شناسهٔ خبر: 26859257 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: روزنامه فرهیختگان-قدیمی | لینک خبر

در فقدان آیت‌ا... مرتضی تهرانی استاد اخلاق تهران

معلم جوانان پاک نهاد

صاحب‌خبر - عالم عامل و عارف واصل، آیت‌ا... حاج‌شیخ مرتضی تهرانی، معروف به حاج‌آقا مرتضی پس از سال‌ها مجاهدت در راه تعلیم و تربیت، روز گذشته 30 تیرماه دعوت حق را لبیک گفت. ایشان فرزند ارشد میرزاعبدالعلی تهرانی و همراه با برادر کوچک‌ترش، مرحوم آیت‌ا... حاج‌آقا مجتبی تهرانی از برجسته‌ترین و قدیمی‌ترین شاگردان حضرت امام خمینی(ره) به شمار می‌آمدند. دوران کودکی و نوجوانی را در دامان و مکتب پدر بزرگوارش، مرحوم آیت‌ا...‌میرزاعبدالعلی تهرانی تربیت یافت. پدری که تربیت‌شده بزرگانی همچون مرحوم آیت‌ا... سیدعلی قاضی(ره) بود. این عالم ربانی، دوره سطح علوم حوزوی را در نوجوانی و در مدرسه مروی تهران گذراند و بعد، مدتی کوتاه به تبعیت از پدرش از تهران به مشهد مقدس هجرت کرد تا لمعه را از محضر مرحوم حاج سیداحمد مدرس یزدی بخواند. آقا مجتبی تهرانی در این‌باره گفته بود: «بنده لمعه را در تهران خوانده بودم، ولی درس مرحوم سیداحمد مدرس‌یزدی بسیار پخته بود و ایشان کمال تسلط را به فروع مساله داشت و لذا به این درس رفتم. در تهران رسائل را هم خوانده بودم. یک مقدار از مکاسب مانده بود که درس مرحوم میرزاهاشم قزوینی رفتم و 6 ماه هم بیشتر مشهد نبودم و بعد به قم آمدم.» وی در 18 سالگی با مهاجرت به شهر قم در زمره جوان‌ترین شاگردان درس خارج مرحوم آیت‌ا... ‌العظمی بروجردی، آیت‌ا... حسین طباطبایی و حضرت امام خمینی(ره) قرار می‌گیرد. حاج‌آقا مرتضی در طول 13 سال اقامتش در قم، هم‌پای دوست صمیمی‌اش مرحوم حاج‌آقا مصطفی خمینی از مائده حکمت، معرفت و اخلاق امام خمینی(ره) بهره مستوفی می‌گیرد. انس و محبت متقابل بین حاج‌آقا مرتضی و حضرت امام خمینی(ره) فراتر از استاد و شاگردی بود و بعد از تبعید امام خمینی(ره) به نجف می‌رود و به‌طور خصوصی بخشی از کفایه‌الاصول را در محضر ایشان به شاگردی می‌نشیند. همراهی آقامرتضی تهرانی با امام تا حدی بود که امام خمینی(ره) گفته بودند: «مرتضی را من تربیت کردم.» آقا‌مرتضی تهرانی از مبارزان سال‌های پیش از انقلاب بود ولی بعد از انقلاب بنا به وصیت پدر از مناسب سیاسی دوری کرد. ایشان تا آخرین روز‌های عمرش امام جماعت مسجد میرزا موسی واقع در بازار تهران بود و علاوه‌بر تدریس دروس خارج فقه و اصول به تعداد شاگردانش در آن مسجد پس از نماز ظهر و عصر به سخنرانی اخلاقی برای بازاریان می‌پرداخت. تمجید از رهبر معظم انقلاب بهمن ماه سال 94 بود که آیت‌ا... حاج‌آقا مرتضی تهرانی در اولین و آخرین گفت‌وگوی تفصیلی خود با مجله پاسدار اسلام به بررسی منزلت معنوی و علمی رهبر معظم انقلاب اسلامی پرداختند. ایشان در همان مصاحبه به سفر مشهد در دوران نوجوانی و به اولین دیدارش با آیت‌ا... خامنه‌ای اشاره کرد و گفت: «آقا(آیت‌ا... خامنه‌ای) به اتفاق اخوی بزرگ‌شان آقاسیدمحمد، یک پنجشنبه به منزل ما تشریف آوردند. آن موقع حدود 16 سال داشتند. در همان جلسه اول توجهم به ایشان جلب شد. علتش هم این بود که شواهدی را در چهره مبارک ایشان دیدم. ایشان از نظر بیت هم متعلق به یک بیت باتقوا بود، به‌گونه‌ای که من هر وقت می‌خواستم نماز ظهر و عصر را به جماعت بخوانم، به مسجد گوهرشاد نمی‌رفتم؛ بلکه نماز مرحوم سیدجواد خامنه‌ای، ابوی بزرگوار ایشان می‌رفتم. در