به گزارش روز سه شنبه ایرنا، دولت کشور ترکیه اعلام کرده است که در عمل به وعده های خود و خواست مردمی، قصد ندارد وضعیت فوق العاده را در این کشور تمدید کند.
این موضع ترکیه در حالی اعلام می شود که مقامات آنکارا طی چند روز اخیر و در روزهای باقی مانده از هشتمین دوره وضعیت فوق العاده، با تندتر کردن تصمیمات متاثر از اختیارات آن، اقدامات وسیع محدودیت ساز را انجام داده اند.
صدور 33 بخشنامه در حکم قانون طی 23 ماه و صدور 12 بخشنامه جدید در کمتر از یک ماه و پس از تغییر نظام سیاسی ترکیه از پارلمانی به ریاستی، نشان می دهد که دولت این کشور همچنان نگران ایام پس از لغو قانون وضعیت فوق العاده و کاهش اختیارات خود است.
مقامات ترکیه هم قبل از انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری و مجلس 24 ژوئن 2018(سوم تیرماه 1397) وعده لغو آن را داده بودند و هم بعد از انتخابات اعلام کردند که وضعیت فوق العاده در این کشور لغو و به تعبیر درست تر تمدید نخواهد شد.
*****
وضعیت فوق العاده در ترکیه چرا و از کی آغاز شد؟
نخستین دوره سه ماهه وضعیت فوق العاده در ترکیه از روز 27 تیرماه سال 1395 (19 جولای 2016) و پس از کودتای نافرجام دو سال پیش که به کشته شدن 251 نفر و مجروح شدن 2 هزار و 193 نفر انجامید، برقرار شده است.
وضعیت فوق العاده در این کشور با هدف کنترل شرایط امنیتی ترکیه و باز گرداندن اوضاع به شرایط عادی برقرار شده و در دوره های سه ماهه پیاپی اجرا شده و فردا آخرین روز دوره هشتم آن است.
مطابق قانون وضعیت فوق العاده در ترکیه در شورای عالی امنیت ملی و هیات دولت این کشور تصویب شده و پرونده آن برای تصویب نهایی به مجلس ارجاع می شود و پس از تصویب در مجلس و انتشار در روزنامه رسمی این کشور، قابلیت اجرایی پیدا می کند.
وضعیت فوق العاده در ترکیه به دولت اجازه می دهد تا بدون نیاز به مصوبه پارلمان، قوانین جدیدی را که حکم قانون دارد، تصویب و اجرا کند و بر اساس آن، دولت این کشور در هشت دوره وضعیت فوق العاده، با استفاده از اختیارات قانونی متاثر از آن و با صدور 'بخشنامه های در حکم قانون'، به تصفیه همه ارکان حکومتی و دولت از افراد متهم به کودتا پرداخت.
بر اساس تصمیم دولت ترکیه متاثر از قانون وضعیت فوق العاده و با صدور 45 بخشنامه در حکم قانون، تاکنون بیش از 200 هزار نفر دستگیر و به دخالت داشتن در کودتا متهم شده اند.
علاوه بر این، دولت ترکیه بیش از 120 هزار نفر از کارکنان دولتی را به اتهام مشارکت در کودتا، عضویت در گروه گولن که متهم مدیریت کودتا است، پناه دادن به کودتاگران و عضویت در گروه های تروریستی از کار اخراج کرده است.
همچنین دولت ترکیه بیش از 50 هزار نفر را به اتهام مشارکت مستقیم و غیرمستقیم در کودتا و عضویت فعال در گروه گولن زندانی کرده به طوری که تعداد زندانیان کودتای نافرجام ترکیه حدود 20 درصد کل جمعیت زندانیان این کشور است.
علاوه بر این حدود 40 هزار نفر از متهمان که با استفاده از اختیارات قانون وضعیت فوق العاده از کار اخراج شده بودند، در پی رسیدگی به حکم صادره شده علیه آنها، به سر کار خود فراخوانده شده اند.
دولت ترکیه اعلام کرده است که تا پایان سال جاری میلادی پرونده قضایی کودتا را می بندد و بر این اساس، در ایام اخیر بررسی پرونده و صدور حکم متهمان کودتا سرعت گرفته و تاکنون حدود 200 نفر از عوامل اصلی کودتا به حبس ابد محکوم شده اند و تعداد زیادی هم با حکم سنگین زندانی هستند.
دولت آنکارا مدعی است که اقدام به کودتا در این کشور توسط طرفداران فتح الله گولن رهبر مخالفان دولت ترکیه و با دستور مستقیم او عملی شده است.
ترکیه مدعی است که فتح الله گولن با تشکیل گروهی موسوم به 'فتو' و با رخنه در تشکیلات قضایی، نظامی، آموزشی و ارکان دولتی، کودتای 15 جولای 2016(25 تیرماه سال 1395) را سازماندهی کرده است.
فتح الله گولن که از سوی دولت ترکیه متهم اصلی کودتای نافرجام 25 تیرماه سال 1395 اعلام شده، بیش از 17 سال است که در ایالت پنسیلوانیای آمریکا ساکن بوده و استرداد او به ترکیه جزو خواسته های دولت اردوغان از دولت اوباما بود که با مخالفت دولت قبلی آمریکا مواجه شده و موجب تیره شدن روابط دو کشور شد.
مقامات ترکیه در دیدار با همتایان خود، دولت جدید آمریکا را نیز تا کنون نتوانسته اند نسبت به اعاده و تحویل فتح الله گولن متقاعد کنند و تا کنون هشت درخواست استرداد گولن، با جواب رد مقامات واشنگتن مواجه شده است.
