خبرگزاری مهر، سرویس بین الملل- فاطمه صالحی: ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در دیدار با عمر البشیر همتای سودانی خود از توسعه همکاری های نظامی و فنی دو کشور خبر داد. پوتین خاطرنشان کرد، اخیرا تغییرات مثبتی در روابط بین روسیه و سودان رخ داده است، ما فرصت های خوبی برای توسعه روابط در زمینه های مختلف، از جمله در حوزه نظامی- فنی، که هم اکنون در حال توسعه است، داریم.

جایگاه سودان برای روسیه

رهبران روسیه اهمیت بسیار زیادی به روابط کشورشان با سودان می دهند چرا که سودان جایگاه مهمی در قاره آفریقا و در میان کشورهای عربی دارد. سودان به لحاظ موقعیت جغرافیایی، در شمال شرقی آفریقا قرار دارد ولی به لحاظ گسترش زیاد در صحرای مرکزی آفریقا، جزء نقاط مرکزی این قاره نیز به شمار می آید. این کشور با مصر، لیبی، چاد، آفریقای مرکزی، کنگو، کنیا، اوگاندا و اتیوپی مرز مشترک دارد، همسایگی با هشت کشور پر اهمیت آفریقایی و نیز قرار گرفتن آن در مجاورت دریای سرخ و خاورمیانه و از جهتی وجود منابع ارزشمند معدنی و زراعی قابل توجه در آن، موجب شده که این سرزمین از اهمیت ویژه ای نزد قدرت های جهانی برخوردار گردد.

رود نیل و ساختن سد النهضه بر روی این رود نیز از دیگر مسائلی است که به اهمیت سودان می افزاید این رود از کشورهای اوگاندا، سودان و مصر و از شهرهای مهمی چون خارطوم، پایتخت سودان و قاهره، پایتخت مصر، می‌گذرد و سرانجام به دریای مدیترانه می‌ریزد.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه شخصا تمایل بسیار زیادی به تقویت روابط با این کشور آفریقایی دارد به طوری که همزمان با حضور بسیاری از رؤساء و مقامات و پادشاهان کشورهای مختلف در مسکو به دلیل برگزاری اختتامیه مسابقات جام جهانی، پوتین با وجود برنامه های کاری فشرده اش برای دیدار با عمر البشیر وقت جداگانه تعیین کرد که نشان دهنده عمق نگاه رئیس جمهوری روسیه به این کشور آفریقایی است.

روسیه بر تقویت روابط و همکاری های نظامی و استراتژیک با سودان بسیار تاکید دارد چرا که سودان بیشترین استفاده را از سلاح ها و تکنولوژی نظامی روسیه داشته و همواره در صف خریداران تجهیزات نظامی و دفاعی روسی از سلاح های سنگین و موشکها و سیستم های ضد زرهی گرفته تا هواپیماهای جنگی و سلاح های سبک قرار دارد. سودان تنها کشور عربی است که جنگنده های جدید «سو۳۵» روسیه را در اختیار دارد.

خرید سلاح های روسی از سوی سودان تنها یک بعد از ابعاد مختلف همکاری های نظامی این ۲ کشور است به طوری که پیشتر مقامات خارطوم و مسکو در خصوص ساخت یک پایگاه نظامی روسیه در منطقه دریای سرخ رایزنی کرده بودند. منطقه دریای سرخ اهمیت استراتژیک بسیار بالایی برای روسیه دارد چرا که این کشور هیچ پایگاهی در این گذرگاه دریایی مهم ندارد. روسیه تنها یک پایگاه در طرطوس سوریه واقع در ساحل شرقی دریای مدیترانه دارد در حالی که آمریکا بیش از ۴۰ پایگاه نظامی در منطقه دریای مدیترانه و برخی کشورهای خاورمیانه و حتی کشورهای آفریقایی مانند جیبوتی و دیگر مناطق شرق آفریقا دارد و این مسأله باعث می شود تا روسیه به فکر گسترش پایگاه های نظامی خود در رقابتی نانوشته با آمریکا بیفتد و سودان را برای این کار انتخاب کند چرا که سودان از جایگاه و موقعیت ژئوپولتیک بسیار خوبی در این خصوص بهره مند است. البته سودان نیز از ساخت این پایگاه نظامی بسیار استقبال می کند چرا که بدین وسیله می تواند با ایجاد توازن در منطقه عربی و آفریقایی حرفی برای گفتن داشته باشد. علاوه بر آن خارطوم به این پایگاه نظامی به عنوان سپری در برابر حملات خارجی به ویژه اقدامات خصمانه احتمالی از سوی آمریکا می نگرد.

