این صنعت در حدود دو دهه است که در آمریکا شکل جدی به خود گرفته، بویژه از سال 2007 تا 2012 درآمد حاصله از این بخش در آن کشور از 546 به 13346 میلیون دلار رسیده است. در حال حاضر بسیاری از مزارع بزرگ و کوچک در آمریکا در کنار کشت و تولید خود، میزبان گردشگران آگروتوریسم، شهروندانی که تمایل به خرید مستقیم محصولات ارگانیک از سر مزرعه دارند و همچنین دانش‌آموزان و دانشجویان و علاقه‌مندان به فعالیت کشاورزی هستند و به این ترتیب درآمدشان چند برابر شده است. جالب این‌که یکی از برنامه‌های پرطرفدار شبکه‌های تلویزیونی آمریکا، برنامه‌هایی است که در این مزارع تهیه شده و همزمان صنعت کشاورزی، تولید داخلی و گردشگری را ترویج می‌کند.

و اما در کشور ما هم‌اکنون بسیاری از کشاورزان و دامداران، به موجب عواملی مانند خشکسالی و تغییرات اقلیمی و به‌دنبال آن کاهش تولید محصولات کشاورزی از یک‌سو و رقابت جهانی برای تولید و فروش این محصولات از دیگر سو، درآمدشان از این بخش بسیار کاهش یافته تا آنجا که شاهد رها کردن زمین‌های کشاورزی در نواحی خشک ایران نظیر سیستان و بلوچستان و مهاجرت مردم به استان‌های دیگر برای کسب درآمد بوده و هستیم. این درحالی است که روستاییان و کشاورزان دارای مزارع کوچک و کم‌بازده می‌توانند با به‌کارگیری یک رویکرد و رهیافت کارآفرینی جدید جهت متنوع‌سازی فعالیت‌های کشاورزی و اقتصادی خود فراتر از تولید محصولات کشاورزی و بخصوص در ارتباط با توسعه منابع دامداری و زراعت برای گردشگری کشاورزی به سوی تثبیت درآمد و ماندگار کردن فعالیت اقتصادی خود در این چارچوب گام بردارند. علاوه بر آن به علت علاقه گردشگران به بازدید و درک آداب و سنن و همچنین بافت‌های قدیمی روستاها، این فعالیت می‌تواند به زنده شدن دوباره باورهای بومی و آداب و رسوم جوامع محلی و درمجموع غنای فرهنگی این سرزمین کمک کند.

ارکان اصلی گردشگری کشاورزی

جاذبه، دسترسی، زیرساخت‌ها، خدمات مهمان‌نوازی (اقامت و پذیرایی) و عناصر نهادی سازمان از ارکان اصلی گردشگری کشاورزی است و جاذبه، یکی از مهم‌ترین رکن‌های این صنعت است. درخصوص جاذبه این نوع گردشگری می‌توان به برخورداری از انواع گروه‌های مختلف محصولات باغی مانند میوه‌های دانه‌دار (سیب، گلابی)، میوه‌های هسته‌دار (زردآلو، گوجه سبز، گیلاس، آلبالو)، میوه‌های دانه‌ریز (انگور، کیوی)، میوه‌های خشک (پسته، بادام، فندق، گردو، خرما)، مرکبات (پرتقال، نارنگی، لیموشیرین، گریپ‌فروت) و سایر محصولات مانند انار، توت، انجیر، زیتون و... و دیگر محصولات باغی و زراعی مانند چای، زیره، زرشک، گندم، برنج، نیشکر، زعفران و میوه‌های مناطق گرمسیری اشاره کرد که ایران را به‌عنوان یکی از متنوع‌ترین کشورهای حوزه کشاورزی با رتبه دهم جای داده است. در همین راستا می‌توان به مراسم آیینی و جشنواره‌های فرهنگی کشاورزی مانند آیین گلاب‌گیری در کاشان، جشن خرمن‌کوبی در استان‌های شمالی در زمان برداشت شالی، جشن برداشت گندم، جشنواره انار در بهشهر، جشنواره زردآلو در بسطام، جشنواره توت فرنگی در کردستان، جشنواره طلای سرخ (زعفران) در خراسان‌جنوبی و دیگر رویدادهای آیینی کشاورزی اشاره کرد که هم‌اکنون در کشورمان برگزار می‌شود و می‌تواند زمینه بهره‌برداری از جاذبه‌های کشاورزی و باغداری ایران را فراهم کند.

زیرساخت‌ها، رکن مهم دیگری در گردشگری کشاورزی است. در بحث گردشگری کشاورزی با توجه به نوع گردشگری و استفاده از باغات، مزارع کشاورزی، مراتع و همچنین خانه‌های بومی (اکولوژها) وجود حداقل‌ها و البته با نگاهی به کیفیت بالای آنها در این فعالیت می‌تواند در شروع کافی به نظر برسد. از سوی دیگر عمل به این چهار نکته ساده می‌تواند در رسیدن به اهداف آگروتوریسم توسط روستاییان مثمرثمر باشد.

ایجاد بازارچه محلی و دادن حق انتخاب و برداشت محصول توسط گردشگر: این‌کار باعث فروش محصولات بی‌واسطه شده، همچنین گردشگر ضمن آشنایی و آموزش در خصوص محصول و برداشت آن با قیمت نازل‌تری آن را خریدار می‌کند و تجربه لذت‌بخش کار در مزرعه را به‌دست می‌آورد.

رویدادهای فصلی گردشگری: رویدادهای فصلی مانند جشنواره‌های برداشت، جشن شکرگزاری، آیین‌های تاریخی نظیر جشن تیرگان، جشن سده و .. یک راه منحصربه فرد برای جذب گردشگران به مزرعه طی ماه‌های مختلف سال هستند.

گذران تعطیلات درمزرعه و مرتع فراهم‌کننده یک تجربه بی‌همتا از دور شدن از استرس‌هاست: با گسترش شهرها و استرس‌های ناشی از زندگی شهری، مردم شهرنشین به‌دنبال فرصتی برای اغنای لذت دور شدن از خانه‌های شهری و استفاده از فضای آرام مناطق روستایی هستند. می‌توان با فراهم آوردن امکاناتی نظیر اسب‌سواری، ماهیگیری، کار در مزرعه و دامداری در مرتع مردم را ترغیب به استفاده از توریسم کشاورزی کرد.

هتلینگ و غذا: با توجه به تغییر ذائقه فرهنگی مردم می‌توان از خانه‌های روستایی با همان بافت قدیمی برای اسکان گردشگر استفاده کرد، همچنین پخت غذاهای محلی با همکاری گردشگر علاوه بر آموزش، حس نوستالژیک زندگی در گذشته را به گردشگر القا می‌کند.

در پایان پیشنهاد می‌شود ضمن ایجاد قوانین در خصوص تسهیل امر ایجاد و گسترش توریسم کشاورزی با ایجاد طرح‌هایی نظیر آنچه در گردشگری روستایی در حال رخ دادن است (طرح روستاهای هدف گردشگری)، ضمن ایجاد اشتغال پایدار برای جوامع روستایی، کشاورزی سنتی و خرده پا را از سراشیبی سقوط نجات داد.