بدون مقدمه از سهم نوشت‌افزارهای ایرانی در بازار شروع کنیم، امروز چقدر از لوازم موجود در این حوزه ایرانی‌اند؟
در حال حاضر می‌توان گفت حدود 40 درصد تولیدات ما در سطح داخلی است و 60 درصد هم سهم واردات از این بازار است. در این میان با شرایط موجود، تولید برخی از اقلام مثل مداد، پاک کن و خودکار در کشور روبه افزایش است، اما در هر حال برخی از این اقلام به طور کلی در کشور تولید نمی‌شود یا خیلی کم است و باید وارد شود.
پس با این حال گریزی از واردات نیست؟
بله، درست است که بازار داخلی از واردات تا حدی ضربه خورده، اما یکدفعه نمی‌شود آن را حذف کرد، در این مسیر باید پله پله تولید داخلی افزایش پیدا کند و از تعداد واردکنندگان هم کم شود تا خلاَیی ایجاد نشود. در حال حاضر هم با اوضاع و احوالی که در کشور وجود دارد، جریان به این سمت پیش می‌رود اما به هر حال بازهم معضلاتی وجود دارد، چون تولیدکنندگان ما هم از صفر تا صد نیستند و آنها هم برای تأمین مواد‌اولیه با مشکلاتی روبه‌رو هستند. در این میان درست است که مثلا ما مداد ایرانی تولید می‌کنیم، اما برای چوب آن یا نوک خودکارها و... هنوز از واردات بهره می‌بریم، به همین دلیل هر چه میزان تولیدات داخلی بیشتر شود، نیاز به این مواد هم بیشتر می‌شود و در این شرایط راهی برای آن نیست.
در بخش حمایت‌ها چطور؟ در این زمینه چقدر به تولیدکنندگان پرداخته می‌شود؟
واقعیت این است که هنوز کار حمایتی خاصی صورت نگرفته است، اما همین صحبت‌هایی که درباره توجه به تولیدات داخلی مطرح می‌شود یا گاه سختگیری‌هایی که برای واردات کالاهایی که مشابه ایرانی دارند، صورت می‌گیرد، اتفاق نسبتا خوبی است. با وجود این کارخانه‌های ما همچنان معضلاتی دارند که حل نشده ولی به طور کلی همین بحث روانی که در این باره مطرح می‌شود، نوعی حمایت است که از تولیدات داخلی صورت می‌گیرد. در این فضا گاه اقداماتی صورت می‌گیرد که از تأثیرگذاری بالایی برخوردار هستند.
در حال حاضر با وجود همین فضایی که به آن اشاره کردید، چقدر از این نوع تولیدات استقبال می‌شود؟
هر چه شرایط از نظر اقتصادی سخت‌تر می‌شود، استقبال از اجناس داخلی هم به همان میزان افزایش پیدا می‌کند، در این روزها نیز مدت‌هاست که بخصوص در حوزه لوازم‌تحریر توجه به تولیدات داخلی بیشتر شده است. در این بین اگر تولیدکنندگان با حفظ کیفیت و قیمت محصولاتشان را عرضه کنند، به طور حتم می‌توانند در این بازار خوبی پیش بروند، اما در کنار همه اینها بحث فرهنگی این جریان هم دارای اهمیت است.
منظورتان تبلیغات و تلاش برای فرهنگسازی است؟
بله، در این فضا لازم است کارهایی صورت بگیرد که از نظر روانی جریان‌سازی کرده و مردم را هر چه بیشتر به خرید این کالاها تشویق کنند. حتی در حوزه تولیدکنندگان نیز همین‌طور چرا که گاهی برخی از کارخانه‌ها تولیداتشان را با عنوان خارجی بیرون می‌دهند و از بیان ایرانی بودن آنها اجتناب می‌کنند. دلیل این امر نیز همان فضای فکری است که در سطح جامعه وجود دارد و با فرهنگسازی قابل تغییر است.
درباره تولیدات ایرانی که با نام خارجی عرضه می‌شوند، قانونی برای منع آن وجود ندارد؟
نه، هنوز اقدام و تصمیم خاصی برای آن وجود ندارد ولی با اشکال و تصاویر خارجی که روی این اجناس زده می‌شد، بشدت برخورد و امسال هم بعد از اطلاع‌رسانی که در این باره صورت گرفت، این روند با ورود اماکن قرار است با قدرت بیشتری ادامه داشته باشد.
در حال حاضر چه تعداد تولیدکننده داخلی داریم که با نام خودشان یا عناوین خارجی فعالیت می‌کنند؟
نمی‌توان دقیق و جزئی آماری داد، چون علاوه بر کارخانه‌ها، تولیدکنندگانی داریم که کارگاهی فعالیت می‌کنند و تولیدات مطلوبی هم دارند، به همین دلیل از آنجا که نوشت‌افزارها تنوع زیادی دارند، تعداد تولیدکنندگان آنها هم خیلی زیاد است و این رقم مدام اضافه می‌شود.
