در شرایط کنونی قرار گرفتن قیمت سهام شرکت‌های بزرگتر بازار در سطوح حساس پس از اصلاح چند روزه، مهم‌ترین‌ عامل کاسته‌شدن از فشار عرضه در بازار سهام عنوان می‌شود. با این حال ریسک‌های اثرگذار همچون روند قیمت فلزات در بازارهای جهانی، ریسک‌های سیستماتیک و سیاست‌های ارزی دولت همچنان علل فشار بر قیمت سهام مزبور به شمار می رود.ارزش معاملات نسبت به دوره اوج بورس، همچنان در محدوده نازلی قرار دارد. ارزش معاملات حدود دو هفته پیش ارقام نزدیک به ۶۰۰ میلیارد تومان را تجربه کرد، اما در شرایط کنونی به کمتر از ۱۵۰ میلیارد تومان رسیده است.

 جذابیت کف‌های قیمتی برای سهامداران

روزهای پایانی خردادماه، بورس تهران حرکت پرشتابی را در مسیر صعودی در پیش گرفت.روندی که سبب شد تا نماگر اصلی این بازار، شاهد ۱۹ کانال‌شکنی در مسیر صعودی و قرار گرفتن در کانال ۱۱۵ هزار واحدی باشد (شاخص کل در تاریخ ۴ تیر ماه در سطح مزبور قرار گرفت). در این دوره، اغلب سهام بورسی رشد‌ قابل‌توجهی را تجربه کردند. این رشد قیمتی به شناسایی سود از سوی سهامداران این شرکت‌ها انجامید. البته بهانه‌ها ودلایلی نیز برای تشدید عرضه در سهام مزبور نیز وجود داشت.به هر ترتیب پس از تجربه یک روند صعودی پرشتاب به‌خصوص در نمادهای بزرگ‌تر بازار، قیمت‌ها رو به کاهش گذاشتند و غول‌های بازار روندی منفی را در کارنامه خود ثبت کردند.

به این ترتیب سهام زیرمجموعه گروه‌هایی همچون فلزات اساسی و معدنی‌ها که در دوره اوج بازار سهام (۲۲ خرداد تا ۴ تیرماه) رشد‌های بیش از ۲۰ درصد را تجربه کرده بودند، وارد فاز اصلاحی شدند. در تشریح دلایل اصلاح قیمتی غول‌های سهامی می‌توان دلایلی همچون شناسایی سود توسط معامله‌گران پس از رشدهای پرشتاب پیشین، سقوط محسوس قیمت فلزات در بازارهای کالایی، ریسک سیستماتیک ناشی از تردید درخصوص آینده برجام، سیگنال‌های بازارهای داخلی و تداوم سیاست‌های ارزی دولت را برشمرد. این عوامل در مجموع بازار سهام را وارد فاز اصلاح و استراحت کرد. موضوعی که در گزارش روز گذشته «دنیای‌اقتصاد» تحت‌عنوان «پازل اصلاح قیمتی در بورس تهران» به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع این روند اصلاحی سبب شده است تا در حال‌حاضر قیمت شرکت‌های سهامی با ارزش بازار بالاتر در محدوده جذابی قرار گرفته باشد. این سطوح حساس قیمتی روز گذشته سبب افزایش تقاضا در نمادهای مذکور شد. نگاهی به نمادهای اثرگذار بر شاخص روز دوشنبه نیز نشان داد، علاوه بر نماد تازه‌وارد «پارس»، نمادهای فلزی- معدنی زمینه‌ساز اصلی رشد شاخص کل بودند. به این ترتیب دو نماد فولادی «فخوز» و «فولاد» به همراه نمادهای سنگ‌آهنی «کگل» و «کچاد» در جمع نمادها با بیشترین اثر مثبت بر شاخص کل قرار گرفتند. به این ترتیب نمادهای فلزی-معدنی که در روزهای اخیر در صدر نمادها با بیشترین تاثیر منفی در محاسبه شاخص کل قرار داشتند، دیروز مانع از ریزش شاخص بورس شدند.موضوعی که نشان‌دهنده افزایش تقاضای سهام مزبور پس از اصلاح اخیر قیمتی آنهاست. به این ترتیب سهامداران تحت‌تاثیر اصلاح قیمتی این نمادها در بیش از یک هفته اخیر سطوح قیمتی را برای ورود نقدینگی جذاب ارزیابی کردند و از فرصت مزبور برای خرید سهام مذکور استفاده کردند. هر‌چند بازگشایی ضعیف بازارهای جهانی مانع از قدرت‌نمایی این تقاضا شد. باید در ادامه دید عوامل اثرگذار بر روند قیمت‌ها همچون روند بازارهای جهانی و ریسک‌های سیستماتیک معادلات این دسته از نمادها را چگونه رقم می‌زنند.