علاوه بر این روسیه به دنبال سرمایه گذاری اقتصادی در زمینه های مختلف نفت و معدن و انرژی در سودان است به طوری که توافقنامه ای میان ۲ کشور در سال ۲۰۱۶ مبنی بر ساخت یک نیروگاه هسته ای برای تولید برق و اهداف مسالمت آمیز امضا شد. همچنین سودان یکی از بزرگترین مشتریان گندم روسیه محسوب می شود و مسکو برای گسترش دامنه صادرات این محصول به خارطوم تلاش می کند.

تلاش سودان برای پیوستن به محور روسیه

به نظر می رسد سفر اخیر عمر البشیر به مسکو سنگ بنای جدیدی را در روابط با روسیه ایجاد کرده است چرا که بیش از ۳۷ توافقنامه امضا شده میان ۲ کشور در زمینه های مختلف وجود دارد و مسکو آمادگی کامل خود را برای اجرایی کردن تمام آنها اعلام کرده است.

روابط میان سودان و روسیه امروزه شاهد تحولات مهمی است به صورتی که مسکو یکی از مهمترین هم پیمانان بین المللی سودان به شمار می آید. سودان پیش از این نزدیکی بسیار زیادی به اردوگاه عربستان که هم پیمان مهم آمریکا در منطقه به شمار می آید داشت اما به دلیل برخی مسائل منطقه ای به وجود آمده و اختلافات میان ریاض و خارطوم به ویژه در زمینه تحریم قطر و مشارکت نظامیان سودانی در حمله نظامی به یمن و احتمال خروج این کشور از ائتلاف متجاوز به نظر می رسد سودان به سمت هم پیمان روس خود تغییر جهت داده و در حال دور شدن از عربستان است.

البته نباید از تلاش ترکیه برای نزدیکی به سودان و تمایل خارطوم برای تقویت روابطش با آنکارا نیز غافل بود چرا که در دوره اخیر اقدامات ترکیه برای گسترش نفوذ خود در قاره آفریقا بسیار افزایش یافته است. روزنامه سعودی عکاظ در مقاله ای گزارش داد که ترکیه در ماه اکتبر یک پایگاه نظامی در سومالی افتتاح کرده و تحلیلگران نسبت به خطرات پایگاه های ترکیه در آفریقا هشدار می دهند چرا که این مساله خطری برای امنیت ملی عربی به شمار می آید. سفر اخیر رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه به سودان نیز که بسیاری آن را یک سفر تاریخی می دانند یک گام بزرگ و مهم در راستای همگرایی هر چه بیشتر ترکیه و سودان به شمار می آید که نگرانی محور عربستان- امارات- مصر را به دنبال داشته است.

در نهایت می توان گفت که تقویت روابط استراتژیک نظامی و اقتصادی میان روسیه و سودان برای هر ۲ کشور منافع بسیار مهمی به دنبال دارد چرا که هم سودان با تغییر جهت اردوگاه سیاسی خود از محور عربستان و آمریکا به سمت محور ترکیه و روسیه منافع نظامی و اقتصادی خود را تأمین می کند و از زیر سلطه آمریکا که می خواهد بر تمام تصمیم گیری های خارطوم در زمینه های سیاسی سایه افکند خارج می شود و هم روسیه با تقویت حضور نظامی خود در سودان به رقابت جهانی خود با آمریکا بر سر ایجاد پایگاه های نظامی شدت می بخشد.