به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، نشست نقد و بررسی و مراسم رونمایی از کتاب «مهارت‌های ارتباط مؤثر در سیره امام رضا(ع)»، صبح امروز، 31 تیرماه در محل دفتر خبرگزاری مهر در مشهد، برگزار شد.

در ابتدای این مراسم حجت‌الاسلام علی خیاط، از نویسندگان کتاب و استاد حوزه و دانشگاه، با بیان اینکه اهل بیت(ع) در انتقال پیام‌هایشان به شرایط زمانی، مکانی و... دقت داشتند، بیان کرد: این امر در سخنرانی‌های حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) دیده می‌شود؛ ایشان به موقع، درست و کوتاه از بهترین فرصت برای بیان مطالبشان استفاده کردند.

وی با اشاره به توجه امام رضا(ع) به ویژگی های ارتباط موثر در گفتار و رفتار اضافه کرد: اگر از زاویه علوم ارتباطات به سیره اهل بیت(ع) نگاه کنیم، نکات ارزشمندی دریافت می‌کنیم، گفت: کتاب «مهارت‌های ارتباط مؤثر در سیره امام رضا(ع)» نیز از همین زاویه به احادیث حضرت پرداخته است.

نگاه پرسشگرانه به احادیث، منبع دریافت‌ راهبردهای جدید برای ابعاد مختلف زندگی

حجت‌الاسلام خیاط ادامه داد: نگاه متفاوت و پرسشگرانه به معارف دینی می‌تواند در فهم ما از آن‌ها بسیار تأثیرگزار باشد. به عنوان مثال درباره دعا برخی نگاه اجمالی و ساده‌ای دارند در حالی که معارف بسیاری در آن گنجانده شده که می‌تواند در ابعاد مختلف زندگی از جمله پیشگیری از وقوع جرم نیز قابل استفاده باشد.

وی با اشاره به تنظیم کتاب مهارت‌های ارتباط مؤثر در سیره امام رضا(ع) در سه فصل تصریح کرد: فصل اول به پیش‌نیازها و روش‌های ارتباطی می‌پردازد و عوامل برقراری ارتباط موثر در گفتار و رفتار امام رضا(ع) و موانع ارتباط مؤثر نیز در فصل دوم و سوم مورد بررسی قرار گرفته است.

علی جانفزا، پژوهشگر حوزه معارف و نویسنده دیگر کتاب که مدیریت روابط عمومی دانشگاه علوم اسلامی رضوی را نیز برعهده دارد، با اشاره به سابقه‌اش در امور ارتباطات، درباره انگیزه نگارش کتاب مهارت‌های ارتباط مؤثر در سیره امام رضا(ع) عنوان کرد: ما قصد داشتیم کار میان‌رشته‌ای بین علوم ارتباطات و احادیث امام رضا(ع) انجام دهیم. در همین مورد با اساتید مختلفی از جمله حجت‌الاسلام خیاط مشورت کردیم و وی نیز تاکید داشت برای این کار باید منابع دست اول علوم ارتباطی بررسی شود و احادیث امام رضا(ع) به صورت دقیق مورد توجه قرار گیرد.

عیون اخبار الرضا(ع) و مسند امام رضا(ع)، منابع پایه‌ای پژوهش

وی با بیان اینکه کتاب‌های عیون اخبار الرضا(ع) و مسند امام رضا(ع) پایه مطالعات حدیثی ما برای تألیف کتاب مهارت‌های ارتباط مؤثر در سیره امام رضا(ع) بود، افزود: در پژوهش‌ها معمولا احادیث اخلاقی و مناظرات امام رضا(ع) مورد مطالعه قرار می‌گیرند اما ما گستره وسیع‌تری از احادیث را بررسی کردیم ضمن آن که منابع ارتباطی نیز به صورت همزمان بررسی شدند.