بازار سرشور، مسجد آذربایجانی‌ها. ایشان مرد بزرگواری بود و در منزل لمعه تدریس می‌کرد.» وی در بخش دیگری از همین گفت‌وگو با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی مقام معظم رهبری گفته است: «آنچه که من در ایشان ادراک کردم، تصمیم و همت ایشان بود که بر حسب فضایل انسانی، ایشان دو کار را شروع کردند. یکی زحمت کشیدن در فقه و اصول و دیگری زحمت کشیدن برای تهذیب نفس و ایجاد اخلاص در اعمال‌شان. در این دو مسیر تا الان متحرک بوده‌اند. چرا می‌گویم تا الان؟ برای اینکه بنده فرمایشات‌ ایشان را مرتب گوش می‌کنم. هر وقت به هر مناسبتی ایشان صحبت می‌کنند، من گوش می‌کنم. ایشان وقتی نماز مغرب را شروع می‌کنند، نگاه می‌کنم و می‌بینم روزبه‌روز غلظت اخلاص ایشان در باطن‌شان بیشتر می‌شود. در مراجع قطعا چنین فردی با این جامعیت نداریم؛ یعنی وقتی به سراغ مسائل سیاسی می‌روند و مطالعه، جمع‌آوری و مقایسه می‌کنند، یک نفر غیر از ایشان نیست. در مسائل فقهی که وارد می‌شوند و جواب می‌دهند، کاملا پیداست که سراپا اخلاص و تقواست. آن‌ قدر احتیاط می‌کنند که یک سر سوزن بر خلاف تقوا و احتیاط حرکت نکرده باشند. این را من تا الان لمس کرده‌ام و معتقدم دیگران به این صورت به ایشان نگاه نمی‌کنند. در این جامعیتی که خدا این بزرگوار را رشد داده است، هیچ‌کسی در بین علمای شیعه و اسلام نداریم. کسانی که به نظر بنده خیلی جالب و استثنایی می‌آمدند، مرحوم آقا موسی[صدر]، مرحوم آقای بهشتی و مرحوم سیدمحمدباقر صدر بود. اینها را از نزدیک دیده بودم. مرحوم آقای بهشتی با من مأنوس بود ولی هیچ‌کدام در ذاتیات به این بزرگوار نمی‌رسند و نرسیدند. من این‌جور فکر می‌کنم که حق‌تعالی اراده فرموده است که وجود ایشان را از دیگران متمایز کند و با این همت عالی در این مسیر قرار بگیرد.» آقامرتضی تهرانی در بخش‌های دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به اینکه همواره برای رهبر انقلاب دعا می‌کند، گفتند: «خدای متعال اراده فرموده است که به این بزرگوار مسئولیت سنگینی را عطا کند که عطا کرده است. با ظرفیتِ فوق‌ادراک اشخاص عادی. این ذاتیات ایشان است و ایشان کار کرد و من اطلاع داشتم که در فقه، اصول، رجال، لغت و... کار می‌کرد و در کنار همه اینها کار روحی هم می‌کرد. حتما الان هم این کار دارد. من حتی چندی پیش آثار حرکت در تهذیب نفس و تشدید اخلاص را وقتی ایشان داشت نماز می‌خواند در ایشان دیدم. می‌پرسید: چگونه دیدی؟ با همین چشم؟ می‌گویم خیر، با آن چشم دیگری که خدا به من عطا کرده است و یقین دارم. لااله‌الاا.... شب و روزی نیست که من از ایشان 20 مرتبه یاد و برای ایشان دعا نکنم و به خدای متعال التماس نکنم که خدایا! این نعمت را برای شیعه مستدام بدار. معتقدم شکر و سپاسگزاری این نعمت الهی را شیعه اعم از علما و غیرعلما بجا نیاورده‌اند، چون درک نکرده‌اند، ولی خدای متعال چنانچه بخواهد با عمل من و امثال من نعمت را بگیرد که دیگر چیزی برای ‌ما باقی نمی‌ماند. ایشان در مقطعی که خودشان مستقیما این مسئولیت الهی را به عهده داشتند، کارهای بزرگی انجام دادند، آنقدر بزرگ که نمی‌شود حجم آن را تعیین کرد. اگر خدای متعال این بزرگوار را در این سمت قرار نداده بود، هیچ‌‌یک از علما تا سال‌های طولانی هم این همت و اراده را نداشت که آنچه را من خیال هم نمی‌کردم که در عمرم آن ابعاد معنوی، الهی، شرعی و انسانی را ببینم، شاهد باشیم.» این عالم ربانی با اشاره به جایگاه