در حوزه کیفیت، در چه سطحی قرار داریم؟ آیا قابل مقایسه و رقابت با نمونه‌های خارجی هستیم؟
در بخش لوازم‌تحریر شرکت‌های ما حتی بیشتر از 50 درصد با نمونه‌های خارجی که وجود دارد، قابل قیاس هستند. در این باره نمی‌گویم در حد اعلایی قرار داریم، اما کاملا منطقی پیش رفته‌ایم و در حوزه نوشت‌افزار قاطعانه حرفی برای گفتن داریم.
عرضه این اقلام هم از مواردی است که گاهی کمبود آن در فضاهایی مثل شهرکتاب‌ها حس می‌شود، این عرضه چطور اتفاق می‌افتد؟ چرا چنین کمبودی وجود دارد؟
درباره مراکزی مثل شهر کتاب شما بیشتر به سطح مدرن بازار نگاه می‌کنید، در این فضاها نیز همان‌طور که گفتم ممکن است شما برندهایی را ببینید و متوجه ایرانی بودنشان نشوید چرا که در این مراکز به دلیل قشر خاصی که سراغ آنها می‌روند، اغلب تلاش می‌شود اجناسی که سطح بالاتر یا عناوین خاصی دارند، ارائه شود. با این حال کارخانه‌های ما فروش خودشان را دارند و برخی از آنها گمنام در این مسیر پیش می‌روند، اما در سطح عام‌تر جامعه بخصوص شهرستان‌ها ما فروش قابل توجهی در حوزه اجناس ایرانی داریم.
در کنار انواع نوشت‌افزارهای ایرانی، مدتی است که بحث نوشت‌افزارهای ایرانی ـ اسلامی هم مطرح شده است، طرح‌هایی که برخی از آنها هنوز جای کار دارند، در این فضا چه تصمیماتی صورت گرفته است؟
صحبت‌ها و جلساتی در این باره داشته‌ایم و موارد مختلفی مثل تلاش برای گسترش این طرح‌ها از دفاتر به دیگر اقلام مطرح شده است، تعامل با وزارت آموزش و پرورش، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان و دیگر فضاهای تأثیرگذار در این باره از دیگر مواردی است که برای گسترش عرضه این محصولات و توزیع آنها صورت گرفته است. درباره طرح‌هایی هم که هستند ما در جلساتمان گفته‌ایم که لازم است بیشتر روی آنها فکر شود، به گونه‌ای که این طرح‌ها بتوانند کل سلایق را دربر گیرند و تنها به گروه خاصی اختصاص نداشته باشند، در حال حاضر هم این تلاش‌ها ادامه دارد و امیدواریم نتیجه‌بخش باشد.
و در آخر بازهم به بحث تبلیغات برگردیم. شما به عنوان رئیس این صنف با رسانه‌ای مثل صدا و سیما تعاملی برای گسترش این فضا داشته‌اید؟
خود این رسانه از پیش تبلیغاتی را در این باره پخش کرده بود، مثل کارهایی که از شبکه پویا پخش می‌شد و تأثیر زیادی بخصوص روی کودکان داشت، به همین دلیل باید این نوع اقدامات بیشتر صورت بگیرد، اما متأسفانه برای بحث تبلیغات با وجود صحبت‌هایی که تنها در حد حرف مطرح شده‌اند، مدام از هزینه صحبت می‌شود و اغلب در هر فضایی به دنبال پول درآوردن هستند. اما کار فرهنگی و جریان‌سازی اتفاق کوچکی نیست و لازم است روی آن سرمایه‌گذاری شود. در این میان خود صدا و سیما نیز باید بیشتر به فکر این فرهنگ‌سازی‌ها باشد.
«ننه‌قمر» جای «باربی»
علی حدیدی
مدیر شرکت تولید نوشت‌افزار آزاده
در این حوزه، فرهنگسازی از مهم‌ترین مواردی است که لازم است از کودکی روی آن کار شود و با جریان منسجمی ادامه داشته باشد، اسباب‌بازی و لوازم‌التحریر هم از مهم‌ترین عوامل فرهنگ‌ساز هستند، به همین دلیل متولیان فرهنگی باید در این مسیر با حمایت از تولیدکنندگان داخلی امکانات لازم را برای تولید، معرفی و تبلیغ در اختیارشان قرار دهند.
در این فضا سال‌هاست به‌دلیل فعالیت شرکتی مثل والت دیسنی و داستان‌پردازی‌ها و شخصیت سازی‌های آنها، کودکان اغلب به سراغ دفترها و دیگر لوازمی که روی آنها عکس باب‌اسفنجی، بن‌تن و... است، می‌روند اما ما با اسطوره‌ها و شخصیت‌های کارتونی و غیرکارتونی خود چه کرده‌ایم؟ و بچه‌هایمان چقدر با طرح‌ها و تصاویری که حاوی فرهنگ ایرانی -اسلامی است، آشنایی دارند؟ اینها دغدغه و مشکل امروز ماست که در سایه نبود فرهنگسازی شکل گرفته است.
