از جمله تبعات مهم تغییر اقلیم در عرض‌های نوار بیابانی کره زمین «رخداد خشکسالی» است که ایران نیز جزو این مناطق است؛ از این رو به اعتقاد محققان، پدیده خشکسالی و کاهش بارندگی‌ها یک پدیده طبیعی برای ما محسوب می‌شود و خشک بودن ارتفاعات ایران نسبت به ارتفاعات افغانستان به دلیل متفاوت بودن منابع رطوبتی است که به هر دو کشور وارد می‌شود.
به گزارش ایسنا، زمانی دستکاری آب و هوا، وقت دیگر تغییر ویژگی‌های جوی، یک زمانی «هارپ» و اکنون ابردزدی موضوعاتی هستند که به گفته محقق اقلیم شناسی دانشگاه تهران به تازگی وارد ادبیات علوم جوی شده‌اند.
از سوی دیگر برخی ادعا دارند که به دلیل دستکاری در ویژگی‌های جوی، ایران دچار خشکسالی و کاهش بارش شده است؛ ولی محقق دانشگاه تهران معتقد است از آنجایی که منابع رطوبتی ایران با کشورهایی چون افغانستان متفاوت است، از این رو ارتفاعات افغانستان تا مدیترانه به میزان‌های متفاوتی از بارش‌های برف و بارندگی برخوردار خواهند شد.
دکتر علی‌اکبر شمسی‌پور، دانشیار دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه تغییر اقلیم(Climate Change) یک نظریه است، گفت: این نظریه به تقریب مورد تأیید ۹۷درصد اقلیم‌شناسان و محققان جهان بوده و فقط برای حدود سه درصد دانشمندان مورد تأیید نبوده و رخداد آن را با دلایل مختلفی همچون «تغییر ویژگی‌های مکانی موقعیت ایستگاه‌ها»، «کوتاه بودن طول دوره آماری ایستگاه‌های مورد سنجش»، «عدم قطعیت‌های زیاد مرتبط با خروجی مدل‌های سیاره‌ای اقلیم»و «گردش عمومی جو» مورد تردید قرار می‌دهند.
وی خاطرنشان کرد: ارائه نظریه تغییر اقلیم در راستای توسعه پایدار و حفاظت از منابع طبیعی با صرفه‌جویی و کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و کاهش تولید گازهای آلاینده، به خودی خود مطلوب و با ارزش است؛ چرا که اساس و بنیان‌های فکری نظریه تغییر اقلیم بر اثرات فعالیت‌های انسانی بر اتمسفر و محیط زیست است.
از تبعات مهم تغییر اقلیم در عرض‌های جنب حاره‌ای و نوار بیابانی کره زمین «رخداد خشکسالی» است که در برگیرنده مناطق خشک و بیابانی ایران، آسیای جنوب غربی، آسیای میانه و صحرای شمال آفریقا است.
به اعتقاد دانشیار دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران، لازم است تا پژوهشگران حوزه علوم جوی همچون متخصصان اقلیم‌شناسی به عنوان مرجع نظرات و تحقیقات در قالب مطالعات طولانی مدت الگوی تغییرات عناصر جوی در ایران و منطقه را ردیابی کرده و دلایل، پیامدها و راهکارهای رخداد هر نوع تغییر یا نوسانی را در پدیده‌های اقلیمی از مرجعی واحد بیان کنند.وی خشکسالی‌ها، ترسالی‌ها، توفان‌های حاره‌ای و امواج گرمایی را از جمله پدیده‌های در مقیاس تغییرات اقلیمی عنوان کرد و یادآور شد: یکی از محققان ناسا با ردیابی الگوی تغییر سالانه دما از سال ۱۸۷۰با موج‌های ۲۵تا ۳۰ساله کاهشی و افزایشی دما را تا دهه ۱۹۹۰بدست آورد.
از ۱۹۸۰ (دهه ۸۰میلادی به بعد) شاهد دوره گرمایشی دمای کره زمین هستیم، وجه تمایز دوره گرمایشی اخیر شیب تند افزایش دمای آن نسبت به دوره‌های قبلی است و همچنین نسبت دادن آن به فعالیت‌های انسانی است.
شمسی‌پور، با تاکید بر اینکه موضوع گرم شدن جهانی یک مساله عمومی در مقیاس سیاره‌ای است، ادامه داد: گرمایش جهانی سبب افزایش تبخیر و تعرق شده و متعاقب آن افزایش «ابرناکی» و «تراکم بخار آب» در جو و در نتیجه منجر به افزایش ابرناکی و بارندگی می‌شوند که البته این افزایش بارندگی‌ها بیشتر در عرض‌های میانی و بالاتر جغرافیایی رخ می‌دهد.
وی با اشاره به پیشینه طولانی توجه به موضوع خشکسالی در ایران و اثرات آن بر میزان تولیدات زراعی، افزایش خشکی و افت منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی، توضیح داد: مطابق یافته‌های علمی بدست آمده، خشکسالی‌ها در کشور در دهه‌ها و سال‌های اخیر از جنبه فراگیری و گستره مکانی و فراوانی رخداد آن نسبت به دهه‌های گذشته متمایز است.
