشور‌های در حال توسعه اهدای خون در ایران وجود دارد.

مدیرعامل سازمان انتقال خون با اشاره به اهمیت موضوع سلامت خون و فرآورده‌های خونی عنوان کرد: پس از کفایت خون موضوع سلامت خون مطرح می‌شود، در این زمینه نیز کشور ما بر اساس آمار و اطلاعات هم سطح اتحادیه اروپا است؛ ما ظرف سه سال گذشته نزدیک ۴ میلیون واحد از پلاسما‌های مازاد بر مصرف خود را به پالایشگاه‌های اروپایی ارسال کردیم، در آنجا بر اساس استاندارد‌های تولید دارو آزمایش بررسی ژنوم ویروس‌ها بر روی این خون‌ها صورت گرفت و از نظر سلامت در برابر هپاتیت‌ B و هپاتیت‌ C و HIV در سطح کشور‌های اروپایی و بالاتر از آمریکا بودیم؛ بنابراین در زمینه کفایت و سلامت خون خود را از کشور‌های در حال توسعه جدا کرده و به کشور‌های کشور‌های توسعه یافته نزدیک کنیم.

 

نذر خون فرصتی برای غلبه بر کمبود‌های فصلی خون
پورفتح‌الله در ادامه با اشاره به اهمیت استفاده از ظرفیت‌های اجتماعی و مناسبت‌ها برای جذب اهداکنندگان خون، گفت: به طور کلی یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های سازمان استفاده از ظرفیت‌های اجتماعی مانند نذر اهدای خون و ساماندهی آن در کشور است؛ در یک فرآیند طولانی مدت هموطنان ما این نوع اهدای خون را به عنوان بخشی از فرهنگ خود تبدیل کرده بودند، مراجعه آن‌ها در این مناسبت‌ها و روز‌های خاص مانند تاسوعا و عاشورا و اربعین حسینی، برای اهدای خون مشکلاتی را برای سازمان به وجود آورده بود، حجم مراجعه کنندگان و پاسخگویی به این حجم مراجعات می‌توانست مدیریت سلامت خون را با چالش مواجه کند، به همین دلیل برنامه نذر خون ساماندهی و در همین زمینه فرهنگ‌سازی خوبی برای اهدای نذر در تمامی سال انجام شد که الزاما در مناسبت‌های خاص مانند اربعین و عاشورا ضرورتی برای اهدای خون وجود ندارد بلکه در روز‌های دیگر می‌توانند این نذر ادا کنند.

وی بیان کرد: امسال ممکن است بحرانی‌ترین زمان را برای اهدای خون داشته باشیم. ما امسال برنامه‌ریزی کرده بودیم که میزان اهدای خون را در بهار افزایش دهیم، اما آمار در حال حاضر نشان می‌دهد که ما نتوانستیم علی‌رغم تبلیغات گسترده و تماس با اهدا کنند‌گان میزان اهدا را مشابه بهار گذشته داشته باشیم.

پورفتح‌الله ادامه داد: یکی از دلایل این کاهش اهدا می‌تواند گرمای هوا و تغییرات اقلیمی است در شرایط فعلی تابستان بسیار گرم در بعضی از نقاط موضوع اهدای خون را در این نقاط دچار چالش کرده است و طبیعتا نباید انتظار داشته باشیم که در شهری مانند اهواز اهدای خون مشابه سال گذشته وجود داشته باشد، گرمای هوا و قطع شدن برق و مشکلات مرتبط با اهدا را تشدید می‌کند و این گسستی که ایجاد می‌شود تاثیر بسیار مستقیمی را در اهدای خون می‌گذارد. بر اساس گزارش‌هایی جهانی در زمینه تغییرات اقلیمی خبر این است که امسال زمستان بسیار سختی را در پیش خواهیم داشت و این زمستان هم عاملی است که اهدا کنندگان را خاموش و زیرساخت‌های ما را دچار مشکل می‌کند لذا به‌کارگیری فرهنگ نذر در این شرایط خون ما را در تثبیت میزان اهدای خون در شرایط بحرانی کمک کند.

وی افزود: ما مرتب کمبود‌های فصلی داریم نذر اهدای خون می‌تواند در افراد ایجاد تعهد کرده و در زمان‌های خاصی برای اهدا خون عمل کرده و در روز‌های بحرانی ذخیره خون کافی را داشته باشیم.

بحران‌ها تیغ دولبه انتقال خون؛ تهدید و فرصت
پورفتح الله در ادامه با اشاره به حضور گسترده مردم در شرایط بحرانی مانند زلزله کرمانشاه برای اهدای خون، اظهار کرد: بحران برای مراکز انتقال خون یک تیغ دو لبه محسبوب می‌شود چرا که در این شرایط استاندارد‌ها ممکن است کاهش پیدا کند، حجم‌کاری و خستگی پرسنل ممکن است سلامت خون را با خطر مواجه کند، تمام کسانی که می‌خواهند اهدای خون داشته باشند، به این موضوع توجه نمی‌کنند.

وی ادامه داد: از سوی دیگر حس همبستگی متعاقب بحران یک فرصت برای مراکز انتقال خون است تا مراجعه‌کنندگان را تبدیل به اهداکنندگان مستمر تبدیل و بتوانند جمعیت اهداکننده خود را بسازند.

پورفتح‌الله بیان کرد: ما همانند کشور‌های پیشرفته یک ذخیره خوب را داریم و تلاش کردیم بین ۵ تا ۷ برابر مصرف روزانه در همه نقاط کشور خون و فرآورده‌های خونی داشته باشیم، بنابراین در بحران‌هایی که حجم بالای خونین نیاز داشته باشد را به خوبی می‌توانیم مدیریت کنیم.