کاربرد احادیث طبی در مقوله ارتباط

جانفزا با اشاره به استناد به احادیث طبی امام رضا(ع) و ارتباط آن با علوم ارتباطات، ادامه داد: به عنوان مثال در این احادیث آمده است برای اینکه عصبانیت چهره دیده نشود، به صورتتان زیتون بزنید. این راهکار شاید به ظاهر ارتباطی با موضوع کتاب نداشته باشد اما با مقوله زبان بدن که در مهارت‌های ارتیاطی مطرح می‌شود، مرتبط است.

وی با تأکید بر لزوم ارائه دسته‌بندی‌های جدید از احادیث اهل بیت(ع) با توجه به نیازهای روز اضافه کرد: این دسته‌بندی‌های جدید می‌تواند راهکارهای تازه‌ای از احادیث را به ما نشان دهد که البته نیازمند مطالعه همه ابواب حدیثی است. می‌توان با نگاهی متفاوت به احادیث با توجه به نیازهای روز، آن‌ها را در قالب‌های جدیدی ارائه کرد. احادیث می‌تواند به صورت عکس‌نوشته و مطالبی که برای فضای مجازی قابل استفاده باشد، بازنوشته شود و در قالب هنری‌تری ارائه شود.

مهدی فردوسی مشهدی، استاد دانشگاه که به عنوان ناقد در جلسه حاضر شده بود، کتاب مهارت‌های ارتباط مؤثر در سیره امام رضا(ع) را کاری جدید و قابل تحسین دانست و اظهار کرد: کتاب با این وجود دچار ضعف‌هایی از جمله در ساختار نیز هست؛ این کتاب برعکس آنچه در مقدمه گفته شده، از دل مقاله‌هایی که مؤلفان کتاب از سال 92 تا 95 نوشته‌‌اند، تألیف شده و به همین علت ساختار یک کتاب را ندارد و باعث تقدم و تأخرهای منطقی شده است.

وی دقیق نبودن برخی ارجاع‌ها در کتاب را به عنوان یکی دیگر از ضعف‌‌های آن برشمرد و اضافه کرد: در موردی از کتاب «کافی» نقل شده که تنها به صفحه اشاره شده و درباره اینکه کدام جلد از کتاب و کدام چاپ آن مورد ارجاع بوده، چیزی گفته نشده است. بین عنوان‌ها و زیرعنوان‌ها در کتاب ارتباط منطقی وجود ندارد؛ به عنوان نمونه، مرزبندی، هم‌عرض دعا یا شعر، به عنوان رسانه‌های ارتباطی آمده در حالی که بهتر بود با توجه به محتوای آن، عنوان داستان گویی انتخاب می‌شد تا با شعر و دعا سنخیت داشته باشد.

فردوسی مشهدی با اشاره به نبود معیار تقسیم در عنوان‌های کتاب گفت: در فصل دوم عنوان‌های کلیِ «توجه به رعایت اصول و عقاید»، «خصوصیات فردی و اعتماد آفرینی» و «ویژگی‌های مهارتی» آمده و مواردی مانند فروتنی زیرمجموعه توجه به اصول و عقاید ذکر شده است.

حجت‌الاسلام خیاط در پاسخ به نقد مطرح شده در خصوص عنوان‌ها اظهار کرد: اینکه برخی عنوان‌ها زیرمجموعه کدام عنوان‌های کلی قرار گیرند برای ما نیز یک دغدغه بود اما برای جلوگیری از تکرار و اینکه برخی عنوان‌ها با یک عنوان کلی ارتباط بیشتری داشت، زیرمجموعه آن آورده شد.

جانفزا، دیگر نویسنده کتاب، نیز با اشاره به نقدی که به ساختار کتاب وارد شد بیان کرد: این کتاب از اولین کارهای این موضوع است و به همین علت چنین مواردی در آن طبیعی است.