در این میان ما هم می‌توانیم چنین برنامه‌ریزی‌ای داشته باشیم، مثل مقطعی که شکرستان پخش و تبلیغ می‌شد، اما در این فضا باید انسجام وجود داشته باشد، چرا که به‌عنوان مثال با پایان پخش شکرستان یا عدم‌حضور جناب‌خان در آن مقطع ما متحمل ضرر شدیم، چون این موارد نیاز به یادآوری مداوم دارند. به همین دلیل استفاده از نوشت‌افزار ایرانی -اسلامی، نیازمند فرهنگسازی و استمرار در تولید انیمیشن با کیفیت بالا و پخش از تلویزیون است.
حق کپی‌رایت هم مساله دیگری است که باید در این حوزه به آن بها داده شود، چون در مقطعی که هیچ شرکتی حاضر نبود عکس کلاه‌قرمزی و ننه‌قمر را جایگزین باربی، کیتی، بتمن و... کند، ما با هزینه هنگفتی حق کپی‌رایت این تصاویر را به رسمیت شناختیم و از همه مهم‌تر چنین ریسکی را انجام دادیم. در این شرایط هم از سوی دیگر چون قانون کپی‌رایت بدرستی وجود ندارد، افراد دیگری می‌آیند و از تصویر همان شخصیتی استفاده می‌کنند که من برای انتشارش، هزینه گزافی پرداخته‌ام یا از اینترنت، تصویر هفت‌کوتوله و باب‌اسفنجی و مرد عنکبوتی را دریافت می‌کنند. ما با تاکید بر شعار «فرهنگ ایرانی، تولید ملی» وارد کار شدیم و امیدوارم روزی بیاید که تمام لوازم‌التحریر ایرانی از فرهنگی ایرانی وارد بازار شوند، اتفاقی که تحقق اصولی آن به پیوست فرهنگی نیاز دارد.
مسئولان، چوب لای چرخ تولید نگذارند
حسین رستگاری
مدیر مجموعه فرهنگی بهشت و نوشت‌افزار «ایران‌نوشت»
عرصه نوشت‌افزار، حوزه مهمی است که متأسفانه توسط سازمان‌ها، نهادها و ارگان‌های دولتی، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. در این بین فضا برای ورود کاراکترهای غربی نیز بیشتر فراهم می‌شود، جریانی که آسیب‌های مخربی به ذهن و روح کودکان ما وارد می‌کند. این مساله دغدغه‌ای شد که ما بر اساس آن در مجموعه بهشت تصمیم گرفتیم برای گسترش استفاده از نوشت‌افزارهای ایرانی - اسلامی تلاش کنیم.
با این حال با وجود توسعه تولیدکنندگان ایرانی باز هم در جایی مثل یزد که من هم در جریان آن هستم متأسفانه حواشی‌ای ایجاد شده بود که فروشندگان لوازم‌التحریر به بهانه نداشتن سود، قیمت بالا و استقبال کم مردم از عرضه محصولات داخلی خودداری می‌کردند؛ این در حالی است که هیچ کدام از این موارد صحت ندارد و اغلب ما شاهد استقبال مردم از نمایشگاه‌هایی که برگزار شده‌اند، بوده‌ایم؛ ضمن این که در عین کیفیت کالای ایرانی که همتراز و حتی گاهی بیشتر از نمونه‌های خارجی آن است، در این روزها در فروشگاه ایران نوشت علاوه بر دفتر مشق، دفترچه یادداشت، کلاسور، دفترهای فانتزی و جامدادی تولیدی خود مجموعه بهشت، محصولات و نوشت‌افزار داخلی سایر مجموعه‌ها نیز عرضه می‌شود. با تمام اینها در بحث نوشت‌افزار علاوه بر اهمیت تولید داخل، مسائل فرهنگی نیز بسیار با اهمیت است و باید طرح‌هایی در نظر گرفته شود که از ویژگی‌های ایرانی - اسلامی برخوردار باشند؛ موضوعی که حتی خانواده‌ها هم در خریدهایشان به‌دنبال آن هستند؛ اما به‌دلیل نبودن حلقه واسط در این زمینه، برای دسترسی به آنها بسیار دچار مشکل می‌شوند.
درباره حمایت مسئولان هم باید بگویم که در چنین شرایطی، با توجه به نگاهی که وجود دارد، همین که آنها چوب لای چرخ تولیدات ما نگذارند، ما راضی هستیم. در این‌باره تقاضای من این است در مسیر پیش‌رو با برنامه‌ریزی برای فرهنگ حرکت کنند؛ اتفاقی که مدت‌هاست کمبود آن حس می‌شود و باید اقدامی برای آن صورت بگیرد.
در ادامه بعد از این برنامه‌ریزی‌ها و بازگذاشتن دست تولیدکنندگان، فروشندگان و توزیع‌کنندگان لازم است با حمایت‌های مناسب، برای توزیع محصولات ایرانی - اسلامی ترغیب شوند و به تعامل و همکاری با تولیدکنندگان بپردازند. این گونه می‌توان انتظار داشت که تولیدات ایرانی هم سهم بیشتری در این بازار پیدا می‌کنند.
فاطمه شهدوست
فرهنگ و هنر
نظر شما