 ترافیک مجامع بورسی

نکته قابل‌توجه معاملات روزهای اخیر، ترافیک برگزاری مجامع عادی سالیانه شرکت‌های سهامی است. مجامعی که ضمن تصویب صورت‌های مالی سال گذشته، برای تصمیم‌گیری درخصوص میزان تقسیم سود به سهامداران تشکیل می‌شود. این مجامع در هفته‌های اخیر، تقسیم سود جذابی برای سهامداران نداشتند. در هفته آتی نیز به‌نظر می‌رسد برخی از شرکت‌ها همچون خودرویی‌ها، چشم‌انداز تقسیم سود مطلوبی نداشته باشند. با این حال شرکت‌هایی نیز وجود دارند که با بهره‌گیری از عوامل بنیادی قوی، با افزایش سودآوری همراه شده‌اند.از این‌رو احتمال تقسیم سود در مجامع این شرکت‌ها نیز زیاد است. طبیعتا تقسیم سود از سوی این شرکت‌ها به رقیق‌شدن قیمت سهام و کاهش P/ E می‌انجامد. این وضعیت سبب افزایش جذابیت سهامی خواهد شد که در مجامع آتی خود شاهد تقسیم سود خواهند بود. امری که با توجه به نزدیک شدن به آخرین روزهای مهلت قانونی شرکت‌ها برای برگزاری مجامع می‌تواند فرصت مناسبی برای بهبود تقاضای سهام فراهم کند.

 تداوم افت قیمتی در بازارهای جهانی

همان‌طور که اشاره شد، روز گذشته بازگشایی بازارهای جهانی ضعیف بود و به این ترتیب شاهد تداوم افت قیمت فلزات پایه بودیم. در این روز، داده‌های دولت چین نشان داد که رشد اقتصادی دومین اقتصاد بزرگ دنیا در ربع دوم امسال اندکی کندتر شده است. بر اساس آمار منتشر شده، اقتصاد چین ۷/ ۶ درصد در سه ماهه دوم سال ۲۰۱۸ رشد کرده است. هر چند این آمار نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افت اندکی را نشان می‌دهد، اما با انتظارات، مطابقت داشت. در عین حال بر اساس داده‌های دولت چین، خرده‌فروشی ماه ژوئن با افزایش ۹ درصدی نسبت به مدت مشابه قبل، توانست توقعات را برآورده کند. با این حال تولیدات صنعتی ماه ژوئن با نرخ رشد سالانه‌ای در سطح ۶ درصد مواجه شد که این رقم پایین‌تر از برآوردهای موسسات مالی و تحقیقاتی بود. در مجموع این آمار، آن هم در شرایطی که سرمایه‌گذاران همچنان درخصوص تاثیر جنگ تجاری آمریکا و چین نگران هستند، فشار مضاعفی بر بازارهای کالایی تحمیل کرد.  در این میان تداوم ریسک اعتصابات خود عامل فشار بر سمت عرضه این فلزات (به خصوص در مورد مس) به شمار می‌رود. با وجود آنکه کمتر از دو هفته به مهلت قانونی برای دستیابی به توافق در زمینه حقوق و مزایا میان پیمانکار و کارگران معدن مس اسکوندیدای شیلی به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ معدن مس دنیا، باقی مانده، هنوز پیشرفت قابل ذکری در این مذاکرات حاصل نشده است. این موضوع با تقویت اخلال در سمت عرضه، در ابتدای معاملات روز گذشته به رشد ۲/ ۰ درصدی بهای مس انجامید. در ادامه اما بار دیگر قیمت‌ها در مسیر نزولی قرار گرفت. به این ترتیب در زمان تنظیم این گزارش (ساعت ۱۴ روز دوشنبه) بهای مس با افت حدود ۷/ ۰ درصدی، در سطح ۶۱۷۵ دلار در هر تن ایستاد. آلومینیوم نیز کاهش حدود ۳ درصدی را تجربه کرد و در آخرین روز معاملاتی بازارهای جهانی، ۲۰۳۴ دلار در هر تن قیمت خورد. روی نیز روندی مشابه را تجربه کرد و با افت روزانه ۹/ ۲ درصدی، ۲۵۰۶ دلار در هر تن معامله شد. سرب نیز با کاهش ۳/ ۱ درصدی، تا سطح ۲۱۸۴ دلار در هر تن عقب‌نشینی کرد. در شرایط کنونی، بلاتکلیفی روندها در بازار جهانی نه تنها بین فعالان بورس تهران، بلکه در میان سرمایه‌گذاران بین‌المللی قابل رصد است.