سیاسی و اجتماعی رهبر انقلاب ادامه دادند: «این آقای بزرگوار «سلام‌‌ا... علیه» از طرف حق تعالی مأمور است که این مردمی که انتظار مصلح را می‌کشند، ببینند که با کوچکش چگونه برخورد می‌کنند. مثل حضرت مسلمی که حضرت سیدالشهدا«صلوات‌‌ا... علیه» از مکه به کوفه فرستاد. حضرت مسلم که معصوم نبود. فاصله بین مقام عصمت و غیرعصمت خیلی زیاد است. بر حسب نوشته‌ها امام فرمود که اگر زمینه را مساعد دیدی، برای من نامه بنویس می‌آیم. حضرت مسلم«سلام‌ا... علیه» همین کار را انجام داد و آن شد که همه بارها شنیده‌ایم.» وی همچنین با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی و سیاسی رهبر انقلاب اشاره کرد و گفت: «آثاری که به‌عنوان برکات الهیه از آقا بجا مانده، خیلی بیش از زمان امام خمینی(ره) است. نه اینکه امام نمی‌توانستند. خدای متعال از آن بزرگوار آنچه خواسته ایشان عمل کرده، از این بزرگوار هم آنچه خواسته دارند عمل می‌کنند. ما الان زیر آسمان نداریم انسانی را که مثل آقا در مسائل سیاسی به صورت ریز، این مطالعات و این نظرات تصدیقی اعم از اثباتی و نفی‌ را داشته باشد. این مقدار توفیق را که خدای متعال به ایشان داده به خاطر این است که شایستگی‌اش را داشته است. هرکسی که دلش بخواهد به این درجه نمی‌رسد. آنچه که بنده در این عرایضم به‌عنوان محور دارم، مساله اخلاص است. ایشان مرتب زحمت می‌کشد که این اخلاص را بیشتر، پررنگ‌تر، لطیف‌تر و حساس‌تر کند.» آقامرتضی تهرانی در بخش‌های پایانی صحبت‌هایش گفت: «وظیفه بنده این است آنهایی را که در شبهه هستند و می‌خواهند احتیاط کنند، روشن کنم و به آنان بفهمانم در اینجا احتیاط معنی ندارد. این شبهه و احتیاط را شیطان در کله شما کرده است. مهم‌ترین وجهه همت بزرگ ایشان که فوق‌متعارف و فوق‌بیان است، توجه و باور و آماده کردن خود و روح خود برای آن منزلت است. در این صورت است که انسان دیگر خستگی را نمی‌فهمد. گاهی شایع می‌کنند که ایشان بیمار شده است، یا شیطنت‌های دیگر، اما ایشان کسی نیست که با این چیزها نقصان و ضعفی در او به‌وجود بیاید. تا نفس داشته باشد کار می‌کند. علتش هم آن دید و رویتی است که از واقعه دارد و برحسب آن واقعه حرکت می‌کند. ما هم باید قدرش را بدانیم.» پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب در پی درگذشت آیت‌ا... حاج‌آقا مرتضی تهرانی حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای در پیامی درگذشت عالم ربانی و معلم اخلاق آیت‌ا... آقای حاج‌آقا مرتضی تهرانی را تسلیت گفتند. متن پیام رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است: بسم‌ا... الرحمن الرحیم با تأثر و تأسف اطلاع یافتم که عالم ربانی و معلم اخلاق آیت‌ا... آقای حاج‌آقا مرتضی تهرانی رحمت‌ا... ‌علیه دار فانی را وداع گفته و ان‌شاءا... به مأمن رضای الهی در جوار مرقد حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا علیه‌السلام بار یافته‌اند. عمر بابرکت این فقیه عالی‌قدر و سالک الی‌ا... سرشار از نورانیت و صفا و خدمت به دین و اخلاق بود و جمع زیادی از جوانان پاک‌نهاد و فاضل از سرچشمه فضایل علمی و اخلاقی ایشان بهره‌مند گشته و در صراط مستقیم ثبات یافته‌اند. این مصیبت را به خاندان گرامی و فرزندان محترم و دیگر وابستگان و به شاگردان و ارادتمندان ایشان صمیمانه تسلیت عرض می‌کنم و علو درجات ایشان را از خداوند متعال مسألت می‌نمایم. سیدعلی خامنه‌ای/ ۳۰ تیرماه ۱۳۹۷

نظر شما