دولت ترکیه همه افراد و نهادهای مرتبط با گولن را تحت تعقیب قرار داده و بر همین اساس 500 نهاد و بنگاه خیریه را نیز به اتهام همکاری با جنبش فتو(منتسب به فتح الله گولن) تعطیل و صدها استاد دانشگاه را نیز دستگیر کرده است.
علاوه بر این بالغ بر 100 رسانه نیز با استفاده از اختیارات وضعیت فوق العاده ترکیه تعطیل شده و حدود 150 فعال رسانه ای هم به زندان افتاده اند.
محاکمه عوامل کودتای نافرجام 15 جولای ترکیه در مراجع قضایی ترکیه جریان دارد و در آن فتح الله گولن به عنوان متهم ردیف اول معرفی شده است.
*****
انتخابات در وضعیت فوق العاده
انتخابات زودهنگام و همزمان ریاست جمهوری و مجلس ترکیه در 24 ژوئن 2018(سوم تیرماه 1397) که به پیروزی رجب طیب اردوغان و ائتلاف حزبی وی منجر شد، همواره مورد انتقاد کشورهای غربی و محافل سیاسی داخلی ترکیه بوده است چرا که منتقدان معتقدند که این انتخابات در شرایط وضعیت فوق العاده وضع شده پس از کودتا برگزار شده و رقابتی نبوده است.
منتقدان همچنین مدعی هستند که در چنین شرایطی دولت همه کشور را با استفاده از اختیارات قانون وضعیت فوق العاده به نفع خود بسیج کرده و انتخاباتی ناسالم و غیررقابتی برگزار کرد.
در مقابل مقامات ترکیه اعلام کردند که وضعیت فوق العاده تنها برای حاکمیت معنا داشته و مردم درگیر زندگی عادی خود بودند و دولت تنها با استفاده از اختیارات وضعیت فوق العاده به مبارزه با گروه های تروریستی و عوامل کودتا پرداخته است.
مقامات ترکیه همچنین انتقاد کشورهای اروپایی به انتخابات اخیر را بی مورد عنوان و اعلام کردند که دولت فرانسه به علت یک عملیات تروریستی، دو سال وضعیت فوق العاده اعلام کرده و یک انتخابات برگزار کرد ولی منتقدان چنین انتقاداتی را به آنها وارد نشد.
*****
اخراج نمایندگان مجلس
مجلس ترکیه پس از ایام کودتا بر اساس لایحه قانون وضعیت فوق العاده، مصونیت سیاسی نمایندگان مجلس را نیز لغو کرد و بر این اساس، صلاح الدین دمیرتاش و فیگن یوکسک داغ رهبران حزب کُردی دموکراتیک خلق های ترکیه به همراه 11 نماینده دیگر این تشکیلات سیاسی در روز 14 آبان سال 1395 به اتهام همکاری با گروه های تروریستی، تحریک مردم به شورش و چند اتهام دیگر دستگیر شدند و از آن زمان تا کنون به طور موقت در بازداشت به سر می برند.
محدودیت برای حزب دموکراتیک خلق های ترکیه در دو سال گذشته ادامه یافته و علاوه بر دستگیری نمایندگان و رهبران حزبی، تعداد 11 نفر از 59 نماینده آن نیز با رای سایر نمایندگان از بیست و ششمین دوره مجلس ملی ترکیه اخراج شدند و عضویت آنها در مجلس ترکیه لغو و سلب شد.
*****
ادامه وضعیت فوق العاده به رنگی دیگر
سخنان برخی مقامات ترکیه نشان می دهد که مقامات آنکارا مجبور به لغو وضعیت فوق العاده هستند و با تصمیمات اتخاذ شده در چند روز اخیر، خواهان ادامه وضعیت فوق العاده در این کشور به رنگ و روشی دیگر هستند.
عبدالحمید گل وزیر دادگستری ترکیه پس از انتخاب به عنوان وزیر جدید نظام قضایی ترکیه روز گذشته اعلام کرد که 'چند روز دیگر حالت فوق العاده در ترکیه به پایان می رسد ولی مبارزه با تروریسم همچنان ادامه خواهد داشت.'
وی در نشستی با عنوان 'مقابله با کودتا، فتنه بین المللی و سمپوزیوم 15 جولای' در دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه استانبول اظهار کرد: لغو وضعیت فوق العاده دو ساله در ترکیه به مفهوم اتمام مبارزه با تروریست ها نیست بلکه مبارزه با آنها به ویژه با گروه گولن تا نابودی کامل آنها با قدرت و قاطعیت ادامه می یابد.
گل بیان کرد: در راستای مبارزه با عوامل گولن، دادگاه های ترکیه در محاکمه کودتاگران آزمون سختی را با موفقیت گذراندند و تاکنون حکم 2 هزار و 382 نفر از اعضای این تشکیلات تروریستی را صادر کردند که شامل حبس ابد و حبس مدت دار است.
وی ضمن تاکید مجدد بر تداوم مبارزه با گروه گولن گفت: پرونده 2 هزار و 161 نفر دیگر از عوامل گروه گولن نیز در دست بررسی است و در آینده نزدیک احکام آنها نیز صادر خواهد شد.
وزیر دادگستری ترکیه تصریح کرد: دولت در مبارزه با گروه گولن دو خط قرمز تداوم مبارزه و تلاش برای جدا کردن حساب مجرمان از بی گناهان را دارد و نسبت به این موضوع حساس است.
گزارش از: حسن فاخری
خاورم/1905