به گزارش جام‌جم، یکی از بزرگ‌ترین عوامل تخریب منابع طبیعی، استفاده بیش از ظرفیت آنها برای کسب درآمد بیشتر است، نظیر آنچه به‌عنوان زراعت در زیرآشکوب در جنگل‌های غرب می‌توان دید، اما زمانی که بتوان از یک شغل پایدار در کنار کشاورزی و دامپروری کسب درآمد کرد، دیگر کمتر شاهد آسیب رساندن به محیط‌زیست خواهیم بود. این شغل پایدار می‌تواند همان صنعت توریسم باشد که سومین صنعت پرسود جهان (پس از صنایع نفت و گاز) است و در این میان از آگروتوریسم هم می‌توان به عنوان کلید حل مشکلات روستاییان و جذب ارز سخن به میان آورد، آن هم در کشور چهار فصل و سراسر تنوع ایران که طبق گزارش سازمان جهانی گردشگری، استعداد قرار گرفتن در بین ده کشور اول گردشگری دنیا را دارد، اما اصولا ایران نسبت به همسایگان خود در بحث جذب گردشگر بسیار ضعیف عمل کرده است. شاهد ماجرا حضور گردشگران به کشور‌های امارات و ترکیه است، کما این‌که ایران از نقطه نظر چشم‌انداز‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی بسیار بالاتر از آنها قرار دارد تا آنجا که مهاتیر محمد در سفر به اصفهان می‌گوید اگر مدیریت گردشگری اصفهان در اختیار مالزی قرار گیرد، سالانه برابر ارزآوری نفت ایران سوددهی خواهد داشت.

گنج پنهان گردشگری روستایی

آگروتوریسمیا یا همان گردشگری کشاورزی که به نوعی تحت لوای گردشگری روستایی است، به عنوان یکی از عوامل برون‌رفت از رکود اقتصادی روستاها و همچنین جلوگیری از مهاجرت آنها به شهرها عنوان می‌شود. گردشگری کشاورزی AGRO TOURISM یا Farm Tourism به‌گونه‌ای از گردشگری اطلاق می‌شود که هدف از سفر، بازدید (به‌صورت تفریحی یا علمی) از مزارع کشاورزی، باغ‌ها و دامپروری‌هاست که فرد بازدیدکننده از نزدیک از تمامی مراحل تولید تا فرآوری محصولات دانش کسب کرده یا به‌صورت فعال در بخشی از فعالیت مشارکت می‌کند. علاوه براین، گردشگری کشاورزی شغلی است که کشاورزان و دامداران روی فعالیت‌های کشاورزی، باغی یا کسب‌وکار کشاورزی، با هدف ایجاد تفریح برای بازدیدکنندگان و آموزش آنان انجام می‌دهند، بی‌آن‌که فعالیت خدماتی جای فعالیت تولیدی‌شان را بگیرد، بلکه درآمد کشاورزان را تکمیل می‌کند و آنان را در سبک زندگی کشاورزی‌ ارتقا می‌دهد.

آینده روشن گردشگری کشاورزی

قدرت‌اله برزه‌کار، کارشناس گردشگری، صنعت آگروتوریسم در ایران را دارای آینده روشن می‌داند و به جام‌جم می‌گوید: هر کشوری با توجه به مقتضیات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقلیمی خویش، تنوع منحصر به فردی داشته و ایران نیز این‌گونه است، بویژه تنوع محصولات کشاورزی که آن را مدیون تنوع بالای اقلیمی در ایران هستیم، یکی از نکات مهم و با ارزش در جذب گردشگر است که می‌توان از آن استفاده کرد.

به عقیده وی، کشور ما در خاورمیانه موقعیت ممتازی دارد که می‌تواند حداقل در ابتدای کار، گردشگران کشورهای همسایه را جذب کند، اما متاسفانه این ظرفیت در نبود برنامه‌ریزی منسجم و پایه‌ای دستگاه‌های متولی، مغفول مانده و به جذب گردشگر پایدار منجر نشده؛ توسعه پایداری که به‌واسطه ایجاد اشتغال، افزایش درآمد، کاهش مهاجرت و در یک کلام توانمندسازی جوامع فقط با برنامه‌ریزی قوی در این خصوص به وجود می‌آید.

کارشناس مسئول پارک‌های طبیعی، جشنواره‌های کشاورزی همچون گلابگیری در کاشان، توت فرنگی در کردستان، انگور در زنجان را نمادهایی از گردشگری کشاورزی در ایران معرفی می‌کند که در چند سال اخیر به طور کاملا خود جوش توسط مردم ایجاد و برگزار شده است؛ حرکتی که محلی و استانی بوده، ولی همین حرکت می‌تواند موتور محرکه اقتصاد مبتنی بر گردشگری پایدار را روشن کند.

برزه‌کار درعین حال معتقد است نتیجه بخش بودن و به سرمنزل مقصود رسیدن این حرکت‌های خودجوش مردمی اما منوط به اجرای ساز و کارهای مبتنی بر برنامه‌ریزی علمی و کارآمدی است که متولی آن یعنی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری باید تدوین کرده و به کار ببندد. وی یادآور می‌شود: بسترسازی و رفع موانع برای جذب گردشگر خارجی یکی از این الزامات است؛ درواقع ما باید ابتدا گردشگران داخلی را جذب و ساماندهی کنیم و سپس به دنبال گردشگر خارجی باشیم، در واقع با این کار جذب گردشگر خارجی برای سازمان متولی توجیه‌پذیر خواهد شد. این کارشناس گردشگری، تفاوت اصلی میان ایران و کشورهای پیشرو در بحث گردشگری کشاورزی را محدود بودن این فعالیت در همان چند روز جشنواره‌ها می‌داند و می‌گوید: در کشورهای پیشرفته، بسترهای هماهنگ با ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی و اقلیمی منطقه ایجاد شده تا فعالیت در این خصوص فقط به جشنواره و رخدادهای چند روزه محدود نباشد، به عبارتی تفاوت اصلی آگروتوریسم در ایران و کشورهای پیشرو، پویا و پایدار بودن فعالیت در آن کشورها و زودگذر و جشنواره‌ای بودن در ایران است. این کارشناس مسئول، استفاده از اکولوژها و احیای فعالیت‌های کاشت، داشت و برداشت سنتی محصولات کشاورزی نظیر شخم زدن به‌وسیله گاو، خرمن‌کوبی با اسب را از ابزارهای پویا کردن آگروتوریسم در ایران عنوان می‌کند؛ فعالیتی که می‌تواند با توانمندسازی جوامع محلی و رهایی آنان از فقر، باعث جلوگیری از تخریب منابع طبیعی و بهبود شرایط اقتصادی و فرهنگی شود

گردشگری روستایی، راهی به سوی نجات کشاورزی

فعالیت گردشگری کشاورزی در اواخر قرن 19 میلادی به صورت ابتدایی شکل گرفت. شاید بتوان ریشه آن را در افزایش حضور شهرنشینان به روستاها جست و جو کرد؛ زمانی که شهروندان به دیدن خویشاوندان یا دوستان خود در روستا برای لذت بردن از یک آب و هوای خوشایند، فرار از استرس‌های شهری و شاید دوری جستن از آثار مخرب جنگ، پناه می‌برند؛ روندی که در دهه‌های 60 و 70 تغییر و تحول اساسی یافت.

.

رضا سعادت منش