 نفت زیر فشار افزایش عرضه

روز گذشته بازار جهانی نفت شاهد تداوم افت قیمت طلای سیاه بود. روز گذشته موضع‌گیری روسیه در زمینه احتمال افزایش عرضه نفت، قیمت این محصول را در نخستین روز بازگشایی بازارهای جهانی، زیر فشار قرار داد. این در حالی است که پیش از این افزایش عرضه از سوی لیبی، سبب فشار بر بهای نفت شده بود.به این ترتیب هفته گذشته شرکت ملی نفت لیبی اعلام کرد عرضه نفت را از چهار بندر این کشور از سرگرفته است. فشار ناشی از افزایش عرضه نفت از سوی لیبی، ریزش قیمت‌ها در این بازار را محسوس‌تر کرد. وزیر نفت روسیه در پایان هفته بار دیگر تاکید کرد در صورتی که کمبود عرضه به بازار جهانی نفت لطمه بزند، روسیه و دیگر تولیدکنندگان بزرگ این محصول ممکن است تولید را باز هم افزایش دهند. انتشار این خبر جوی منفی بر بازار حاکم کرد. این موضوع سبب شد تا روز دوشنبه، نفت برنت با افت ۷/ ۱ درصدی، ۷۴ دلار در هر بشکه معامله شود. نفت خام آمریکا نیز با ریزش ۶/ ۱ درصدی، ۶۹ دلار و ۸۹ سنت در هر بشکه قیمت خورد.

 نگاه سرمایه‌گذاران به آینده

در این میان روند قیمتی در بازارهای جهانی یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر روند آتی بازار سهام است. در حال حاضر بیش از ۶۰ درصد سهام بورسی را شرکت‌های وابسته به بازارهای کالایی تشکیل می‌دهند. به این ترتیب رصد بازارهای کالایی به خصوص در کوتاه‌مدت حائز اهمیت است. بازارهای جهانی پیش از این به پیشواز جنگ‌ تجاری میان آمریکا و غول‌های اقتصادی دنیا به ویژه چین رفته و با افت قیمتی مواجه شده بودند. حال به تبع وقوع این رخداد، باید دید آیا اصلاح قیمت فلزات ادامه خواهد یافت یا خیر؟علاوه بر این، یکی از موضوعاتی که باعث هراس سرمایه‌گذاران شده است، ریسک‌های سیاسی موجود و تداوم نگرانی‌ها از آینده برجام است. گرچه تلاش مدیران در سطح کلان کشور برای رایزنی با دیگر کشورها مانند چین و روسیه برای مقابله با تحریم‌های آمریکا ادامه دارد، اما نگرانی از آینده اقتصادی کشور همچنان مشاهده می‌شود.

 از صنایع بورسی چه خبر؟

بررسی روند صنایع بورسی در روز دوشنبه نشان می‌دهد از ۳۸ ‌صنعت مورد بررسی، ۱۷ صنعت با رشد شاخص همراه شدند و در مقابل شاهد کاهش شاخص ۱۸ صنعت بورسی بودیم.شاخص گروه فلزات اساسی در این روز با رشد ۳/ ۰ درصدی مواجه شد. در این گروه همان‌طور که اشاره شد، با رسیدن قیمت سهام به محدوده‌های جذاب، شاهد افزایش تقاضا بودیم. شرایطی که سبب شد تا برخی از نمادهای این گروه در میان نمادهای اثرگذار بر شاخص بایستند. در میان فولادی‌ها «فولاد» و «فخوز» پس از چند روز اصلاح قیمتی، در محدوده مثبت قرار گرفتند. در میان نمادهای روی‌محور نیز روز گذشته با وجود افت قیمت این فلز در بازارهای جهانی، سطوح حساس قیمتی سبب افزایش تقاضا شد. به این ترتیب «فرآور» در همان ساعات آغازین معاملات، در محدوده صف خرید قرار گرفت. «فاسمین» نیز توانست رشد بیش از یک درصدی قیمت را تجربه کند.  درخصوص نمادهای گروه مس نیز، «فملی» به‌عنوان تک نماینده این گروه در مسیر افت قیمت مجددا به سطوح زیر ۲۶۰ تومانی قیمت سهم رسید. نماد «فباهنر» نیز (به‌عنوان نمادی که به نوعی به این صنعت مربوط می‌شود) دیروز با افت ملایم قیمت مواجه شد.  سهام زیر مجموعه گروه محصولات شیمیایی اما دیروز بیشترین فشار را بر شاخص سهام تحمیل کردند. به این ترتیب به جز نماد «پارس» که به‌عنوان یک نماد عرضه اولیه همچنان با تقاضای چشمگیر سهامداران مواجه است، «فارس» معاملات روزانه خود را با افت بیش از ۳ درصدی قیمت به پایان رساند و در صدر نمادها با بیشترین اثر منفی بر نماگر اصلی بورس تهران قرار گرفت. «تاپیکو» دیگر هلدینگ بزرگ این گروه بود که در جمع نمادهای با بیشترین اثر کاهنده بر شاخص سهام قرار گرفت. نماد معاملاتی شرکت پتروشیمی پارس اما سومین روز معاملاتی خود را با رشد در محدوده سقف مجاز روزانه به پایان رساند. از نکات قابل توجه معاملات دیروز «پارس»، داد‌وستد حدود ۱۹ میلیون سهم با مشارکت ۵۳ درصدی حقوقی‌ها در سمت فروش بود. این حجم خرید و فروش سبب شد تا «پارس» به تنهایی ۲۰۳ واحد اثر مثبت بر شاخص کل داشته باشد.