فردوسی مشهدی در ادامه نقدش درباره کتاب، با بیان اینکه گاهی نثر به محتوا آسیب می‌رساند یا زبان را دچار کژتابی می‌کند، ادامه داد: در موردی تهمتی از برادر امام رضا(ع) نسبت به ایشان مطرح شده و در ادامه، گفته شده اباصلت نیز درباره اینکه ائمه(ع) مردم را به بردگی گرفته‌اند، شبهه‌ای مطرح کرده در حالی‌که در اصل حدیث آمده اباصلت از قول مردم چنین شبهه‌ای را مطرح کرده نه اینکه خودش تهمت بزند؛ بنابراین جدا از شخصیت اباصلت، نوع بیان کتاب با واقعیت و آنچه در حدیث آمده، مطابقت ندارد؛ چنین مواردی باید توسط ناشر ویرایش می‌شد.

مهارت‌های ارتباط مؤثر در سیره امام رضا(ع) بینارشته‌ای نیست

این استاد دانشگاه در نقد دیگرش راجع به درون‌مایه‌های کتاب مهارت‌های ارتباط مؤثر در سیره امام رضا(ع) با بیان اینکه کار انجام شده در این کتاب، نمی‌تواند پژوهشی بین رشته‌ای به شمار رود، ادامه داد: تحقیق میان‌رشته‌ای زمانی صورت می‌گیرد که بخواهیم مسئله‌ای علمی را با مراجعه به علوم رشته‌های مختلف حل کنیم اما کاری که در کتاب انجام شده، توصیفی از منظر علوم ارتباطی است که درباره روایات انجام شده است که کتاب‌های «حکمت نامه کودک» نیز از این دست آثار بشمار می‌روند.

وی اشاره نشدن به جایگاه مهارت‌ ارتباط مؤثر در بین مهارت‌های ارتباطی را یکی دیگر از کمبودهای کتاب برشمرد و بیان کرد: لازم بود در مقدمه اشاره شود که مهارت‌های ارتباط مؤثر یکی از مهارت‌های ده‌گانه ارتباطی است و کتاب به یک قسم از مهارت‌ها اشاره دارد.

اقدامات سلبی امام رضا(ع) هم مهارت ارتباطی ارائه می‌کند

وی تصریح کرد: مهارت‌های ارتباط مؤثر در سیره امام رضا(ع) تنها رفتار و گفتار ایجابی امام رضا(ع) مورد توجه قرار گرفته در حالی که کارهای سلبی ایشان هم می‌تواند مهارتی ارتباطی به شمار رود؛ به عنوان مثال در احادیث آمده که امام رضا(ع) سخن کسی را قطع نمی‌کردند یا قهقه نمی‌زدند؛ بنابراین اینکه امام رضا(ع) چه کارهایی نمی‌کردند هم می‌توانست در کتاب به عنوان مهارت‌های ارتباطی در سیره ایشان مورد توجه قرار گیرد.

فردوسی مشهدی درباره تعریف مفهوم «تواضع» در کتاب بیان کرد: در تعریف این مفهوم در کتاب آمده تواضع یعنی به مردم چیزی را بدهی که دوست داری به تو بدهند اما در واقع این تعریف، علمی نیست بلکه تعریف عملی و بیان مصداقی از تواضع است و تعریف بیان شده، مربوط به قاعده زرین است که می‌گوید برای دیگران چیزی را بپسند که برای خود می‌پسندی.

وی اضافه کرد: بنابراین برای بررسی یک مفهوم اخلاقی، ابتدا باید از دیدگاه برون دینی تعریفی از آن ارائه کنیم و سپس به بحث درباره آن بپردازیم. بحث درباره قاعده زرین در مقاله‌ای با عنوان «قاعده زرین در حدیث واخلاق» توسط آقای حسین اسلامی ارائه و پیش از انتشار کتاب چاپ شده بود می‌توانست مورد استفاده مؤلفان قرار گیرد.

فردوسی مشهدی با بیان اینکه این کتاب درمورد سیره امام رضا(ع) است اما در سخنان ایشان نیز مطرح شده افزود: در موضوع تکبر در کتاب، باید رفتار حضرت نقل می‌شد در حالی که حدیثی از ایشان بیان شده است که البته از این نمونه‌ها، موارد بسیاری در کتاب وجود داد.

انتهای پیام