وی‌ با اشاره به منابع تاریخی، خاطر نشان کرد: در کتیبه‌های تاریخی زمان هخامنشی، از وقوع خشکسالی سخن به میان آمده است و این نشان می‌دهد که پدیده خشکسالی یک پدیده تاریخی در منطقه ما به شمار می‌رود.
اگر آمار بارش ایستگاه‌های هواشناسی ایران را از سال ۱۹۵۱مورد بررسی قرار دهیم؛ مشاهده می‌شود که کشور ما در دهه‌ها و سال‌های مختلف از ۱۹۵۱تا ۲۰۱۸با دوره‌های مختلف و متناوب با خشکسالی و ترسالی مواجه بوده است. ضمن آنکه میزان ۴۰۰میلیارد متر مکعب نرمال آب حاصل از بارش نرمال کل ایران است که مسلما در هر سال با نوسان افزایشی یا کاهشی مقدار بارش دچار تغییر می‌شود.
مدیرگروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران یادآور شد: سال گذشته بسیاری از نقاط کشور مانند جنوب شرق، شمال غرب، غرب، جنوب غرب یک سال «ترسالی» را تجربه کردند، درحالی که در سال جاری با وجود اینکه بواسطه بارش‌های قابل توجه فصلی بهار، منطقه شمال غرب کشور با ترسالی مشخص می‌شود، اما بسیاری از مناطق کشور به‌ویژه در فلات مرکزی، جنوب و جنوب شرق وضعیت بحرانی کاملا خشکسالی را تجربه خواهند کرد .
وی با تاکید بر اینکه موضوع «ابر دزدی» که به تازگی در علوم جوی و ادبیات علمی ما وارد شده،
غیر‌کارشناسی است، توضیح داد: این موضوع در حالی مطرح می‌شود که هیچ مستنداتی در این زمینه وجود ندارد، ضمن آنکه این موضوع از یک محقق مرتبط با علوم جوی بیان نشده است.
هرچند در این زمینه ادعا شده است که این نظر از خروجی تحقیقات و ردیابی چهار ساله سطح برف در ارتفاعات افغانستان، ایران و رشته کوه‌های آلپ به دست آمده است، اما با عدم توجه به منابع رطوبتی و تفاوت در الگوها و سامانه‌های بارشی ارائه شده است.
سابقه ارائه رسمی پدیده دستکاری در ویژگی‌های جوی به سخنرانی «ویلیام هیل»، وزیر دفاع دوران ریاست جمهوری بیل کلینتون برمی‌گردد که برای نخستین بار اعلام کرد می‌توان امواج الکترو مغناطیسی را برای مدیریت و تغییر آب و هوا و زلزله استفاده کرد یا در سال ۱۹۷۷توافقی در زمینه اصلاح آب و هوا بین کشورهای کانادا و آمریکا به امضا رسید.
وی با بیان اینکه مدیریت آب و هوا در مقیاس‌های کوچک و محلی امکان‌پذیر است، اظهار کرد: موضوع بارورسازی ابرها در مقیاس محلی تا متوسط مقیاس یا منطقه‌ای قابل اعمال است.
سامانه‌های بارشی از منشأ امواج سودانی که از مسیر شبه جزیره عربستان به محدوده سرزمینی ایران وارد می‌شد، در محدوده شبه جزیره عربستان در اغلب اوقات همراه با بارش‌های سیلابی و سنگین فراوانی بود. در این رابطه می‌تواند موضوع بارورسازی ابرها مطرح شود. بخصوص اینکه بارش‌ها در مناطق بیابانی و کم عارضه عربستان با شدت و فراوانی بالا رخ می‌دهد، امکان بارورسازی ابرها وجود دارد، ولی تعبیر به ابردزدی نمی‌شود.
شمسی پور با اشاره به ادعاهای گفته شده درباره اینکه در مقابل اینکه کوهستان‌های افغانستان تا ارتفاع ۲۲۰۰متر پوشیده از برف هستند، اما ارتفاعات ایران کاملا خشک هستند، گفت: دلیل آن تفاوت در منابع رطوبتی ورودی به هر منطقه نسبت به همدیگر است. در رابطه با پوشش بالای برف ارتفاعات آلپ در اروپا هم که کاملا مشخص است، موقعیت مکانی آنها در عرض‌های معتدله، شرایط بارشی فراوان‌تری را فراهم کرده است. به طوری که منابع رطوبتی آلپ، دربردارنده دریای مدیترانه، دریای شمال و اقیانوس اطلس است و این ارتفاعات در عرض‌های معتدله و میانه کره زمین قرار دارند که با افزایش بارندگی‌ها شناخته شده است.
منابع رطوبتی افغانستان اغلب از اقیانوس هند، دریای عرب و عمان تأمین می‌شود، در حالی که منابع رطوبتی کوهستان‌های ایران متفاوت از آنها بوده و همچنین به دلیل فاصله مکانی زیاد فلات ایران از منابع رطوبتی ابرها و طی مسیر طولانی‌تری برای رسیدن به ایران از عربستان، شامات و عراق، منجر به تخلیه رطوبتی سامانه‌ها می ‌شود.

code