شاخص گروه استخراج کانه‌های فلزی روز دوشنبه رشد حدود ۶/ ۰ درصدی را تجربه کرد. در این گروه نمادهای سنگ‌آهنی «کگل» و «کچاد» بیشترین اثر مثبت را بر شاخص کل داشتند. این نمادها طی جلسه‌های معاملاتی پیشین افت‌های شدید قیمتی را تجربه کردند. این اصلاح قیمتی اما سبب شد تا بار دیگر نگاه معامله‌گران به سمت این دو نماد معطوف شود. خودرویی‌ها که در دو روز ابتدایی هفته، نقدینگی قابل توجهی را به خود جذب کردند، روز گذشته به دنبال کاسته شدن از فشار فروش در دیگر گروه‌های بازار، در مسیر نزولی قرار گرفتند. در این میان تنها نماد معاملاتی شرکت سایپا بود که خلاف جهت هم‌گروهی‌های خود حرکت کرد و تا سقف مجاز روزانه پیشروی داشت. رشد «خساپا» در حالی رقم خورد که صورت‌های مالی حسابرسی شده این شرکت که روز گذشته روی سامانه کدال قرار گرفت، خبر از تحقق زیان ۵۰۹ ریالی مجموعه و زیان ۲۹۰ ریالی شرکت اصلی به ازای هر سهم داد.

 همگام با بازیگران

روز دوشنبه، برای سومین روز متوالی، خالص تغییر مالکیت به نام معامله‌گران حقوقی بازار رقم خورد و افزون بر ۱۸۳ میلیون سهم به ارزش ۱۲ میلیارد تومان از سبد سهام معامله‌گران حقیقی به پرتفوی حقوقی‌ها افزوده شد. بیشترین خالص خرید توسط سهامداران عمده در نمادهای زیرمجموعه گروه خودرو و ساخت قطعات به ثبت رسید. به این ترتیب خالص خرید حقوقی‌ها در میان خودرویی‌ها به ۱۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان رسید. گروه فلزات اساسی نیز در این روز شاهد تغییر مالکیت یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومانی به نفع حقوقی‌ها بودند. صنعت استخراج کانه‌های فلزی دیگر گروهی بود که با خالص خرید یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی از سوی معامله‌گران عمده بازار همراه شد. در صدر خرید معامله‌گران حقوقی، تمایل به جمع‌آوری سهام شرکت سایپا قرار داشت. خالص خرید حقوقی‌ها در نماد مزبور بالغ بر ۱۵۲ میلیون سهم به ارزش حدود ۱۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان بود. نماد معاملاتی شرکت سرمایه گذاری گروه توسعه ملی نیز در این روز شاهد تغییر مالکیت ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومانی به نفع معامله‌گران عمده بازار بود. در آن‌سوی بازار اما سهام زیرمجموعه پتروشیمی به واسطه تداوم تقاضا برای سهام نماد تازه‌وارد «پارس» در صدر خرید حقیقی‌ها قرار داشتند. پس از آن نماد معاملاتی شرکت لیزینگ رایان‌ سایپا شاهد بیشترین خرید سهام از سوی حقیقی‌ها بود. به این ترتیب روز دوشنبه ۱۲ میلیون و ۴۰۰ هزار سهم «ولساپا» به ارزش یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان به سبد سهام معامله‌گران خرد افزوده شد.