مدیرعامل سازمان انتقال خون عنوان کرد: تمام کسانی که بر اساس تهییج برای اهدای خون مراجعه می‌کنند، بعداً دوباره مراجعه کرده و به اهدا کنندگان مستمر پیوند می‌خورند، این یک موضوع مدیریتی است که بتوانیم آن جمعیت را بر اساس همبستگی مدیریت و برای برنامه‌ریزی‌های آتی استفاده کنیم.

وی یادآور شد: ما نه در حادثه پلاسکو و نه در حادثه زلزله کرمانشاه به دلیل ذخیره خونی مناسب نیازی به خون نداشتیم، اما می‌بایست به مردم پاسخ می‌دادیم و برنامه‌ریزی کنیم تا آن‌ها را به اهداکننده مستمر تبدیل کنیم.

وضعیت انتقال خون در زمان تحریم‌ها
پورفتح الله در ادامه و در پاسخ به پرسشی مبنی بر وضعیت انتقال خون در زمان تحریم‌ها نیز اظهار کرد: تحریم‌ها ممکن است در همه ابعاد اثراتی را بر همه فعالیت‌های سازمان انتقال خون داشته باشد، خوشبختانه در کشور برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دادیم و بخش عمده اقلام مورد نیاز سازمان انتقال خون با فعالیت‌هایی که در سال‌های گذشته انجام شد، عمده تجهیزات انتقال خون، کیسه خون و زنجیره سرد انتقال خون در داخل کشور تهیه می‌شود.

وی ادامه داد: ما یک برنامه ذخیره‌سازی برای ملزومات مصرفی خود را داریم که الان با ۲۵ درصد افزایش و با اعتبارات خود آن را مدیریت می‌کنیم، این اطمینان را داریم که با ذخیره موجود دچار مشکل نمی‌شویم، در زمینه پالایش قرار دادی پلاسما هم اقدامات خوبی صورت گرفته است و از انحصار تک شرکتی درآمده و الان با پالایشگاه‌های متعددی کار می‌کنیم تا پیش از این تنها و به صورت انحصاری با یک شرکت آلمانی کار می‌کردیم و الان یک شرکت اتریشی اضافه شده و چیزی حدود ۵۰ درصد بازار پالایشگاه به این شرکت واگذار شده است؛ و با ۲ شرکت دیگه نیز مذاکراتی را انجام داده و با این شرکت‌ها نیز در مرحله عقد قرار‌داد عملیاتی می‌باشیم، ما فکر می‌کنیم با توجه به تنوعی که به این بازار داده‌ایم با حداقل مشکلات مواجه خواهیم شد.

 

خروج شرکت‌های خارجی آنان را با زیان سنگینی مواجه می‌کند
وی با بیان اینکه، در خط تولید کیسه خون ۵۰ درصد سرمایه‌گذاری خارجی شکل گرفته است؛ افزود: الان دو شرکت که یکی از آنان یک میلیون ست کیسه سالانه تولید و شرکت دوم با ظرفیت ۱۰ میلیون ست تولید با سرمایه‌گذاری خارجی فعالیت می‌کنند، این یکی از کار‌های موفق در سازمان بود که شرکت‌های خارجی بیایند و در زمینه سرمایه‌گذاری و فعالیت در ایران مشارکت مستقیم داشته باشند، به همین دلیل تصمیم‌گیری برای خروج از ایران با هزینه سنگین خود مواجه می‌شوند.

وی افزود: در زمینه سیستم اتوماسیون انتقال خون هم در زمینه غربالگری کار بزرگی انجام شده است؛ ما برنامه خرید سیستم‌های اتوماسیون را از برنامه خود ظرف دو سال گذشته خارج کرده و مناقصه خود را به صورت خرید خدمت به ازای مواد مصرفی به میزان هر اهدا برگزار کردیم، مفهوم آن این است که یکی از معتبرترین شرکت‌های اروپایی سرمایه گذاری کرده و ۸ مرکز ما را مجهز به سیستم اتوماسیون کرده و از حالا به بعد باید به ازای هر اهدا کننده، هزینه خود را دریافت کند و طبیعتاً به این راحتی نخواهد توانست که از این مناقصه کنار بکشد.

ورود دارو‌های مشتق از پلاسما به ایران
مدیرعامل سازمان انتقال خون یادآور شد: در موضوع پالایش‌های قراردادی فعال هستیم و دارو‌های مشتق از پلاسما در حال ورود است؛ ما کشوری هستیم که در میان کشور‌های در حال توسعه توان پالایش قراردادی را داریم، در کشور‌های در حال توسعه ۹.۵ میلیون لیتر پلاسما از بین رفته و تلف می‌شود، ما در کشور راه درازی را طی کردیم و توانستیم پلاسمای خود را استاندارد کرده و استاندارد‌های اروپایی را کسب کنیم و از شرکت‌های پالایش‌گر استفاده کرده و به ازای هر لیتر پلاسما این شرکت باید ۴ دارو را به ما ارائه کنند.

وی با بیان اینکه ۵۵ درصد دارو‌های مشتق از پلاسما از پلاسمای ایرانی تشکیل می‌شوند، افزود: تا زمانی که نیاز کشور به پلاسما وجود داشته باشد، موضوع صادرات آن مطرح نیست هنوز آن ظرفیتی را که لازم است تا وارد بازار منطقه‌ای شویم نداریم و برای ورود به بازار منطقه‌ای لازم است سرمایه‌گذاری در صنعت پلاسما و توسعه پالایشگاه‌های قراردادی صورت بگیرد.

گفت‌وگو از: یاسر مختاری
انتهای پیام